Το ενημερωτικό κείμενο που ακολουθεί υπογράφεται από την συντακτική ομάδα του φακέλου και στοχεύει στην ενημέρωση των Καρπαθίων αλλά και των Δωδεκανησίων ευρύτερα, σχετικά με τη διαδικασία ένταξης του στοιχείου, αλλά και την αποσαφήνιση των εντυπώσεων που δημιουργούνται από παραπλανητικές αναρτήσεις που διασπείρονται διαδικτυακά σε εφημερίδες και κοινωνικά δίκτυα.
Δρ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας, Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Η πρόθεση υποβολής για το Καρπάθικο Γλέντι κατατέθηκε σύμφωνα με όλες τις νόμιμες διαδικασίες στο Τμήμα για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ώστε να ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ελλάδας. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε από την Βασιλική Χρυσανθοπούλου, (σύζυγο του Νικολάου Μ. Αναστασιάδη, από την Όλυμπο της Καρπάθου), Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλους της Εθνικής Επιτροπής για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία συμβουλεύει τη Διεύθυνση για το περιεχόμενο των φακέλων των στοιχείων που υποβάλλονται προς ένταξη στο Εθνικό Ευρετήριο.
Η Βασιλική Χρυσανθοπούλου ανταποκρίθηκε σε αίτημα της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς να ευαισθητοποιηθούν οι κοινότητες των Δωδεκανησίων ώστε να εντάξουν τέτοια στοιχεία στο Ευρετήριο. Λόγω του ιδιαίτερου επιστημονικού της ενδιαφέροντος και της βιωματικής της γνώσης για το καρπάθικο γλέντι, θεώρησε ότι μπορεί και πρέπει να καταχωρισθεί στο Ευρετήριο, ως ένα στοιχείο που αποτελεί ζωντανή έκφραση και τρόπο ζωής των ανά τον κόσμο Καρπαθίων, τόσο του νησιού όσο και της διασποράς τους, με τις ιδιαιτερότητες ως προς τη δομή, το περιεχόμενο, την ιστορία και την παράδοσή του κατά τόπους, ούτως ώστε να αποτυπωθεί και να διασφαλιστεί η μεταβίβασή του στις επόμενες γενιές των Καρπαθίων.
Προς τον σκοπό αυτόν συγκροτήθηκε τετραμελής Συντακτική Ομάδα του φακέλου για το καρπάθικο γλέντι, αποτελούμενη από την ίδια, την Παρασκευή Γ. Κανελλάτου, εθνομουσικολόγο και καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ερευνητικού Κέντρου Ελληνικού Τραγουδήματος, τον Ηλία Εμμ. Βασιλαρά, ερευνητή της καρπαθιακής λαογραφίας και Πρόεδρο του σωματείου του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού της Καρπάθου, και την Ευμορφία Ι. Διακογεωργίου, εκπαιδευτικό και τελειόφοιτη του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Λαογραφικές Σπουδές – Θεωρία και Εφαρμογές του Λαϊκού Πολιτισμού» του Τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Στις 22 Ιανουαρίου 2018 η συντακτική ομάδα, κατέθεσε Δήλωση Πρόθεσης Υποβολής Δελτίου για το «Καθιστό Καρπάθικο Γλέντι» στην Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΔΝΠΑΑΠΚ). Η αίτησή πέρασε από το πρώτο στάδιο της κρίσης του Υπουργείου και στις 21 Μαρτίου 2018 υπήρξε ενημέρωση ότι μπορεί πλέον να ξεκινήσει η συγκρότηση του φακέλου για την καταχώριση του «Καθιστού Καρπάθικου Γλεντιού» στο Εθνικό Ευρετήριο για την ΑΠΚ της Ελλάδας.
Σύντομα μετά την ανακοίνωση της αποδοχής της πρόθεσης υποβολής του καρπάθικου γλεντιού από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η Συντακτική Ομάδα δέχθηκε ένσταση, με πρόταση για την κατάθεση του φακέλου μόνο για το «παραδοσιακό κοινοτικό γλέντι Ολύμπου Καρπάθου» αντί για το καρπάθικο γλέντι συνολικά. Η ένσταση αυτή συζητήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 14 Ιουνίου 2018, παρουσία της Διευθύντριας και του Προϊσταμένου για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, κ. Βίλλυς Φωτοπούλου και κ. Ιωάννη Δρίνη αντίστοιχα, των μελών της Συντακτικής Ομάδας και εκπροσώπων της άποψης για το ολυμπίτικο γλέντι, αλλά και κάποιων άλλων Καρπαθίων με γνώση για θέματα του καρπάθικου γλεντιού στο σήμερα και παλαιότερα. Εξηγήθηκε το σκεπτικό της εισαγωγής στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά και τονίσθηκε και από την κ. Φωτοπούλου ότι το στοιχείο πρέπει να εκφράζει την κοινότητα που αποτελεί τον φορέα του, στην μεγαλύτερη ευρύτητά της, επομένως, για την περίπτωση του γλεντιού, ολόκληρη την καρπαθιακή κοινότητα, του νησιού και της διασποράς, που γλεντά με παρόμοιο τρόπο και συνδιαλέγεται μέσα από το γλέντι. Τα σημεία της συμφωνίας στη συνάντηση στις 2018.06.14 είναι τα εξής:
- Όνομα Στοιχείου: Καρπάθικο Γλέντι (αφαιρέθηκε η λέξη “καθιστό”).
- Συνέχιση της κατάρτισης του φακέλου από την υπάρχουσα Συντακτική Ομάδα: Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Παρασκευή Κανελλάτου, Ηλίας Βασιλαράς, Ευμορφία Διακογεωργίου.
- Σύνταξη ενημερωτικού κειμένου από τη Βασιλική Χρυσανθοπούλου σχετικά με την «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά», το «Εθνικό Ευρετήριο» και το «Καρπάθικο Γλέντι» σε συνεργασία με τον Παύλο Κάβουρα.
- Δημόσια Ενημέρωση μέσω έντυπων, διαδικτυακών και ραδιοφωνικών μέσων: κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου (όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί από την Συντακτική Ομάδα).
- Ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας των συλλογικοτήτων (νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) που στηρίζουν με την δράση τους το στοιχείο: κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου (όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί από την Συντακτική Ομάδα).
- Πρόταση για ανάπτυξη αυτοτελούς φακέλου για το «Κασιώτικο Γλέντι».
Για τη συγκεκριμένη συνάντηση συντάχθηκε ενημερωτικό δελτίο (2018.06.17) ως οφείλαμε για να κοινοποιηθούν όσα συμφωνήθηκαν με κάθε αποδεικτικό στοιχείο, διότι καταγράφηκε όλη ηχητικά. Μετά λοιπόν από την απομαγνητοφώνηση της συνάντησης αποτυπώθηκε η συναπόφαση όλων των συμμετασχόντων, αφού στο τέλος δόθηκαν και τα χέρια και από τις δύο πλευρές μπροστά στους υπεύθυνους του Υπουργείου.
Δυστυχώς, οι «συμφωνήσαντες», παρέβησαν σε λιγότερο από μία ημέρα μετά τη συνάντηση τον λόγο τους, διακινώντας φήμες ότι φτιάχνουν δική τους ομάδα έρευνας για το ολυμπίτικο γλέντι, διαδίδοντας στο διαδίκτυο και από προφορική πληροφόρηση σενάρια, στα οποία εκφράζουν διχαστικές απόψεις, διαχωρίζοντας το ολυμπίτικο γλέντι από το γλέντι της “Μέσης και Κάτω Καρπάθου” (!) και έχοντας και ως υπογράφοντα τον Κασιώτη δημοσιογράφο Νίκο Μαστροπαύλο, ο οποίος τους είχε δηλώσει εγγράφως ότι πλέον δεν στηρίζει τη συγκεκριμένη ένσταση. Αναφερόμαστε στην ανάρτηση του κ. Αντώνη Γ. Χαλκιά στο facebook και στην αναδημοσίευσή της στην εφημερίδα «Καρπαθιακή». Στις αναρτήσεις αυτές, κατηγορείται η Συντακτική Ομάδα του φακέλου ότι προχωρεί σε «μονομερείς ενέργειες». Στην πραγματικότητα, οι κύριοι που υπογράφουν το κείμενο του «γεωπολιτισμικού» διαμελισμού του καρπάθικου γλεντιού, είναι αυτοί οι οποίοι επιδιώκουν μονομερείς ενημερώσεις (π.χ. στους συλλόγους των Ολυμπιτών Αθηνών και Ρόδου), αφού το ενημερωτικό κείμενο, το οποίο συμφωνήθηκε να βγει, δεν έχει ακόμη γραφεί.
Γλέντι στην Όλυμπο στις αρχές της δεκαετίας του ’50.Η άδεια χρήσης της φωτό έχει παραχωρηθεί εγγράφως από την Οικογένεια Γιάννη Ν. Παυλίδη.
ΕΘΝΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Α.Π.Κ. ΚΑΙ «ΚΑΡΠΑΘΙΚΟ ΓΛΕΝΤΙ»
Δίνονται οι παραπάνω πληροφορίες για να γίνει αντιληπτό το πνεύμα του Εθνικού Ευρετηρίου της Α.Π.Κ., όπως εκφράζεται από την πρωτοβουλία της συντακτικής ομάδας να καταχωρισθεί το Καρπάθικο Γλέντι ως στοιχείο του Ευρετηρίου αυτού. Όπως αναφέρει η ίδια η ιστοσελίδα του της Διεύθυνσης Νεότερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στόχος του Ευρετηρίου είναι «να δοθεί ο λόγος στους ίδιους τους φορείς της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (κοινότητες, ομάδες, ακόμη και μεμονωμένα άτομα) προκειμένου να μοιραστούν τη δική τους πολιτισμική εμπειρία με το εγχώριο και διεθνές κοινό, να μιλήσουν για τη συλλογική τους ταυτότητα, να διατυπώσουν προτάσεις για τη μελέτη και κυρίως για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής τους κληρονομιάς» (www.ayla.culture.gr/purpose). Τα στοιχεία του Ευρετηρίου, λοιπόν, εκφράζουν τον ζωντανό λαϊκό πολιτισμό και την ταυτότητα των ομάδων και των κοινοτήτων, ενώ η διαδικασία καταχώρισής τους στο Ευρετήριο προϋποθέτει συλλογικότητα, συνειδητοποίηση και ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα επιμέρους στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού, αναστοχασμό και προβληματισμό για τη διατήρηση και τη μεταβίβασή τους. Το Εθνικό Ευρετήριο της Ελλάδας ήδη διαθέτει 22 τέτοια στοιχεία, κάποια από τα οποία, μετά από πολύμοχθη και εκτενή επεξεργασία, έγιναν αποδεκτά στον παγκόσμιο κατάλογο για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Και τα τέσσερα μέλη της συντακτικής ομάδας έχουμε ασχοληθεί ερευνητικά, συγγραφικά, παιδαγωγικά και πολιτιστικά με τον λαϊκό πολιτισμό της Καρπάθου, από τη σκοπιά της λαογραφίας, της ανθρωπολογίας, της εθνομουσικολογίας, της παιδαγωγικής και της πολιτιστικής διαχείρισης. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο του 4ου κύκλου σεμιναριακών μαθημάτων των μεταπτυχιακών φοιτητών της Λαογραφίας, που οργάνωσε το Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου στην Όλυμπο της Καρπάθου τον Νοέμβριο του 2017, η Βασιλική Χρυσανθοπούλου έδωσε ομιλία με θέμα «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Οικονομική Αειφορία» στο Εκκλησιαστικό Μέγαρο της Ολύμπου στις 9.11.2018, και εισήγαγε το ακροατήριο στην έννοια αυτήν (αντίθετα με όσα αναφέρονται ψευδώς στην παράγραφο 11 του εγγράφου ένστασης και βέβαια, το γεγονός αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί από τη βιντεοσκόπησή του, την οποία διαθέτει το Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού). Επιδιώκοντας την συστηματική επαφή των φοιτητών μας και αυριανών επιστημόνων λαογράφων με τη ζωντανή λαϊκή παράδοση της Καρπάθου, οργανώσαμε ομάδες επιτόπιας έρευνας και καταγραφής όψεων του λαϊκού πολιτισμού της Ολύμπου, συμπεριλαμβανομένων και συνεντεύξεων με μουσικούς και συμμετοχής σε γλέντια στο πλαίσιο των πανηγυριών των Ταξιαρχών (Μονή Οικογενείας Χατζιδάκη) και του Αγίου Μηνά. Αυτά τα αναφέρουμε για να φανεί ότι μας έχει απασχολήσει σοβαρά και συστηματικά ως ερευνητές και ως παιδαγωγούς η γνώση του Καρπάθικου Γλεντιού, η μελέτη και η διατήρησή του.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΠΑΘΙΚΟ ΓΛΕΝΤΙ
Για την ενημέρωση ως προς την πορεία σύνταξης του φακέλου «Καρπάθικο Γλέντι» μπορείτε να επισκέπτεστε την ιστοσελίδα: https://erket.org/el/research-projects/research-programs/kathisto-karpathiko-glenti-apk.html, η οποία ενημερώνεται συνεχώς.
Με εκτίμηση,
η Συντακτική Ομάδα του Φακέλου για το «Καρπάθικο Γλέντι»:
- Βασιλική Χρυσανθοπούλου
Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας, Τμήματος Φιλολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών - Παρασκευή Γ. Κανελλάτου
Εθνομουσικολόγος, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Ερευνητικού Κέντρου Ελληνικού Τραγουδήματος - Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς
Ερευνητής καρπαθιακής λαογραφίας, Πρόεδρος Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού (σωματείο Καρπάθου) - Ευμορφία Ι. Διακογεωργίου
Εκπαιδευτικός, Τελειόφοιτη Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Λαογραφικές Σπουδές – Θεωρία και Εφαρμογές του Λαϊκού Πολιτισμού», Τμήματος Φιλολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
