Μαθήματα Ιστορίας ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Αναφορά  στον γνωστό «άγνωστο» ήρωα του 1821
και στον οπλαρχηγό ΓΙΑΝΝΗ ΡΩΜΝΑΚΗ

Διαχρονικά όσοι εν πολέμω, θυσίασαν τη ζωή τους ή αποδεδειγμένα έδωσαν μάχες, μάτωσαν για να απολαμβάνουμε σήμερα την ελευθερία και ανεξαρτησία της πατρίδας μας,  είναι πραγματικοί  Ήρωες και τους αξίζει το φωτοστέφανο της δόξας, ο δημόσιος έπαινος και η αιώνια ευγνωμοσύνη. Αυτά βέβαια ισχύουν σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, αλλά ως μελαγχολική αντιδιαστολή, όχι απαραίτητα στην …Κάρπαθο!

Ας ιστορήσουμε λοιπόν στη βάση αυτών των παραδοχών -συντομογραφικά έστω- την εσκεμμένη αποσιώπηση της πατριωτικής  συνεισφοράς για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, του θαρραλέου Καρπάθιου επαναστάτη  Χατζηλία Γ.  Οικονόμου (1769-1829) στην εθνεγερσία του 1821, επειδή ο ειρημένος Χατζηλίας Οικονόμου χαλούσε τη σούπα των προσκυνημένων ραγιάδων της εποχής του, αφού δεν ανήκε στη συνομοταξία τους: «Σφάξε με αγά μου, ν’ αγιάσω!…»

Καθ’ υπερβολήν και συγγραφική αδεία, θα  επιχειρούσα να τον χαρακτηρίσω ακόμη και «κουζουλό» για τη θεία τρέλα του να πάει αναπόταμα, δηλαδή, κόντρα στους πολλούς. Όπως εύκολα στοιχηματίζω ότι, η μεγάλη πλειοψηφία των συνελλήνων σήμερα (αφού οι Μήδοι (Πέρσες) έχουν προ πολλού διαβεί, και Θερμοπύλες… δεν υπάρχουν πια για υπεράσπιση) θα τον  χαρακτήριζε όχι μόνο τρελό, αλλά, θεοπάλαβο!…

Γιατί, αντί να κάτσει -θα σου πουν- στ’ αβγά του να ζήσει ήρεμα στην οικογενειακή του  ευτυχία και την άνεση που του παρείχαν τα πλούτη του, αυτός θυσίασε τα πάντα, ακόμη και την ίδια τη ζωή του για την ελευθερία  της φίλτατης πατρίδας μας, ενώ θα μπορούσε να κάνει copy paste. Δηλαδή, να κάνει ότι δεν …έκαναν οι «καθωσπρέπει», οι «έξυπνοι» και «σώφρονες» προύχοντες και κανακάρηδες της εποχής του (εγώ το λέω για πλάκα, είμαι βέβαιος όμως ότι κάποιοι θα το πάρουν στα σοβαρά…) οι οποίοι από ατομικό ευδαιμονισμό -πιο σωστά από φαταουλισμό και χρηματολαγνεία- λούφαξαν βολεμένοι με «δόντι» και «κονέ» της εξουσίας στο ασφαλές τους καταφύγιο. Αβγάτισαν όμως το βιός τους, έσωσαν και τον εαυτούλη, εννοώ το παχύδερμο σαρκίο τους και όχι  να κάτσουν να σκάσουν για κάποια, που την λέγανε λέει… «Ελευθερία!»

Θέλετε να παραθέσουμε  πλείστα όσα στοιχεία και αποδείξεις; Πρώτα από όλα, υπάρχουν τα ιστορικά κείμενα του εγκυρότερου και πολυγραφότατου λαογράφου και ιστορικού της Καρπάθου καθηγητή Μιχαήλ Μιχαηλίδη – Νουάρου που τον κατατάσσει:

«Ως τον επιφανέστερο πολίτη της Καρπάθου, λόγω μορφώσεως και οικογενείας και λόγω περιουσίας και ηθικής του αξίας κατά την Επανάσταση του 1821».

Aλλά, ταυτόχρονα -προσθέτω- και τραγική μορφή της νεότερης Καρπαθιακής ιστορίας με  προεικασμένο και φρικτό τέλος, εκεί που τον έταξε η πατριωτική του συνείδηση και η αμείλικτη μοίρα. Για πληρέστερη ενημέρωση συμπατριωτών και αρχόντων, συνεχίζουμε:

1^ον Προεπαναστατικά διετέλεσε δήμαρχος του Μεγάλου Χωριού «Κοράκι», πρωτεύουσας του νησιού που συναποτελούσαν τα σημερινά Κοινοτικά Διαμε- ρίσματα: Απέρι – Βολάδα. Αλλά υπήρξε οραματιστής, ρηξικέλευθος, όχι απλά ένας διαχειριστής εξουσίας με ευπρεπή αδράνεια.

Λ.χ, προκειμένου να χτίσει δημόσιο σχολειό και να προσληφθεί ελληνοδιδάσκαλος «έξωθεν», επέβαλλε στα ναυπηγεία του Βρόντη φόρο ένα γρόσι  το πεύκο, κι ένα γρόσι σε κάθε πλοίο που θα προσέγγιζε στην Κάρπαθο. Ο ευπατρίδης αυτός, ήθελε τη μόρφωση κτήμα και των παιδιών κατώτερων Θεών, της φτωχολογιάς, και όχι μόνο προνόμιο των βλαστών  κανακάρηδων και των …«φαρδασκελάδων».

2^ον Το 1820 ο Χατζηλίας Γ. Οικονόμου εμφορούμενος από αυτοθυσιαστικό πνεύμα, μυείται από τον Πάτμιο Φιλικό συμπατριώτη μας Δημήτριο Θέμελη, εγγράφεται και ορκίζεται μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αρχίζει με ενθουσιασμό τις προετοιμασίες του επαναστατικού αγώνα των Καρπαθίων για ελευθερία και ισονομία.

Σημ. Ο Πάτμιος Φιλικός είμαι βέβαιος ότι θα απογοητεύθηκε από τη λιποψυχία, τον ωχαδερφισμό και τις κλειστές πόρτες που βρήκε στην προσπάθεια του να προσελκύσει περισσότερους δημογέροντες και κανακάρηδες του Απερίου και λοιπών χωριών της Καρπάθου να στρατευθούν στον  αγώνα της Παλιγγενεσίας, πέραν του δημογέροντος Διακονή Χατζηκωστή και των διδασκάλων Ανδρέα Διακαντρά και Μιχάλη Τηλιακού. 

3^ον Το 1821 με την πολύτιμη συνδρομή του γενναίου Κασιώτη πλοιάρχου Χατζη-Βαρθολομαίου Λιόκουρα ηγείται της εξέγερσης των Καρπαθίων ενάντια στον Οθωμανικό ζυγό, παρά τις αντιρρήσεις και ενστάσεις -προσχηματικές ή όχι- του υπέργηρου δεσπότη Νεοφύτου Β΄ ο οποίος και τον εξω-εκκλησιάζει. Βέβαια, αργότερα με άνωθεν εντολές του αίρεται ο ατιμωτικός αφορισμός της Εκκλησίας. Αλλά φαίνεται, η σύγκρουση του συντηρητικού πνεύματος που εξέφραζε ο δεσπότης, με την επαναστατική φύση του Χατζηλία Οικονόμου για ελευθερία, είχε πλέον αναιρέσει τους μεταξύ τους κώδικες επικοινωνίας. Είχαν θανάσιμα πληγεί (εθνικό μας γονιδίωμα) οι διαπροσωπικές τους σχέσεις,

Σημ. Εκλαμβάνω την πρόσφατη ονοματοδοσία  της κυρίας αίθουσας του επαρχείου Καρπάθου & Κάσου προς τιμήν του Κασιώτη Μάρκου Μαλλιαράκη ότι αποσκοπούσαν να τιμήσουν τον ηρωικό του θάνατο, υπερασπιζόμενος το γενέθλιο νησί του, τη μαρτυρική Κάσο, τμήμα της Επαρχίας.  Όμως για την Κάρπαθο υπήρξε ένας ακόμη διορισμένος έπαρχος με περιορισμένες δυνατότητες ελέγχου και επεμβάσεων στα εσωτερικά μας θέματα, όπως άλλωστε και οι προηγηθέντες αυτού έπαρχοι: Διονύσης Σεμπρικός, Νικόλαος Γρηγοριάδης, Γεώργιος Κουντουμάς και οι κατοπινοί: Λιάσκος και Μενεσθέας.

Αντίθετα, για λογαριασμό τώρα της Καρπάθου (το έτερο σκέλος της επαρχίας) ανέμενα να ονοματοδοτηθεί η διπλανή αίθουσα προς τιμήν του ηρωικού Κασιώτη πλοιάρχου Χατζη-Βαρθολομαίου Λιόκουρα, επαναστάτη και δεξί χέρι του Χατζηλία Οικονόμου, αφού συνέβαλε τα μέγιστα στην εξέγερση των Καρπαθίων για ελευθερία, αλλά παραγκωνισμένος, χωρίς φερώνυμους απογόνους ακολούθησε την τύχη του Χατζηλία Οικονόμου. Τον έφαγε και αυτόν  η «μαρμάγκα».

Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ άστοχη  την απόφαση ονοματοδοσίας της δευτερεύουσας αίθουσας του επαρχείου προς τιμήν του Χατζηλία Οικονόμου και αναντίστοιχη όταν αναφερόμαστε  στο μέγεθος της εθνοφελούς  προσφοράς και των προσωπικών θυσιών του μεγάλου Ανδρός της Καρπάθου. Ευτυχώς, προσβλέπουμε με αισιοδοξία στην ονοματοδοσία του Διεθνούς Αεροδρομίου Καρπάθου  σε  ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ.

4^ον Σε κλίμα ενθουσιασμού και συγκίνησης ο Χατζηλίας Οικονόμου συλλαμβάνει τον Οθωμανό καϊμακάμη της Καρπάθου Σούμπαση Αγά Χαϊρολά και τον συνοδεύει ο ίδιος μέχρι την «Κάμειρο Σκάλα» στη Ρόδο, επιφυλάσσοντάς του ασφαλή και αξιοπρεπή μεταχείριση στο διάστημα της ομηρείας του, ανάλογα με το υψηλό του αξίωμα αλλά και σύμφωνα με τον προσωπικό πολιτισμό του Χατζηλία Οικονόμου.

Σημ. Αργότερα, ο εν λόγω Οθωμανός καϊμακάμης Σούμπαση Αγά Χαϊρολά που εκδιώχθηκε από την Κάρπαθο, προάχθηκε υπηρεσιακά από τον σουλτάνο Μαχμούτ και διορίσθηκε νομάρχης στο Σαντζάκι (sancak) Αϊδινίου της Ανατολής (Αρχ. Τράλλεις), πόλη που αριθμούσε  30.000 κατοίκους, με συμπαγή πληθυσμό 15.000 Ελλήνων και σχεδόν το σύνολο των  εποχικών μεταναστών τ’ Απερίου προς τους οποίους έκτοτε, εφέρετο φιλικά εκτιμώντας ως έλεγε, την πολιτισμένη συμπεριφορά του Χατζηλία Οικονόμου στο βραχύ διάστημα της ομηρείας του.

5^ον Με αυτοχρηματοδότηση και φυσικά μεγάλο κόστος ναυπηγεί ιστιοφόρο (μπρίκι) στο Καραβοστάσι του Βρόντη -αποκλήθηκε το «καράβι της Καρπάθου»- το εξοπλίζει, το επανδρώνει με τους γενναίους δάσκαλο Ανδρέα Διακαντρά καπετάνιο, συμπλοίαρχο τον Μιχάλη Νισυριά και ναύτες μεταξύ άλλων, τους Μιχάλη Ζανάκη και τους δυό γιούς του Διακονή Χατζηκωστή επιφανούς Απερίτη και δημογέροντα και  το εντάσσει στη ναυτική αρμάδα του Ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη.  Κατά πρώτον, έλαβε μέρος στη νικηφόρο ναυμαχία του «Γέροντα» στα Μικρασιατικά παράλια, με τους Έλληνες να κατατροπώνουν τον ενωμένο τουρκο-αιγυπτιακό στόλο.

6^ον Το 1825 στο γάμο του μοναχογιού του, Γεωργίου Οικονόμου με την πρωτοκανακαρά Φωτεινή κόρη του προκρίτου Χατζη φραγκέσκου αυθόρμητα παρέδωσε στο ναύαρχο Αντώνιο Γ. Κριεζή (που τυχαία ναυλοχούσε με τον στόλο του στην Κυρά Παναγιά) όλα τα χρυσαφικά της οικογένειας στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας, σύμφωνα με την προφορική μαρτυρία του Συριανού γιατρού μας Κωνσταντίνου Κοντού παντρεμένου στα τέλη του 19^ου αιώνα με την Πηγαδιώτισσα Χατζηνούλα το γένος Ηλιάδη και του οποίου ο δάσκαλος πατέρας Γεώργιος Κοντός, δίδασκε «κατ΄οίκον» τα εγγόνια του ναυάρχου Κριεζή.

Σημ:  1^η Ο ναύαρχος Αντώνιος Κριεζής (μετά το αποτυχημένο εγχείρημα από κοινού με τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη να πυρπολήσουν την αρμάδα του Αλβανού Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Ιμπραήμ μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας) παραπλέοντας την Κάρπαθο, προσορμίσθηκε για λίγο στον όρμο της Κυράς Παναγιάς και θεωρώ εξαιρετικά ευφάνταστο το σενάριο ότι ο ναύαρχος Κριεζής απέκοψε δήθεν  με το σπαθί του την «κολαϊνα» με τα αραδιασμένα χρυσά νομίσματα από το στήθος της νύμφης και τα αποκόμισε για τον αγώνα του Έθνους.

Σημ. 2^η Ο ναύαρχος τα προεπαναστατικά χρόνια υπήρξε εμποροπλοίαρχος και με αναρτημένη τη Ρωσική σημαία -βλέπε όρους Συνθήκης Κιουτσούκ Καϊναρτζή του 1774- διέσχιζε ανεμπόδιστα με το  τρικάταρτο ιστιοφόρο του πλησίστιο, in full sail, που λέμε ολόκληρη τη λεκάνη της  Μεσογείου και της Μαύρης  θάλασσας  μεταφέροντας ταξιδευτές, τρόφιμα, εμπορεύματα, πρώτες ύλες  στα μεγάλα λιμάνια: Μασσαλίας, Γένοβας, Βενετίας, Τεργέστης, Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινούπολης, Οδησσού, Βάρνας, Σμύρνης, Βηρυτού, Αλεξάνδρειας κ.ά, ερχόμενος σε επαφή με τις τοπικές Αρχές και κροίσους μεγαλοπαράγοντες.

Όντας λοιπόν  γλωσσομαθής και κοσμογυρισμένος καραβοκύρης, θα απέκτησε   αυτό που λέμε «κοινωνική μόρφωση». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι αργότερα, διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός της  μετεπαναστατικής Ελλάδος, όπως και ο συνάδελφός του ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης, σε αντίθεση με τους ορεσίβιους Ήρωες στρατηγούς μας του ΄21 στο Μωριά και τη Ρούμελη.

7^ον Συνέχεια της προηγούμενης. Υπήρξε ποτέ ερωτητέον από επαΐοντες, πως ένας τέτοιος πολύκροτος γάμος του μοναχογιού του βουλευτή Χατζηλία Οικονόμου τελέσθηκε μακριά από το αρχοντικό του, στο οικογενειακό εξωμονάστηρο της «Κυράς Παναγιάς» που ανήκε στο συμπέθερο του Ρωμνάκη (υπάρχει ακόμη στην είσοδο του ναού η αναθηματική μαρμάρινη πλάκα ιδιοκτησίας των Ρωμνάκηδων) και όχι -τι πιο φυσικό άλλωστε- μεγαλόπρεπα, στον Μητροπολιτικό Ναό Απερίου, αρχιερατούντος του δεσπότη Νεοφύτου Β’.

Απλά, ένα ακόμη γεγονός που επιβεβαιώνει τον εξω-εκκλησιασμό της οικογένειας και τις μεταξύ τους τεταμένες σχέσεις. 

Σημ. 1 Εκτιμώ ως ανιστόρητες και ανακριβείς τις αναφορές περί δήθεν στενής συγγένειας του ανδρόγυνου και κατ’ ακολουθίαν, άρνησης του δεσπότη να ευλογήσει τον γάμο. Τις θεωρώ προφάσεις «εν αμαρτίαις». Σε αυτήν την περίπτωση η Μητρόπολη δεν θα εξέδιδε καν άδεια γάμου και θα απαγόρευε την τέλεση του μυστηρίου.

Σημ. 2 Ακόμη χειρότερα, ότι τάχα μου η Χατζηφωτεινή ήταν δευτερότοκη, άρα όχι κανακαρά και άρνησης του πατέρα  Χατζηλία να συναινέσει στον γάμο. Με αυτήν την πρωτάκουστη εκδοχή, που όμως πόρρω απέχει από την ιστορική αλήθεια, παρουσιάζεται η άθλια εικόνα ενός προοδευτικού μεν συμπεθέρου, αλλά, προικοθήρα!… και αναφερόμαστε στον γενναιόδωρο Ευεργέτη του Έθνους. Αφήστε το γεγονός ότι η όντως δευτερότοκη Καλλίτσα, αδελφή της κανακαράς Χατζηφωτεινής είχε ήδη προβεί σε δεύτερο γάμο με τον ονομαστό δάσκαλο της εποχής Ιωάννη Φωκά.

8^ον Το 1824 και 1829 ο Χατζηλίας Γ. Οικονόμου συμμετέχει ως εκλεγμένος πληρεξούσιος (αντιπρόσωπος) της Επαρχίας Καρπάθου, Τήλου, Χάλκης και Νισύρου στις Β΄ και Δ’ Εθνοσυνελεύσεις του Άργους για τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους με πρώτο κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια.  Περίοδος που μετρημένοι στα δάκτυλα ενός χεριού ήταν όσοι Καρπάθιοι ήξεραν λίγα γράμματα, με τους περισσότερους να αρκούνται να γράφουν μόνο το όνομα τους κι εκείνο το ‘μαθαν μισό, δηλαδή μιλάμε για «κολλυβογράμματα».

1930 Απέρι. Ανέκδοτη Φωτό. Σε πρώτο πλάνο η συνοικία «Μορρού», πατρογονική γειτονιά του ηγέτη των Καρπαθίων Χατζηλία Γ. Οικονόμου. Εδώ στο γάμο του οπλαρχηγού Γεωργίου Ρωμνάκη με την Μαρούκλα Γ. Οικονόμου πρωτοτραγουδήθηκε η «Μονοβασιά».

8^ον  Αργότερα, το 1829 με την πολύτιμη βοήθεια των σκληροτράχηλων και ανυπότακτων Μενεδιατών, αποκαθιστά τον Νόμο και επιβάλλει την τάξη εκδιώκοντας από την Κάρπαθο τα περισσότερα κακοποιά στοιχεία των Κρητικών φυγάδων -αρπακτικά και βίαια- που παρεισέφρησαν με τους κατατρεγμένους Κρητικούς  και  πάτησαν πόδι στο νησί, αλλά εντωμεταξύ είχαν κάνει τη ζωή των φιλήσυχων Καρπαθίων μαρτύριο με τις  αυθαιρεσίες και την απανθρωπιά τους.

Ένα τέτοιο ρεμάλι από δαύτους, ονόματι Γιάννης Μπαϊρακτάρης μίσθαρνο όργανο σκοτεινών κύκλων εκτέλεσε την άνανδρη δολοφονία του Χατζηλία Οικονόμου στο Απέρι, σε στημένη  ενέδρα στην πατρογονική του γειτονιά της (Αι)Μοροούς. Ο Σ(η)τειακός Αρχικαπετάνιος Γιάννης Ρωμνάκης συμπέθερος του  Χατζηλία Οικονόμου που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του, φουρκισμένος, στην κυριολεξία έξαλλος στην τραγική είδηση, εκτέλεσε πάραυτα τον φονιά με αυτοδικία.

Σημ. 1^η Προφορικές μαρτυρίες (εξ ίσου πολύτιμες για την ιστοριογραφία) της  Χατζήδενας-Καλλίτσας Μιχ. Σακέλη-Χουβαρδά-Ρωμνάκη (1857-1949) και Ρηγοπούλας Μιχ. Τσαγκάρη-Χουβαρδά-Ρωμνάκη (1868 – 1956) εγγονές της  Μαρούκλας Ρωμνάκη-Οικονόμου, αδελφής του Χατζηλία Οικονόμου, που πέρασαν από γενιά σε γενιά, μέχρι σήμερα.

Σημ. 2^η  Δεκάδες όμως νομοταγείς και φιλήσυχοι Κρητικοί -το πλείστον από το γειτονικό Λασίθι- παρέμειναν οριστικά στο νησί μας, δημιουργώντας μικτές οικογένειες με Καρπαθιές νοικοκυρές: 

Στο Απέρι: Ρωμνάκης, Ψαρουδάκης, Ζανάκης, Καφετζιδάκης, Καπετανάκης, Παπαδάκης, Μακρής, Λιοντάκης, Τσαγκαράκης, Λυριστάκης, Ρουμπάκης, Δεμερτζιδάκης. Στη Βολάδα:  Μανωλακάκης, Ζαβόλας, Κομνηνάκης, Χριστοδουλάκης, Βογιατζιδάκης. Στις Μενετές: Ρουσάκης, Γεραπετρίτης (Ιεράπετρας), Δεσποτάκης, Ζαβολάκης, Παπουτσάκης, Μηνακάκης, Χατζάκης,

Χατζηγιωργάκης, Σκανταλάκης, Σπανακάκης. Στο Όθος: Χανιώτης (Χανιά), Σταυράκης, Στις Πηλές: Μαλιχουτσάκης, Βαρίκας. Στην Όλυμπο: Βασιλαράκης Κανάκης κ.ά.

9^ον Ο Γιάννης Ρωμνάκης (σε αντίθεση με τους άλλους δύο Κρητικούς οπλαρχηγούς Μιχάλη Κόρακα και Δημήτρη Κουρμούλη που πέρασαν ένα φεγγάρι από την Κάρπαθο) εγκαταστάθηκε μόνιμα και έσωσε το νησί μας από τον όλεθρο, τον αφανισμό. Διότι, μετά το Ολοκαύτωμα της Κάσου στις 9 Ιουνίου 1824, ο ενωμένος τουρκο-αιγυπτιακός στόλος με ναύαρχο τον Ισμαήλ Γιβραλτάρ κατευθύνθηκε στην Κάρπαθο και αγκυροβόλησε στο Μακρύ Γιαλό με άγριες διαθέσεις.

Μπροστά στην αναπόδραστη ανάγκη υποταγής, ο Σ(η)τειακός Αρχικαπετάνιος Γιάννης Ρωμνάκης αντιμέτωπος με μακράν υπέρτερες δυνάμεις του τουρκο- αιγυπτιακού στόλου, υπό άκρα μυστικότητα πήρε την πρωτοβουλία για λογαριασμό των Καρπαθίων να συνδιαλλαγεί με τον αρχηγό των στιφών Χουσεΐν Μπέη και αποδείχθηκε περίτεχνος διαπραγματευτής με συνείδηση του κόστους και συναίσθηση της ευθύνης. Δήλωσε υποταγή με καταβολή και των αναλογούντων φόρων των επαναστατικών χρόνων και διαφύλαξε τον πληθυσμό από  τη σφαγή, την ατίμωση και τα σκλαβοπάζαρα της Μπαρμπαριάς. Έτσι η Κάρπαθος απέφυγε τη βαρβαρότητα του Ολοκαυτώματος της Κάσου.

10^ον Οι αναφορές που φέρουν τον φονιά Μπαϊρακτάρη, είτε μέλος της ομάδας που δήθεν ανήκε στον αρχικαπετάνιο Γιάννη Ρωμνάκη, άρα ανδρείκελο και υποκινούμενος του ή ότι ο ίδιος ο Ρωμνάκης εκτέλεσε τον Χατζηλία Οικονόμου είναι βάναυση  παραποίηση των γεγονότων από κατευθυνόμενους κονδυλοφόρους. To λέω απερίφραστα, το λέω χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη. Στους παραχαράκτες της ιστορίας διέλαθε της προσοχής ο μεταξύ τους συγγενικός δεσμός όντας συμπέθεροι, αφού η πρωτότοκος αδελφή του Χατζηλία Γ. Οικονόμου κανακαρά Μαρούκλα, παντρεύτηκε τον μικρότερο αδελφό Γεώργιο Ρωμνάκη. Παιδιά τους, οι ανεψιές του Χατζηλία Οικονόμου:

Κυραννιά Εμμαν. Χουβαρδά – Ρωμνάκη – Οικονόμου
Καλλίτσα Γεωργ. Λαμπρινού – Ρωμνάκη – Οικονόμου (Στειακιά).
Ζαμπία Ανδρέα Ποταμιάνου – Ρωμνάκη – Οικονόμου .

 Σημ. Στο γάμο τους στο Μορροού πρωτοτραγουδήθηκε η «Μονοβασιά», γνωστό Σητειακό τραγούδι «τάβλας» και πλέον, σήμερα δημοφιλές παραδοσιακό, καθιστικού γλεντιού στην κάτω Κάρπαθο.

11^ον Και σημαντικό. Οι καταγραφείσες ως αφηγήσεις του Παπα Πετρίτη για την αιτία, τον τρόπο και τόπο δολοφονίας του Χατζηλία, απέχουν έτη φωτός!… από την ιστορική πραγματικότητα. Φως φανάρι υπήρξαν υποβολιμαίες, υπαγορευόμενες από τον εκκλησιαστικό του προϊστάμενο Νεόφυτο Β΄ να απαξιώσουν την εθνική προσφορά, ακόμη και να αποκρύψουν την αλήθεια για τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας του Μεγάλου ανδρός.

Θα γίνουμε πιο συγκεκριμένοι γιατί δεν πρέπει να μιλάμε με γρίφους.

Σημ. 1^η Είναι δυνατόν Κρητικοί φυγάδες να έχουν έγκλειστο σε ελαιοτριβείο τον Αποστολάκη Κάλογλου να γυρίζει λέει… το πιεστήριο, δίκην τετράποδου. Ποιόν; Τον Δάσκαλο και γαμπρό του Οικονόμου, τον Προέδρο της Ελληνικής Δημαρχίας και Επιτροπής Εράνων της Καρπάθου για τον αγώνα της Ανεξαρτησίας (πρώτη σε Πανδωδεκανησιακό επίπεδο, χάρη στην εντιμότητα και ακεραιότητα που επέδειξε στη διαχείριση των χρηματικών εισφορών).

Φυλακισμένο  και λοιδορούμενο  τον Κάλογλου, ο οποίος λίγο αργότερα υπηρέτησε στο  γραφείο του βασιλιά Όθωνα και επί βασιλέως Γεωργίου Α’ η Κυβέρνηση της Ελλάδος του  απένειμε  το αργυρό μετάλλιο «Αριστείο του Αγώνα» και τον περιέλαβε στον κατάλογο των προμάχων της πατρίδας, και να πάει λέει…ο ίδιος ο Χατζηλίας στη φωλιά του λύκου να τον απελευθερώσει, να βιώσει τον απόλυτο εξευτελισμό, να χάσει και τη ζωή του και δεν έστελνε καλύτερα τον Αρχικαπετάνιο Kρητικό συμπέθερο του Γιάννη Ρωμνάκη να εξοντώσει την υποτιθέμενη την κρητική μαφία στο άψε-σβήσε, στο πι και φι που λέμε. Έλεος! Χριστιανοί.

Σημ. 3^ηΟ Αλντονς Χάξλεϊ το ξεκαθαρίζει: «Εξήντα επαναλήψεις μετατρέπουν το ψέμα σε αλήθεια». Αυτό το γνώριζαν καλά οι ηθικοί αυτουργοί και οι έμμισθοι τερατολόγοι κονδυλοφόροι τους.

Σημ. 4^η  Δεν είναι διόλου τυχαία η δολοφονία του Χατζηλία Γ. Οικονόμου το έτος 1829 που διάβολε, χρονικά, συμπίπτει με το ανθελληνικό έγγραφο  της 1ης Αυγούστου 1829 του Γρηγορίου πρωτοσύγκελου του μητροπολίτη Ρόδου, Αγαπίου, προς τον δεσπότη Καρπάθου Νεόφυτο Β’ (Γενικά Αρχεία Κράτους Φακ. 85) που μόλις πρόσφατα ήρθε στη δημοσιότητα από έρευνες του συγγραφέα Μηνά Νικ. Παπαγεωργίου:

«…Λυπάται η ψυχή μου δεσπότη μου ακούοντας την ανυποταγήν και αποστασία των χριστιανών επαρχιωτών σου όπου φέρουν προς τον ενδοξότατον και πολυχρόνιον μπέι εφένδη μας…» και τον παροτρύνει:

«…η σεβασμιότης σου έχεις χρέος τα τους συμβουλεύεις εις το συμφέρον τους και να πείσεις ένα δύο προεστούς φρόνιμους επαρχιώτες  σου να έλθουν στη Ρόδο να προσκυνήσουν τον εφέντη μας Σουκιούρ μπέι να λάβουν χαρατζοχάρτια». Και ολοκληρώνει με την αντεθνική απειλητική επισήμανση:

«…να εξαλειφθεί από τον νουν τους αυτή η μάταια ελπίς  «ελευθερία» διότι δεν υπάρχει τέτοιο πράμα ποτέ και ας μην το φρονούν οι χριστιανοί σου και ας έρθουν εις αίσθησιν, άλλως θα τα πληρώσουν διπλά». Η υπογράμμιση δική μου.

12^ον Ιδιαίτερα ντροπιαστική η προειδοποιητική απειλή για την τύχη που τους περιμένει και φαντάζομαι τη λύτρωση της πεφωτισμένης δεσποτείας της εποχής με την προαποφασισθείσα δολοφονία του Χατζηλία Οικονόμου, ενώ κάλλιστα ο δεσπότης Νεόφυτος Β΄ ως άλλος Αθανάσιος Διάκος, θα μπορούσε να προτάξει στον συνάδελφο του «Άγιο» της Ρόδου, ένα κοφτό, στιβαρό «ΟΧΙ».

Δίκαια λοιπόν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η βεβαιότητα, ότι αφού δεν πήγαινε ο Χατζηλίας Οικονόμου στη Ρόδο να προσκυνήσει, ρίχθηκε στον… Καιάδα. Tον εκτέλεσαν, τον έφαγαν μπαμπέσικα προκειμένου να εξευμενίσουν τον «ενδοξότατον και πολύ-χρόνιον μπέι εφέντη τους».

13^ον Τραγική ειρωνία. Το ξενόδουλο έγγραφο του δεσπότη της Ρόδου φέρει ημερομηνία 1^η Αυγούστου 1829. Μόλις τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 5 Αυγούστου του ίδιου έτους ο ανυποψίαστος Χατζηλίας Οικονόμου με τον συνάδελφο του Γεώργιο Ψαρουδάκη  απευθύνουν με έγγραφο τους  στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση, δραματική έκκληση να  παραμείνει η Κάρπαθος μέρος της Ελληνικής Επικράτειας, ενώ η δεσποτεία ραδιουργούσε πίσω από την πλάτη του. Απεργάζετο την φυσική του εξόντωση  οπλίζοντας το χέρι του φονιά.

Το ιστορικό έγγραφο εν συνεχεία:

5 Αυγούστου 1829

Οι υποσημειούμενοι πληρεξούσιοι της Καρπάθου παρακαλούμεν την σεβαστήν Συνέλευσιν να ενθυμηθή τους όρκους οι οποίοι μας συνδέουσι με το Έθνος όλον και τα πάθη, όπου δια την ελευθερίαν έπαθον οι Καρπάθιοι και να μη στέρξη την καταδίκην τόσων αδελφών και συναγωνιστών, αλλά να συστήση τα δίκαια αυτών εις την κηδεμονίαν του εξοχωτάτου Κυβερνήτου της Ελλάδος, δια να μεσιτεύση η Α. Εξοχότης, όπως ηξεύρει, προς τους σεβαστούς Μονάρχας, δια  να μην αποσπασθή και η Κάρπαθος από την ολομέλειαν της Ελλάδος.

Οι πληρεξούσιοι της Καρπάθου.

Χατζηλίας Γ. Οικονόμου – Γεώργιος Ψαρουδάκης

Δικαιούται λοιπόν να συμπεράνει ο επαρκώς ενημερωμένος πολίτης ότι ο Χατζηλίας Οικονόμου δολοφονήθηκε τρεις μήνες αργότερα, το Φθινόπωρο του 1829 περίοδο συγκομιδής ελαιόκαρπου, μια και αναφέρουν για «λιοτρίβια» οι κονδυλοφόροι του Νεοφύτου Β΄. (Ως προς τον χρόνο, θα… συμφωνήσουμε).

Και διερωτώμαι -καλή τη πίστει- γνωστού όντως ότι το κτίριο της Αρχιεπισκοπής στο Απέρι (κατοικία δεσπότη και γραφεία Μητρόπολης) εθεωρείτο, και πράγματι ήταν άβατο ακόμη και στους Οθωμανούς κατακτητές, γιατί επιλεκτικές λαθροχειρίες έλαβαν χώρα στα Αρχεία της Μητρόπολης και εξαφάνισαν όλα τα επίμαχα ντοκουμέντα της επαναστατικής περιόδου που αφορούσαν την εθνοφελή προσφορά του Χατζηλία Οικονόμου και τους λόγους  της δολοφονίας του.

Ο Θεός όμως, αγαπάει τον κλέφτη, αλλά δεν ξεχνάει και τον νοικοκύρη και η αλήθεια ακόμα και κουτσή έλκεται στην κορυφή (ριμάρει, έτσι;)

Για τους πρωτοπόρους Καρπάθιους ιστορικούς και ερευνητές: Εμμανουήλ Μανωλακάκη, Μιχαήλ-Μιχαηλίδη-Νουάρο και τους νεότερους: Μανώλη Πρωτοψάλτη, Ντίνο Μελά, Μανώλη Μελά, Μιχαήλ Χιώτη, Μηνά Παπαγεωργίου κ.ά, ήταν των αδυνάτων, αδύνατο να αντλήσουν πληροφορίες και στοιχεία από τα λεηλατημένα Αρχεία της Μητρόπολης Καρπάθου και φυσικά κατέφυγαν στα φιλόξενα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αθήνα – Τμήμα Παλιγγενεσίας. Τα ξεψάχνισαν και ήλθαν στη δημοσιότητα τα χολώδη, κείμενα των επιστολών του δεσπότη προς την  Ελληνική Κυβέρνηση που κατηγορούσε χαιρέκακα τον Χατζηλία Οικονόμου, ούτε λίγο, ούτε πολύ:
«Ως τον κάκιστο πάντων των ανθρώπων!...»
Που τον δαιμονοποιούσε με  απαξιωτικούς  χαρακτηρισμούς, που πρόδιδαν ανοίκειο γεροντικό πείσμα, αβυσσαλέα εμπάθεια, ασυμβίβαστα για πνευματικό ταγό σε καιρούς χαλεπούς:

«Χατζη-κακο(η)λιός!… αντίθεος!..  αποστάτης!… κακόβουλος!… Φιλοτάραχος!
κακοποιόν πνεύμα!… ανόητος!… αλαζόνας!… ματαιόφρονας!…»

Αυτά, καθ΄ ον χρόνο οι συμπατριώτες του τον επέλεγαν δύο φορές Παραστάτη (Αντιπρόσωπο) στις Εθνοσυνελεύσεις του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, αναγνωρίζοντας τα ηγετικά προσόντα και τις ανιδιοτελείς του επιδιώξεις.

Ενώ και ο Μιχαηλίδης- Νουάρος τον αναφέρει:

«Ως τον πρώτο και τακτικό παραστάτη της Επαρχίας Καρπάθου στις Εθνοσυνελεύσεις».

Σημ. Μήπως θα ήταν φρόνιμο  να διατυπώσουμε  αντίστοιχα (στην καθαρεύουσα, γλώσσα της εποχής) επαινετικούς χαρακτηρισμούς για τον Χατζηλία που απηχούσαν την κοινή γνώμη των Καρπαθίων, λ.χ:

«Χατζη-καλοηλιός, καλλίλογος, ηδύφθογγος, ωκύς στο λόγο, οξύς στο νου,
γενναιόδωρος, μεγαλόδωρος, πατριδολάτρης, πιστός στον κώδικα τιμής στην
υπεράσπιση του δικαιώματος ελευθερίας της πατρίδος του».

Αντιλαμβάνεσθε όμως τις ολέθριες συνέπειες από τη διχογνωμία  μεταξύ ποιμνίου και δεσπότη για τον άνδρα Χατζηλία Οικονόμου. Την έκπληξη και θυμό των μελών της Ελληνικής Κυβέρνησης για τις αντιφατικές εκ Καρπάθου, τοποθετήσεις και ενώ τα καρυοφύλλια ακόμη κροτούσαν, οι πληγωμένοι μούγγριζαν. Ποιόν να πρωτοπιστέψουν; Το σύνολο των Καρπαθίων ή την υπογραφή του ενός, ας ήταν και δεσπότης. Εύκολη η επιλογή.

14^ον  Σε οικογενειακό κέντημα βρίσκεται το επίγραμμα στην επιτύμβια στήλη του Χατζηλία Γ. Οικονόμου γραμμένο δια χειρός του γαμβρού του και δασκάλου Αποστολάκη Κάλλογλου -σύζυγος της δευτερότοκης αδελφής του Ζαμπίας –

Το  επίγραμμα επί λέξει:  

«Αναυπάθητι εν Κυρίω, ψυχή γενναία, Αετέ τ’ Απερίου».

15^ον Στις 20 Ιανουαρίου 1838 η επανακάμψασα Οθωμανική διοίκηση επιδικάζει στον αρχικαπετάνιο Γιάννη Ρωμνάκη χρηματική ποινή 3.500 γρόσια (Κurus) για την αυτοδικία -τονίζω για την αυτοδικία- που διέπραξε να εκτελέσει τον Μπαϊρακτάρη, τον αρειμάνιο φονιά του αρχηγέτη της Καρπάθου και συμπέθερo του Χατζηλία Γ. Οικονόμου.

Εκ του πονηρού πάντως η εκφρασθείσα δικανική ευαισθησία  εννιά χρόνια αργότερα του  Οθωμανού διοικητή Κατήρ Αγά Καβάπασι για τον τραγικό χαμό του Χατζηλία Οικονόμου.  Έτσι κι αλλιώς αν ζούσε, σε αντίποινα θα τον κρεμάγανε στο γεροπλάτανο δίπλα στο γεφυράκι του Απερίου για  παραδειγματισμό. Δεν αναρωτηθήκατε πόσο θα τον ήθελαν ολοζώντανο να υποστεί, τον αλλά… «τούρκα» βασανιστικό θάνατο, ενήμεροι χαρτί και καλαμάρι από  τους Έλληνες υποτακτικούς.

Παραμύθια της  χαλιμάς λοιπόν ότι ήθελαν να επιβάλλουν δήθεν το Νόμο για τον φόνο. Απλά, έγινε ό,τι έγινε, για τους παράδες…  «Ριάλια!» – «ριάλια!» τα λένε οι Κύπριοι. Μoney! – money! οι Άγγλοι και έστησαν, ούτως ειπείν… «δικαστήριο». Έστω και έτσι, με ποιους ψευδομάρτυρες;

16^ον Και σπουδαιότερο. Εις τους κατέχοντες εξουσία, θα υπενθυμίσω τα λόγια της προσφώνησης του αείμνηστου συμπατριώτη μας και διακεκριμένου ερευνητή, Μενεδιάτη δικηγόρου Ντίνου Μελά στο Απέρι στις 11 Αυγούστου 2010,  ημέρα εκδήλωσης Τιμής και Μνήμης στον Χατζηλία Γ. Οικονόμου που κατακεραύνωσε την κουστωδία των επισήμων με σκληρά λόγια και δηκτικά υπονοούμενα.

«… Θα ήμουν σήμερον πράγματι πολύ ευτυχής, αφού η Κάρπαθος ύστερα από 181 χρόνια αποδίδει επί τέλους ιστορική δικαιοσύνη και τιμά τον Χατζηλία Οικονόμου, αν βέβαια οι τιμές αυτές ήταν ανάλογες ή τουλάχιστον προσιδίαζαν κάπως στο Εθνικό ανάστημα του τιμώμενου ανδρός Αλλά είναι;
Τις φρονίμοις ολίγα…»

και συνεχίζει υποδεικνύοντας το αυτονόητο:

«…Ας θεωρήσουμε αυτήν την εκδήλωση ως εναρκτική, συμβολική, και
ανυπερθέτως αναμένομεν τις δέουσες τιμές να αποδοθούν στο μέλλον

και ολοκληρώνει:

«Αείμνηστε Χατζηλία!
Γενεές Καρπαθίων σου ζητούμε σήμερο, ένα μεγάλο συγγνώμη…»

Σημ. 1^η  Ο υποσημειούμενος, δημοτικός σύμβουλος την περίοδο εκείνη ατυχώς, λόγω ανηλειμμένων επαγγελματικών υποχρεώσεων βρισκόμουν εκτός Ελλάδος. Προθύμως, εκθύμως όμως, θα πλειοδοτούσα τις θέσεις του αείμνηστου Ντίνου Μελά. 

Σημ. 2^η  Αργότερα μάλιστα, πληροφορήθηκα τραγελαφικά happenings. Στην προσπάθεια αναζήτησης απογόνων του Χατζηλία, η Επιτροπή χτυπούσε πόρτες άσχετες με τον τιμώμενο. Άλλοι πιο άσχετοι αναφέρονταν από τους ομιλητές ως συγγενείς του, και το πιο σπαραξικάρδιο. Αντί λιθογραφία του 1821, εποχής του τιμώμενου, φωτογραφία πορτρέτο γνωστού Απερίτη του 1910 κυκλοφορούσε ως αυθεντική του Χατζηλία!… για τη φιλοτέχνηση της προτομής. Προχειρότητες του «άρπα-κόλα».

15^ον και κατακλείδα. Ως γνωστόν, το μόνο «ορφανό» από άποψη  ονοματοδοσίας Αεροδρόμιο στην Ελλάδα -και παγκοσμίως- παρακαλώ- παραμένει της Καρπάθου εξ αιτίας τοπικιστικών σκοπιμοτήτων, πλέον ανούσιων και ξεπερασμένων με ενιαίο τον Δήμο Καρπάθου.

Με βάση λοιπόν τα νεότερα στοιχεία και την περαιτέρω ανάδειξη της εκ προθέσεως συσκότισης της επαναστατικής περιόδου, να δώσουμε τέλος στη σύγχυση και την απροσδιοριστία. Ιδού η ευκαιρία να πορευθούμε στο μέλλον γνωρίζοντας το παρελθόν, τιμώντας τον Εθνεγέρτη και Μάρτυρα της Καρπαθιακής ελευθερίας όπως του αξίζει.

Υπεραρκετά τα 188 χρόνια εξοστρακισμού του Χατζηλία στο πυρ το εξώτερο. Στην έσχατη περιφρόνηση με το στίγμα του αντἰθεου, αποστάτη, φιλοτάραχου, κακόβουλου, ανόητου, ματαιόφρονα κλπ, κλπ.

«Οι καιροί ου μενετοί της ημετέρας βραδύτητας» έλεγε ο Θουκυδίδης.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής, ας ονομάσουμε «ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ» το Αεροδρόμιο της Καρπάθου, αφού ατυχώς,  η οικογένεια των Οικονόμου -ελλείψει αρρενογονίας- δεν έχει πλέον φερώνυμους απογόνους να τρέξουν το θέμα.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ

Άλλα, επτά χρόνια νιρβάνιας ολιγωρίας και βολικής σιωπής πέρασαν. Άραγε θα βρεθεί επί τέλους, τοπικός Πλαστήρας με πυγμή να πάρει την ιστορική απόφαση, ώστε να μη διαγραφεί από την συλλογική μνήμη ο Χατζηλίας Οικονόμου ή θα δικαιώνεται η διαχρονική γνώμη που λέει ότι, στην Κάρπαθο ανθεί το σπορ  κατεδάφισης των αξιών. Ο σοφός λαός έχει ψωμοτύρι τη φράση:

«Ο Καρπάθιος, Άγιος κι΄αν γινεί, σκ@τένι@  δόξα θά ’χει!».

 Με ψύχραιμη προσέγγιση της ιστορίας μας, ας δώσουμε βήμα στον Καρπαθιακό λαό με Δημοψήφισμα να αποφασίσει για την ονοματοδοσία του αεροδρομίου μας.

Φρονώ, ότι θα συγκεντρωθούν χιλιάδες ψήφοι. Tα επιχειρήματα κατά της μοχθηρής συκοφαντίας είναι αδιάσειστα. Ακόμη και αυτός ο Νεόφυτος Β’ εκεί ψηλά στους ουρανούς, μετανοιωμένος με τα πάθη και τα λάθη του (αφού εν ζωή δεν προνόησε να ημερεύσει τη βία, δεν γαλήνεψε τις θύελλες) θα ψήφιζε θετικά υπακούοντας τώρα στη φωνή του Κυρίου του (και όχι βέβαια του αμαρτωλού «Αγίου» της Ρόδου).

Στην περίπτωση αυτή, οι αίθουσες του διεθνούς αεροδρομίου Καρπάθου είναι ο ενδεδειγμένος χώρος να φιλοξενήσουν το βάθρο με  την προτομή  του Χατζηλία Γ. Οικονόμου.

Απόσπασμα από το υπό έκδοση νέο βιβλίο μου:

«ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ»
Θα κυκλοφορήσει τον Ιούλιο του 2018.