ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ “Τα ντοκουμέντα μιλούν…. για την Κάρπαθο στα Χρόνια του Πολέμου”

Στις 2 Ιουλίου, μέσα στα πλαίσια του Συμποσίου της «Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου», φέτος το καλοκαίρι στη Ρόδο, έγινε η βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου “Τα ντοκουμέντα μιλούν … για την Κάρπαθο στα Χρόνια του Πολέμου” των Μανώλη Κασσώτη και Χάρη Κουτελάκη, της σειρά των αυτοτελών εκδόσεων της «ΣΓΤΔ». Η βιβλιοπαρουσίαση έγινε από τον πρόεδρο της «ΣΓΤΔ» Μανώλη Μακρή και παρακολούθησαν αρκετές δεκάδες μέλη της «ΣΓΤΔ» και άλλοι άνθρωποι των γραμμάτων.

Οι συγγραφείς ερευνούν ανέκδοτες αρχειακές πηγές και, μέσω αυτών φωτίζουν πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις της ιστορίας της Καρπάθου στα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα ντοκουμέντα, που αξιοποιούν κι αναδεικνύουν οι συγγραφείς δεν είναι μόνο στρατιωτικές αναφορές και διαταγές, αλλά κι επιστολές, προσωπικά ημερολόγια, συνεντεύξεις που δόθηκαν στα μετέπειτα χρόνια, μαρτυρίες από τις οποίες αναδύεται το ανθρώπινο στοιχείο με αμεσότητα, αλήθεια και ένταση. Η αφήγηση είναι απλή, λιτή και χωρίς εξωραϊσμούς, όπως επιβάλλει η φύση του θέματος, ενώ οι εφτά δεκαετίες που πέρασαν παρέχουν τη χρονική και συναισθηματική απόσταση ασφαλείας που χρειάζεται για να γραφτεί η ιστορία.

Στο μπροστινό εξώφυλλο παρουσιάζεται θρησκευτική τελετή στην πλατεία του Διοικητηρίου. Παρευρίσκονται (δεξιά) ο Στρατιωτικός Διοικητής της Καρπάθου συνταγματάρχης Francesco Imbriani και ο Πολιτικός Διοικητής Giovanni Di Stefani.

Ιταλικές πηγές

Το βιβλίο περιλαμβάνει την αναφορά του Στρατιωτικού Διοικητή της Καρπάθου Συνταγματάρχη Francesco Imbriani, την αναφορά του Διευθυντή της Αστυνομίας Enrico Penna και δυο αναφορές του αντισυνταγματάρχη Arturo Agnesi, που σήμερα αποτελούν μέρος του αρχείου “Archivio dell’ Ufficio Storico dello Stato maggiore dell’ Esercito – Roma”. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ημερολόγιο ενός Ιταλού στρατιωτικού ιερέα, που εντοπίστηκε στην ιταλική πρεσβεία στην Αθήνα, ο οποίος υπηρέτησε στη Ρόδος, Κάρπαθος και Κάσος.

Επίσης το βιβλίο περιλαμβάνει και άλλα ντοκουμέντα που εντοπίστηκαν σε ιδιωτικά αρχεία: Δυο αναφορές του υπολοχαγού Ennio Grimaldi, που βρίσκονται στο αρχείο της ανεψιάς του Elvirela Grimaldi. Δυο αναφορές του υπολοχαγού Giuseppe Pizzigoni και περισσότερα από 50 γράμματα που αντάλλαξε με την οικογένεια, που βρίσκονται στο αρχείο του εγγονού του Giuseppe Motta. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό του λοχαγού Enrico Maggioni που υπηρέτησε στη Ρόδος, Κάρπαθος και Κάσος, που βρίσκεται στο αρχείο του γιου του ιατρού Roberto Maggioni. Μια επιστολή του Ιταλού στρατιώτη Sergio Gattulli, που βρίσκεται στο αρχείο της κόρης του Φραγγέσκας Γκατούλη. Μια αναφορά του Ιταλού πράκτορα Ludovico Ricci που υπηρετούσε στο Ιταλικό προξενείο στον Πειραιά, που βρίσκεται στο αρχείου του ιατρού Κωνσταντίνου Κογιόπουλου.

Ελληνικές πηγές

Το βιβλίο περιλαμβάνει το ημερολόγιο του Γεωργίου Εμ. Μανωλακάκη, που διετέλεσε δήμαρχος Πηγαδίων από το 1922-32, και το οποίο διέσωσε και διαφύλαξε η εγγονή του Καλλιόπη Καραδημητρίου-Κασσώτη. Το Ημερολόγιο αρχίζει από την 1ην Ιανουαρίου 1935 και τελειώνει το 1942, αλλά αναφέρεται και σε γεγονότα προηγουμένων ετών (επί Τουρκοκρατίας και Ιταλοκρατίας). Ο Μανωλακάκης καταγράφει: 1) Παγκόσμια πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα, 2) Πολιτικά και στρατιωτικά σχετιζόμενα με την Κάρπαθο και 3) Κοινωνικά.

Το βιβλίο περιλαμβάνει το υπόμνημα του Χριστοφόρου Φρ. Σακελλαρίδη στη Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση Καρπάθου, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του γιού του, ιατρού Μανώλη Σακελλαρίδη. Ο Χριστοφόρος Σακελλαρίδης διετέλεσε Γραμματέας της Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου-Κάσου, ήταν από τα βασικά στελέχη της συμμαχικής κατασκοπεία στην Κάρπαθο, στο διάστημα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρξε από τους κύριους συντελεστές στο άνοιγμα των Ελληνικών σχολείων στο διάστημα της Γερμανικής κατοχής και διετέλεσε μέλος της πενταμελούς Παγκαρπαθιακής Επαναστατικής Επιτροπής. Την 20^η Ιανουαρίου 1945 υπέβαλε το δημοσιευόμενο υπόμνημα στον υπολοχαγό Νίκο Απέργη της Βρετανικής Αντικατασκοπευτικής υπηρεσίας.

Στο βιβλίο δημοσιεύεται επιστολή του ασυρματιστή Ιωάννη Κρασόπουλου προς τον αρχηγό του κατασκοπευτικού κλιμακίου στην Κάρπαθο ιατρόν Ιωάννη (Γιαναγά) Οικονομίδη. Ο Κρασόπουλος, μαζί με τον Χριστόφορο Λιτό, ήταν το άλλο μέλος του κατασκοπευτικού κλιμακίου που έδρασε στην Κάρπαθο από τις 20 Οκτωβρίου 1943 μέχρι τις 16 Απριλίου 1944. Μετά την επιστροφή του στην Αίγυπτο και την απελευθέρωση της Καρπάθου, ο Κρασόπουλος απέστηλε την επιστολή από το Κάϊρο στις 7 Μαρτίου 1945. Η επιστολή βρίσκεται στο αρχείο του Ιωάννη Αχιλλέα Πειλίδη, εγγονού του Οικονομίδη.

Στο πίσω εξώφυλλο. Πάνω: ο Βρετανός υπαξιωματικός Roy Allwright μετά τον αφωπλισμό μιας νάρκης στην περιοχή του Βρόντη. Κάτω: Ιταλοί Αξιωματούχοι παρακολουθούν στρατιωτική παρέλαση. Δεξιά, επί της εξέδρας, ο Πολιτικός Διοικητής Giovanni Di Stefani και αριστερά του ο αντισυνταγματάρχης Camarda.

Γερμανικές πηγές

Το βιβλίο περιλαμβάνει συνέντευξη του Γερμανού λοχαγου Hans Vogeler με το Μανώλη Κασσώτη. Ο Vogeler υπηρέτησε στην Κάρπαθο από τις 6 Ιανουαρίου μέχρι τις 4 Οκτωβρίου 1944 και ήταν αυτός που επέτρεψε το άνοιγμα των Ελληνικών σχολείων. Τον τελευταίο μήνα της Γερμανικής κατοχής και κατά το διάστημα της γερμανικής αποχώρησης, ο Vogeler διετέλεσε στρατιωτικός Διοικητής της Καρπάθου. Μετά το πέρας του πολέμου ο Vogeler επισκέφθηκε πολλές φορές την Κάρπαθο με την οικογένειά του. Η συνέντευξη περιλαμβάνει 16 ερωτοαπαντήσεις.

Βρετανικές πηγές

Στο βιβλίο δημοσιεύονται τρεις αναφορές του αντισυνταγματάρχη Count Julian A. Dobrski, ο οποίος, από το 1940-45, υπηρέτησε ως Διοικητής της Βρετανικής μυστικής υπηρεσίας SOE (Special Operation Executive), για την Ανατολική Μεσόγειο με έδρα το Κάιρο. Στην βιβλιοθήκη του King’s College στο Λονδίνο βρίσκονται οι αναφορές του αντισυνταγματάρχη Dobrski με ημερομηνίες: 7 Ιανουαρίου 1943, 8 Ιανουαρίου 1943 και 13 Ιανουαρίου 1943.

Στο βιβλίο δημοσιεύονται δυο αναφορές του Αγγλικού αντιτορπιλικού Terpsichore, με αξιόλογη δράση στην περιοχή της Καρπάθου στην διάρκεια του Δευτέρου Πασγκοσμίου Πολέμου, και είναι στενά συνδεδεμένο με την απελευθέρωση της Καρπάθου. Στο ημερολόγιο του πλοίου, που βρίσκεται στο αρχείο του Βρετανικού Ναυαρχείου στο Λονδίνο, υπάρχουν οι αναφορές, που συνδέονται με την Κάρπαθο. Η πρώτη αρχίζει από τις 05:45 και τελειώνει στις 22:15 της 24^η Σεπτεμβρίου 1944. Η δεύτερη αρχίζει από τις 14:00  της 16^η και τελειώνει στις 10:00 της 19^η Οκτωβρίου 1944.

Στο βιβλίο δημοσιεύεται επιστολή Βρετανού υπαξιωματικού Roy Allwright, που υπηρέτησε στην Κάρπαθο στο διάστημα της Αγγλοκρατίας. Η επιστολή με ημερομηνία 15 Μαρτίου 1947 απευθύνεται στην μητέρα του και βρίσκεται στο αρχείο της συζύγου του Violet Allwright.

Στην έκδοση του βιβλίου συνέβαλαν ορισμένοι σύλλογοι και συμπατριώτες μας στην Αμερική. Σε όσους παρακολούθησαν το συμπόσιο της «ΣΓΤΔ» δόθηκε από ένα αντίτυπο του βιβλίου δωρεάν. Επίσης αρκετά βιβλία απεστάλησαν, τιμής ένεκεν, σε αρκετές βιβλιοθήκες και ανθρώπους των γραμμάτων και τεχνών και ένας αριθμός βιβλίων δόθηκε στην εκκλησία της Βαγγελίστρα της Καρπάθου η οποία απεφάσισε να τα διαθέση για φιλανθρωπικό σκοπό. Αρκετά βιβλία απεστάλησαν στην Αμερική για να δοθούν στους χορηγούς του βιβλίου. Προσεχώς η Ομοσπονδία των Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων Ρόδου, με την συνεργασία των Καρπαθιακών και Κασιακών συλλόγων, προγραμματίζει βιβλιοπαρουσίαση.