‘Ιρις Κρητικού:Σας περιμένουμε την Πέμπτη 6 Ιουνίου 2024 στις 19.00! Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών

Δημοτικό τραγούδι της Κάσου

Μαύρο πουλάκι κάθεται στης Κάσου τ’ αγριοβούνι,

βγάλλει φωνίτσα θλιερή και μαύρο μοιρολόι.

-Μάνα, κλαμός και βουγκητός εις το νησί της Κάσου!

η μάνα κλαίει το παιδί και το παιδί τη μάνα

κι ο αερφός την αερφή κι άουρος τηκ καλήτ του.

Μπάς και πανούκλα πλάκωσε, μπάς και σεισμός εΐνη;

Μηδέ πανούκλα πλάκωσε, μητέ σεισμός εΐνη,

Χουσεΐν πασιάς επλάκωσεν από την Αλεξάντρα.

Γίνονται στίβες τα κορμιά, τα αίματα ποτάμια.

Σφάζουν τους γέρους και τις γριές κι όλα τα παλλικάρια

τις κοπελλιές και τα μωρά στη φλότα τους μπαρκάρουν

σκλάβους να τους πουλήσουσι στης Μπαρμπαριάς τα μέρη…

Και μια απ’ τις σκλάβες ήλεγε με θλιερή φωνίτσα.

Χίλια κι αν κάμεις, Χουσεΐν, χίλια κι αν μας πουλήσεις,

εμείς του Τούρκου το σπαθί ‘εθ θα το φοηθούμεγια

θα μας κόψεις ούλους μας, για λευτεριά θα ‘ούμε.

Στην νεότερη ελληνική ιστορική μνήμη, ανεξίτηλο τραύμα αποτελούν οι ολέθριες σφαγές και το ολοκαύτωμα της Χίου και των Ψαρών, που είχαν ουσιαστική επίδραση και στην πυροδότηση του παγκόσμιου φιλελληνικού κινήματος και την έναρξη του Αγώνα.

Λιγότερο γνωστή παραμένει μια από τις μελανότερες σελίδες της ιστορίας της ελληνικής Επανάστασης: η προδιαγεγραμμένη ήδη από τον Απρίλιο γενοκτονία που συντελέστηκε στις 7-8 Ιουνίου του 1824 από τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο του Χουσεΐν στην ακριτική, εγκαταλελειμμένη από όλους Κάσο -παρά τις απέλπιδες εκκλήσεις με επιστολές για βοήθεια στην νεαρή ελληνική κυβέρνηση- και που ως αποτέλεσμα είχε την πλήρη ερήμωση του νησιού.

Τιμώντας την επέτειο των 200 ετών από το Ολοκαύτωμα της Μαρτυρικής Νήσου Κάσου, σχεδιάστηκε ένα σπονδυλωτό ιστορικό και εικαστικό αφιέρωμα σε διοργάνωση του Λυκείου των Ελληνίδων –Παράρτημα Κάσου και επιμέλεια της Ίριδος Κρητικού.

Η παρουσίαση στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών που αγκάλιασε αυτήν την προσπάθεια, συμπίπτει χρονικά με την ιστορική επέτειο, ενώ η ίδια έκθεση θα παρουσιαστεί τον Αύγουστο του 2024 στην Κάσο.

Η άσβεστη μνημόνευση του «Πατημού» όπως οι ντόπιοι τον αποκαλούν, αποκτά σήμερα ακόμη μεγαλύτερο βάρος, καθώς στην επέτειο των 100 ετών το νησί ήταν ιταλοκρατούμενο και συνεπώς το γεγονός δεν τιμήθηκε με τη δέουσα οφειλή.

Το αφιέρωμα με τον συμβολικό τίτλο «Χαραή: 24 σημάδια για την Κάσο», περιλαμβάνει έναν κεντρικό ιστορικό πυρήνα σημαντικών κειμηλίων σε συνομιλία με 24 έργα εμπνευσμένα από την παραδοσιακή κασιώτικη φορεσιά και τα περίτεχνα χρυσά της κοσμήματα και στολίδια, τις γεύσεις και τα τραγούδια, τα μοιρολόγια και τη λαλιά της κασιώτικης λύρας, τα έργα χειρός των γυναικών και τα πολύτιμα εισαγόμενα στο νησί δώρα από άλλους τόπους, τα ήθη και τα έθιμα, τη βρεγμένη ολόγυρα από θάλασσα μικρή γεωγραφία του νησιού και την επιζήσασα ναυτοσύνη της που εξακολουθεί να πλέει στην απεραντοσύνη του Αιγαίου.

Τον σφαγιασθέντα ηρωικό καπετάν Μάρκο Μαλλιαράκη και άλλους αξέχαστους ήρωες της κασιώτικης αντίστασης.

Την υλική και την άυλη κληρονομιά της Κάσου.

Η Χαραή είναι «το αχνάρι», το σημάδι. Αρχικά σήμαινε το σημάδι για τον βοσκό, καθώς η χαραγματιά στα αυτιά των αιγοπροβάτων υποδήλωνε τον ιδιοκτήτη τους. Με την πάροδο του χρόνου, η χαραή ταυτίστηκε με τα οικογενειακά σημάδια – με τα χαρακτηριστικά της ομοιότητας.

Οι χαραές είναι οικογενειακές και κάθε οικογένεια έχει την δική της. Είναι γνώρισμα και δηλωτική ιδιαιτερότητα κάθε οικογένειας και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά: «εγνώρισά σε απού τη χαραή», λένε στο νησί αναγνωρίζοντας το μακρύ και αδιάκοπο νήμα της συνέχειας. χαρακτηριστικά της οικογένειάς σου.

Η Χαραή είναι μια ομαδική έκθεση 24 διακεκριμένων Ελλήνων εικαστικών, με αντικείμενο το σκίρτημα της νήσου Κάσου που επέζησε και βλάστησε μετά τον Πατημό.

Την άνθιση και την ελπίδα του μετά σε κάθε τομέα όπου ξαναφύσηξε το αεράκι της χαράς και της δημιουργίας. Οι παραδόσεις του νησιού, γίνονται οι θεματικές της ομαδικής αυτής έκθεσης που δηλώνει ότι η μνήμη, η φιλοπατρία και η διαφύλαξη της παράδοσης διατηρούν τη ζωή.

Λέξεις, συνθήκες, χαρές και λύπες, ιστορικά και δραματικά επεισόδια, κοινωνικά πλαίσια, δοξασίες, τοπιογραφικές και λαογραφικές αναφορές συνθέτουν την αναβλύζουσα πηγή έμπνευσης.

Εργαζόμενοι με διαφορετικά μέσα (ζωγραφική, ύφανση, κεντητική, κόσμημα, εγκατάσταση, φωτογραφία κ.ά.), σύγχρονες και παραδοσιακές τεχνικές, χειροποίητη διαδικασία και πληθώρα υλικών, οι συμμετέχοντες διακεκριμένοι εικαστικοί δημιουργούν πρωτότυπα έργα αναφοράς με εξέχουσες διαφορετικότητες, με την πρόθεση να σχεδιαστεί ένα ιστορικό, πνευματικό και αισθητικό βλέμμα θέασης.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι εικαστικοί Μαργαρίτα Βαμβακάρη-Νειάδα, Ιωάννα Βλάχου, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Μαρία Διακοδημητρίου, Γιώργος Δουατζής, Χριστίνα Δουζένη, Ειρήνη Ζαΐμη & Βαρβάρα Μαλτέζου, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Πάνος Καρδάσης, Βασίλης Κιλιτσλής, Αναστάσης Μαδαμόπουλος, Μηνάς Μαυρικάκης, Μάνος Μπατζόλης, Ρούλη Μπούα, Ισαβέλλα Ντάσση, Βιβή Περυσινάκη, Βαγγέλης Πολύζος, Κατερίνα Πολυζωΐδη-Μαυρολέων, Νίκη Πρωτόπαπα, Ιφιγένεια Σδούκου, Ελένη Σιούστη, Μαρίνα Στελλάτου, Ιωάννα Τερλίδου.

Οι περισσότεροι από αυτούς, έλκουν την καταγωγή τους ή συνδέονται με τα Δωδεκάνησα και την Κάσο, έχοντας μελετήσει σε βάθος τα μικρά της πολύτιμα. Τα έργα τους, επιλέχθηκαν ως πολύτιμες οργανικές εμβόλιμες πτυχές παρουσίας και διαλόγου στο παρουσιαζόμενο αφήγημα.

Ίρις Κρητικού

Αρχαιολόγος & Ιστορικός της τέχνης

Επιμελήτρια της έκθεσης