Στην εκδήλωση στις Μενετές παρουσιάζονται έξι πανεπιστημιακές ανασκαφές που σε συνδυασμό με ιστορικές και εθνοϊστορικές πληροφορίες φωτίζουν την προέλευση των τριών χωριών σε πέντε στάδια, τα εξής:
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ ΜΗΝΑ ΜΕΛΑΣ
Νεολιθική περίοδος, Εποχή του Χαλκού (Μινωίτες-Μυκηναίοι), οι χρόνοι της Καρπαθιακής τετράπολης (πόλις Αρκάσεια με τον Αφιάρτη), η πειρατοκρατεία και η συναφής μετακόμιση των παράκτιων κατοίκων στα ορεινά μετόχια της Αρκάσειας (κατοπινά Μενεδιάτικα) και τέλος οι διαδικασίες συνοικισμού \ «αστικοποίησης» και η σταδιακή ίδρυση των χωριών από τα μετόχια.
Προηγείται πιθανόν το Όθος με λίγα σπίτια αμέσως μετά την εγκατάλειψη του Αφιάρτη. Ακολουθούν οι Μενετές εδώ και 600 χρόνια, με ελάχιστα επίσης σπίτια αμέσως βόρεια και κάτω υπό την προστασία του Βενετικού κάστρου, και στο τέλος, 200 και πλέον χρόνια πριν, ιδρύονται από Μενεδιάτικα μετόχια, η Αρκάσα και η ολοκλήρωση του οικισμού στο Όθος.
Τούτες οι Μακροπρόθεσμες διαδικασίες τεκμηριώνονται από τις ανασκαφές του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του Καρπαθιακού Κέντρου υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Μανόλη Μελά και της αρχαιολόγου Αννας Κλης και με τη συνεργασία αρχαιολόγων από Ελλάδα, ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία και Νότια Αμερική. Βοήθησαν επίσης φοιτητές των ανασκαφέων που έκαναν την πρακτική τους εξάσκηση.
Τα πνευματικά δικαιώματα επί των ευρημάτων (αρχιτεκτονικών και κινητών) έχουν οι ανασκαφείς που ήδη τα έχουν προκαταρκτικά μελετήσει, μερικώς δημοσιεύσει και παρουσιάσει σε διεθνή συνέδρια.
Η κυριότητα των κινητών ευρημάτων ανήκει στο Ελληνικό κράτος που επέλεξε να τα στεγάσει σε κρατική αίθουσα στο Σχολείο Μενετών με προστασία που εξασφαλίζεται από συναγερμό και οπτικο-ακουστική επαφή με το αμέσως απέναντι χωριό. Αλλά και με επαρκή χώρο για συντήρηση, φωτογράφηση, σχεδίαση και μελέτη. Διαδικασίες που ήδη μερικώς έχουν γίνει και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τους ανασκαφείς, Ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια και επιστημονικούς οργανισμούς.
Oμως το τοπικό συμβούλιο (εκδήλως με την προτροπή τρίτων, όπως φαίνεται επιστημόνων!) προέβη σε πρόταση…μεταφοράς των αρχαίων αλλού! Διότι λέει το κτίριο είναι ασταθές και μπορεί να καταρρεύσει, όπως και το πάτωμα με τα «βαριά» αρχαία! Που μπορεί τάχα να καταπέσει επί τας κεφαλάς των ατόμων της από κάτω αίθουσας όπου πραγματοποιείται η τωρινή εκδήλωση. Πράγμα που προφανώς θα επέβαλλε αυτοί να φορούν κράνη!
Και επειδή οι φημολογούμενοι χώροι μεταφοράς (ιταλική γαλαρία στον γκρεμό ή στο μικρό λαογραφικό μουσείο – ούτως ή άλλως ανεπαρκές) το Υπουργείο πολιτισμού θεωρεί την πρόταση απαράδεχτη. Το ίδιο πρεσβεύει και ο Δήμαρχος και τα μέλη του Δ.Σ., εάν δεν υπάρξει σχετική αυτοψία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
Απομένει η μεταφορά σε άλλα χωριά που ευχαρίστως δέχονται να φιλοξενήσουν τα ευρήματα και διαθέτουν κατάλληλους χώρους. Λ.χ. Απέρι, Όθος, Όλυμπος! Μα τούτα τα αντικείμενα τυγχάνουν σάρκα από τη σάρκα των Μενεδιατών. Που οφείλουν να σεβαστούν τα πολύτιμα ντοκουμέντα και τεκμήρια της εθνοτικής και πολιτισμικής τους κληρονομιάς και ταυτότητας.
Και όχι να τα εκχωρούν ελαφρά τη καρδία σε άλλα χωριά!
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ MANΟΛΗΣ ΜΗΝΑ ΜΕΛΑΣ
