Το μήνυμα της αισιοδοξίας για το μέλλον των νησιών του Νοτίου Αιγαίου, εξέπεμψε τόσο η 3η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Περιφερειακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027, η οποία αποτύπωσε την ικανοποιητική εξέλιξη του προγράμματος, όσο και η απολογιστική παρουσίαση του Επιχειρησιακού Προγράμματος της περασμένης προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020, το οποίο έκλεισε με απορρόφηση της τάξης του 122%, φέρνοντας το Νότιο Αιγαίο για άλλη μια φορά στην κορυφή των επιδόσεων, όσον αφορά την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων.
Η 3η Συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Περιφερειακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027, πραγματοποιήθηκε χθες στη Ρόδο (στο συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου “Atrium Platinum”), υπό την προεδρία του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου και Προέδρου της Επιτροπής Γιώργου Χατζημάρκου, με την συμμετοχή των 45 τακτικών μελών της Επιτροπής και των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Cristiana Costinescu, Αναπληρώτριας προϊσταμένης της Μονάδας Ελλάδα- Κύπρος στη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Carsten Rasmussen, Προϊσταμένου Διοικητικής Μονάδας Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής. Τις εργασίες της Επιτροπής παρακολούθησαν και εκπρόσωποι της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, όπως ο Δήμαρχος Ρόδου και Πρόεδρος της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου Αλέξανδρος Κολιάδης, , ο Δήμαρχος Σύρου Ερμούπολης Αλέξης Αθανασίου, ο Δήμαρχος Καλύμνου Γιάννης Μαστροκούκος, ο Δήμαρχος Λέρου Τιμόθεος Κωττάκης, ο Δήμαρχος Πάτμου, Νικήτας Τσαμπαλάκης και ο Δήμαρχος Λειψών Φώτης Μάγγος.
Ιδιαίτερο χρώμα στη χθεσινή μέρα έδωσε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ στο Ωδείο της Αρχαίας Ακρόπολης Ρόδου, όπου, με ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο, με προβολή video και με συνέντευξη Τύπου των κκ Γιώργου Χατζημάρκου, Carsten Rasmussen και της κας Cristiana Costinescu, έγινε ο απολογισμός της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου.
Ανοίγοντας τις εργασίες της 3ης Συνεδρίασης της Επιτροπής Παρακολούθησης, ο Περιφερειάρχης Γιώργος Χατζημάρκος δήλωσε υπερήφανος για τα αποτελέσματα που έφερε η ολοκλήρωσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος 2014 – 2020, λέγοντας: «Μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι και περήφανοι ότι το Πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία και με πλήρη αξιοποίηση των πόρων του, παραδίδοντας στα νησιά μας, στη μεγαλύτερη νησιωτική περιφέρεια της Ευρώπης, πάνω από 4.200 έργα και δράσεις. παρεμβάσεις που εκτείνονται και αγκαλιάζουν όλο το φάσμα της ζωής μας.
Πετύχαμε λοιπόν στο ακέραιο τους στόχους του Προγράμματος, χωρίς να χάσουμε ούτε ευρώ από τους πόρους που είχαμε στη διάθεσή μας, ούτε μια ευκαιρία. Προτιμώ να μιλάω για ευκαιρίες και όχι για χρήματα. Γιατί, αυτό που έγινε στο παρελθόν είναι ότι χάθηκαν ευκαιρίες, διότι χρήματα υπήρχαν. Σήμερα λοιπόν εδώ, στο κλείσιμο ενός χρηματοδοτικού εργαλείου, εμείς μπορούμε να παρουσιάσουμε ένα Περιφερειακό Πρόγραμμα, από το οποίο δεν χάθηκε ούτε ένα ευρώ. Και επιπρόσθετα μεταφέραμε στο νέο μας Πρόγραμμα 29 έργα και δράσεις εξασφαλίζοντας αφενός τη χρηματοδότησή τους και αφετέρου το γρήγορο ξεκίνημα του νέου Προγράμματος της περιόδου 2021-2027». Και πρόσθεσε:
«Οι ευρωπαϊκοί πόροι που διατίθενται στα νησιά μας, αξιοποιούνται με σκληρή δουλειά και διαρκή προσπάθεια μέσα από έναν σχεδιασμό που ακολουθεί την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων μας, βάζει τις βάσεις για μια ανάπτυξη βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη, αξιοποιεί τις γνώσεις και δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, βασίζεται στα στρατηγικά πλεονεκτήματα των νησιών και παράγει χειροπιαστό αποτέλεσμα στην πραγματική οικονομία και τη ζωή των νησιωτών μας».
Ο Περιφερειάρχης έκανε ειδική αναφορά στη συνεργασία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου με τους Δήμους, ως καθοριστική παράμετρο για την επιτυχία των Προγραμμάτων.
«Οφείλω να σημειώσω ότι είναι σημαντικός ο αριθμός των δήμων μας που αν ήταν μόνοι τους δεν θα είχαν πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Οι δήμοι μας ξέρουν ότι στην Περιφέρειά μας έχουν βρει έναν σύμμαχο που βάζει πλάτη κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη, μέσα από εκατοντάδες προγραμματικές συμβάσεις. Και θέλω να ευχαριστήσω τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης συνολικά στο πρόσωπο του δημάρχου Ρόδου και προέδρου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου, Αλέξανδρου Κολιάδη. Γιατί ο υψηλότερος βαθμός συνεργασίας μεταξύ των βαθμών αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, έχει επιτευχθεί και εξακολουθεί να αποτυπώνεται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Είμαστε εξαιρετικά περήφανοι σε αυτόν τον τόπο διότι χωρίς να είναι ανάγκη να συμφωνούμε σε όλα και χωρίς να είναι ανάγκη να συμπορευόμαστε πολιτικά, μπορούμε να υπηρετούμε στόχους υψηλούς.
Το περιφερειακό μας πρόγραμμα έφτασε στο επίπεδο που έφτασε ακριβώς λόγω αυτής της εξαιρετικής συνεργασίας», ανέφερε μεταξύ άλλων.
Καταλήγοντας ο κ. Χατζημάρκος στη εισηγητική του ομιλία τόνισε:
«Πρέπει να αποτελέσει στόχο όλων μας να πετύχουμε καλά αποτελέσματα τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, ώστε να μπορούμε να διεκδικούμε από το αρμόδιο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών την ενίσχυση του Προγράμματος με πρόσθετους πόρους. Και είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα έχουμε ενίσχυση και στο περιφερειακό πρόγραμμα του Νοτίου Αιγαίου με τους επιπλέον πόρους που έχουμε ανάγκη. Οι πρόσθετοι πόροι, οι λύσεις και οι ευκαιρίες δεν έρχονται μέσα μέσα από καταγγελτικές συμπεριφορές. Έρχονται μέσα από συγκροτημένη δουλειά, από αξιοπιστία και από μια συνεχή προσπάθεια, η οποία είναι και το μόνο το οποίο επιβραβεύεται. Και αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα προς όλους τους πολίτες: δουλειά με αξιοπιστία, αφοσίωση, σεβασμό στην πηγή χρηματοδότησης και στους κανόνες που χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαμε να έχουμε τις ευκαιρίες που έχουμε. Η αισιοδοξία έρχεται με τα αποτελέσματα που φέρνει η δουλειά μας».
Η αναλυτική παρουσίαση των στοιχείων των δύο Προγραμμάτων έγινε από τον επικεφαλής της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Νοτίου Αιγαίου, Αντώνη Βουτσίνο, ενώ παρουσιάστηκαν και έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από τα Προγράμματα αυτά.
- Ενημέρωση για την ολοκλήρωση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου 2014-2020
Ο συνολικός προϋπολογισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου (ΕΠΝΑ) 2014-2020 στο τέλος της Προγραμματικής Περιόδου, που ολοκληρώθηκε στις 31/12/2023, ήταν 154,8 εκ. ευρώ. Το Πρόγραμμα έκλεισε με σημαντική υπερκάλυψη των πόρων του.
Πιο συγκεκριμένα:
- Υλοποιήθηκαν 4.408 έργα και δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 216,2 εκ. ευρώ (ποσοστό υπερκάλυψης 140%), Οι νομικές δεσμεύσεις των έργων και δράσεων αυτών ανήλθαν σε 213,4 εκ. ευρώ (138%) και
- Οι δαπάνες μέχρι σήμερα ανέρχονται σε 189,9 εκ. ευρώ (122,7%), ενώ με την πραγματοποίηση των υπολειπόμενων πληρωμών των πράξεων κρατικών ενισχύσεων οι δαπάνες θα ανέλθουν σε 193,3 (124,8%).
- Στους Άξονες Προτεραιότητας που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ οι δαπάνες ανέρχονται στο 130% της δημόσιας δαπάνης ενώ στους Άξονες Προτεραιότητας που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ οι δαπάνες ανέρχονται στο 104,4% της δημόσιας δαπάνης. Σε όλους τους Άξονες οι δαπάνες ξεπερνούν το 100% της δημόσιας δαπάνης.
- Η έγκαιρη ολοκλήρωση του Προγράμματος και η σημαντική υπερδέσμευση επέτρεψαν να μεταφερθεί ένας σημαντικός αριθμός έργων και δράσεων στο νέο Πρόγραμμα της περιόδου 2021-2027. Έτσι με την έναρξη υλοποίησης του Περιφερειακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027 μεταφέρθηκαν 26 πράξεις, συνολικού προϋπολογισμού 30,3 εκ. ευρώ με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και 3 πράξεις προϋπολογισμού 1,8 εκ. ευρώ με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+). Επιπλέον 3 πράξεις, προϋπολογισμού 6,5 εκ. ευρώ εντάχθηκαν στο νέο Πρόγραμμα ως τμηματοποιημένα έργα.
Περίπου για το 70% των έργων έχει ολοκληρωθεί το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο και σύμφωνα με το σχέδιο κλεισίματος υπολείπονται πληρωμές ύψους 9,2 εκ. € για το κλείσιμο του οικονομικού αντικειμένου των υπόλοιπων έργων.
- Πρόοδος υλοποίησης Περιφερειακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027
Το Περιφερειακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο» (ΠεΠ ΝΑ) 2021-2027 εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2022 με προϋπολογισμό 285,4 εκ. ευρώ. Οι πόροι αυτοί προέρχονται κατά 50% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) (105,8 εκ. €) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) (36,9 εκ. €), ενώ το υπόλοιπο 50% αφορά πόρους του ελληνικού δημοσίου.
Κεντρικοί στόχοι Κεντρικοί στόχοι του Προγράμματος είναι οι εξής:
- ενίσχυση και διαφοροποίηση του παραγωγικού συστήματος της Περιφέρειας, με την υιοθέτηση μιας στρατηγικής διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος,
- διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας των πόρων και
- ενίσχυση της χωρικής και κοινωνικής συνοχής προς όφελος των κατοίκων και των επισκεπτών της.
Το Πρόγραμμα διαρθρώνεται σε 8 Προτεραιότητες, από τις οποίες η 5 & 8 συγχρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ+, ενώ οι υπόλοιπες από το ΕΤΠΑ.
Πρόοδος υλοποίησης του Προγράμματος
Στο διάστημα από την προηγούμενη Συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης και μέχρι σήμερα, δόθηκε έμφαση στο να ολοκληρωθεί η ένταξη όλων των «μεταφερόμενων» έργων από το Ε.Π. «Νότιο Αιγαίο» 2014- 2020, των συνεχιζόμενων έργων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ, καθώς και των τμηματοποιημένων έργων ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η υλοποίησή τους. Παράλληλα μέσω της γραπτής διαδικασίας, η οποία επαναλήφθηκε τέσσερις φορές, εγκρίθηκαν η μεθοδολογία και τα κριτήρια επιλογής δράσεων για τις οποίες εκδόθηκαν αντίστοιχες προσκλήσεις.
Στη χθεσινή συνεδρίαση τέθηκε υπόψη των μελών της ΕπΠα προς έγκριση, η μεθοδολογία και τα κριτήρια επιλογής πράξεων για 7 ακόμη δράσεις.
Με στοιχεία έως τις 11/6/2024 το Πρόγραμμα παρουσίασε την εξής πρόοδο:
- έχουν εξειδικευτεί δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 210 εκ. € (73,6%)
- έχουν δημοσιοποιηθεί 47 προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων προς ένταξη, συνολικού προϋπολογισμού 171εκ. € (60%)
- έχουν ενταχθεί 94 πράξεις, συνολικού προϋπολογισμού 108,5 εκ. € (38%)
- έχουν υπογραφεί νομικές δεσμεύσεις 65 εκ. € (23%) και
- έχουν πραγματοποιηθεί δαπάνες συνολικού ύψους 21,1 εκ. € (7.4%)
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό προσκλήσεων, μέχρι το τέλος του έτους προβλέπεται η δημοσιοποίηση 14 ακόμη προσκλήσεων, συνολικού προϋπολογισμού 77,4 εκ. €.
Μέχρι το τέλος του έτους και σύμφωνα με το σχέδιο δράσης, προβλέπεται ότι οι εντάξεις θα ανέλθουν σε 155 εκ. € (55%), οι νομικές δεσμεύσεις σε 90 εκ. € (32%) και οι δαπάνες σε 35 εκ. € (12%).
