Ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γκίκας Μαγιορκίνης σε μια συνέντευξη του με αφορμή το νέο βιβλίο του «Χρονικό των Ιών».

ΓΚΙΑΚΑΣ ΜΑΓΙΟΡΚΙΝΗΣ,Aν.καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 

Με έκδηλη την ανησυχία του για τις πιθανές επιπτώσεις τις οποίες μπορεί να επιφέρει ενδεχομένως η πολύ ισχυρή ξηρασία στο υγειονομικό πεδίο, ξηρασία η οποία έχει αρχίσει να πλήττει αισθητά τις χώρες της Νοτίου Ευρώπης, μία σχεδόν εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη παραχωρεί σήμερα στο parapolitika.gr ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Γκίκας Μαγιορκίνης.

Με αφορμή το εξαιρετικό νέο βιβλίο του, με τίτλο «Χρονικό των Ιών», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις θαυμάσιες Εκδόσεις Παπαδόπουλος, ο Γκίκας Μαγιορκίνης διευκρινίζει σήμερα στη συνέντευξή του καίρια ερωτήματα τα οποία προέκυψαν και προκύπτουν από την πανδημία του νέου κοροναϊού, αλλά και ερωτήματα σχετικά με τις δυνατότητες των αντιιικών φαρμάκων, την πλανητική μάχη κατά της λοίμωξης HIV/AIDS, τα εμβόλια κατά της νόσου COVID – 19, αλλά και τους… φάγους.

Κύριε καθηγητά, θα λέγατε ότι το μεγάλο «λάθος» του νέου κοροναϊού ήταν το γεγονός ότι προκαλούσε από την αρχή της επιδημίας πολύ σοβαρή νόσηση σε ικανό μέρος των πληθυσμών;

Στο βιβλίο μου περιγράφω την παθογένεια ενός ιού ως παραβίαση του βιοκοινωνικού συμβολαίου της συμβίωσης του ανθρώπου με τους ιούς. Όσο μεγαλύτερη είναι η παραβίαση του βιοκοινωνικού συμβολαίου μεταξύ του ανθρώπου και του παράσιτου, τόσο δυσκολότερη είναι η «συμβίωση» τους. Το γεγονός ότι προκαλούσε πολύ σοβαρή νόσο σε ικανό μέρος του πληθυσμού οδήγησε αναπόφευκτα σε διαταραχή της συμβίωσης από την έναρξη της επιδημίας κάτι που λειτούργησε αρνητικά τόσο στην εξάπλωση του ιού όσο και στην «αποδοχή» του από τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Πώς θα καταφέρουμε να επιτύχουμε εμβόλιο κατά του νέου κοροναϊού, το οποίο να χορηγείται μία ή δύο φορές το χρόνο, αφού δεν υπάρχει ενεργός επιδημία σε τέτοια κλίμακα, η οποία να επιτρέπει μαζικές κλινικές μελέτες; Θα έχουμε πρόβλημα;

Αν και η επιδημία δεν βρίσκεται σε υψηλό βαθμό διασποράς, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει ικανό ποσοστό ατόμων που μολύνεται ώστε να έχουμε πάνω από 50 εισαγωγές ημερησίως στο ΕΣΥ. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ικανός αριθμός μολύνσεων που να επιτρέπουν την διεξαγωγή κλινικής μελέτης. Ένα ακόμα λόγος που μας επιτρέπει την διεξαγωγή κλινικών μελετών για την ανάπτυξη εμβολίων έναντι του κοροναϊού είναι ότι μπορούμε να αξιολογήσουμε ένα εμβόλιο με την τεχνική της ανοσογεφύρωσης (immunobridging). Μέσω των προηγούμενων κλινικών μελετών έχουμε αποτυπώσει τα επίπεδα των αντισωμάτων που θα πρέπει να έχουν τα νέα εμβόλια, συνεπώς το μόνο που απαιτείται είναι η σύγκριση των επιπέδων των αντισωμάτων που αναπτύσσονται από τα νέα εμβόλια σε σύγκριση με τα παλαιότερα (ανοσογεφύρωση).

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ανακαλύψουμε ουσίες τέτοιες οι οποίες να αντιμετωπίζουν τους ιούς; Ποιος είναι ο λόγος για αυτή τη δυσκολία;

Για τους ιούς που προκαλούν οξέα σύνδρομα, δηλαδή ασθένειες που εξελίσσονται εντός μερικών ημερών, οι ουσίες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε θα πρέπει να δοθούν πολύ νωρίς, καθώς ακόμα και σε ελαφρώς προχωρημένα στάδια φαίνεται να μην είναι εύκολα αναστρέψιμη η βλάβη. Στους ιούς που εγκαθιστούν χρόνιες λοιμώξεις, όπως οι ιοί του AIDS και της ηπατίτιδας B, φαίνεται ότι μπορούμε να διαχειριστούμε τις βλάβες αλλά με εφ΄όρου ζωής θεραπεία. Οι δυνατότητες που έχουμε να παρέμβουμε στον κύκλο ζωής των ιών είναι γενικά πολύ περιορισμένες και ενώ «απολαμβάνουμε» κάποιες νίκες, στην ουσία δεν μπορούμε να επιτύχουμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Κάποιες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα υπάρχουν, όπως για παράδειγμα οι θεραπείες έναντι του ιού της ηπατίτιδας C που οδηγούν σε πλήρη εκρίζωση της ασθένειας σε ποσοστό άνω του 80%.

Στο βιβλίο σας μιλάτε για μία ελπιδοφόρα επιλογή, αυτή των φάγων, οι οποίοι έχουν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά διάφορους ιούς στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση ή ακόμη και τώρα στη Γεωργία. Γιατί δεν προσανατολίζεται μαζικά η φαρμακοβιομηχανία στην κατεύθυνση των φάγων;

Οι θεραπείες που βασίζονται σε φάγους, δηλαδή σε ιούς που μολύνουν βακτήρια, είναι πολλά υποσχόμενες και μάλιστα σχετικά πρόσφατα χρησιμοποιήθηκαν σε χώρες του «Δυτικού» κόσμου για την αντιμετώπιση λοιμώξεων από πολυανθεκτικά βακτήρια. Ο λόγος που δεν έχουν επενδυθεί προς το παρόν ποσά προς αυτή την κατεύθυνση είναι καταρχήν η διαθεσιμότητα αντιβιωτικών ουσιών που εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά. Συγχρόνως η χρήση των φάγων φαίνεται να είναι πιο δύσκολα εφαρμόσιμη ως κλινικά πράξη από ό,τι τα αντιβιωτικά.

Κύριε καθηγητά, τελικά το ρωσικό εμβόλιο Sputnik “πέρασε” τις εξετάσεις; Είναι ικανοποιητικά αποτελεσματικό και ασφαλές κατά του νέου κοροναϊού; Θα λέγατε ότι το Sputnik έπεσε θύμα των συνωμοσιολογικών θεωριών, λάτρης των οποίων συνηθίζει να είναι η ίδια η χώρα, η Ρωσία, στην οποία αυτό το εμβόλιο παρασκευάστηκε;

Οι δημοσιεύσεις για το εμβόλιο Sputnik στο περιοδικό Lancet έδειξαν πολύ καλά δεδομένα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Γενικότερα στις χώρες της πρώην Σοβιετική Ένωσης υπάρχει μία αντιεμβολιαστική παράδοση αν και η Σοβιετική Ένωση είχε ένα από τα αποτελεσματικότερα προγράμματα μαζικού πληθυσμιακού εμβολιασμού.

Κατά τη γνώμη σας, χάθηκε οριστικά η ευκαιρία για να επιτύχουμε πλανητικά τον στόχο του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), να έχει εκριζωθεί ο ιός HIV/AIDS έως το 2030;

Με τα σημερινά δεδομένα είναι εξαιρετικά αδύνατον να εκριζωθεί ο ιός HIV/AIDS έως το 2030. Δυστυχώς λόγω της φύσης της ασθένειας θεωρώ ότι αυτός ο στόχος δεν θα επιτευχθεί σε όλη την διάρκεια της ζωής μας. Θα χρειαστούν νέες θεραπείες που θα επιφέρουν την πλήρη ίαση των ασθενών, κάτι που προς το παρόν δεν έχουμε καταφέρει να επιτύχουμε παρά μόνο με θεραπείες εξαιρετικά βαριές και μη εφαρμόσιμες σε ευρεία κλίμακα.

Γιατί, κατά τη γνώμη σας, μαθαίνουμε πρώτη φορά από το δικό σας βιβλίο ότι το αντιιικό φάρμακο της εταιρείας Pfizer, το Paxlovid, παρασκευάστηκε με την κρίσιμη βοήθεια των υπερυπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης; Κρατήθηκε εκτός δημοσιότητας η είδηση αυτή, προκειμένου να μην τροφοδοτηθούν διεθνώς νέες άθλιες θεωρίες συνωμοσίας;

Πιθανολογώ ότι εξαιτίας της μαζικής ανταλλαγής πληροφοριών κατά την διάρκεια της πανδημίας (infodemic) η συγκεκριμένη είδηση αν και ήταν γνωστή στους κύκλους των ειδικών, δεν έγινε πολύ γνωστή στο ευρύτερο κοινό. Η ίδια η Pfizer στην ιστοσελίδα της στις 22 Απριλίου του 2022 έχει επίσημη ανακοίνωση για το πώς κατέληξε στην επιλογή της συγκεκριμένης ουσίας ώστε να προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές.

Πάμε για εμβόλιο κατά του νέου κοροναϊού, το οποίο θα χορηγείται μία ή δύο φορές το χρόνο στους ευπαθείς πληθυσμούς, ή στοχεύουμε σε ένα εμβόλιο κατά της ευρύτερης γενετικά κατηγορίας των κοροναϊών, όπως αφήνετε μία σχετική νύξη στο βιβλίο σας;

Και οι δύο αυτές στρατηγικές αναπτύσσονται παράλληλα. Καταρχάς, γίνεται ανάπτυξη εμβολίων που θα χρησιμοποιούνται μία φορά τον χρόνο στους ευπαθείς πληθυσμούς σε συνέχεια της εμβολιαστικής στρατηγικής που ξεκίνησε από το 2020. Συγχρόνως, όμως, για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και μελλοντικούς «εχθρούς» προσπαθούμε να αναπτύξουμε εμβόλια που να καλύπτουν ευρύτερα στελέχη κοροναϊών. Αυτή η στρατηγική είναι πιο δύσκολη και για αυτό πιθανώς να μην έχουμε αποτελέσματα στο άμεσο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση όμως αν γίνει εφικτό θα μπορέσει να μας προστατεύσει από την έλευση πανδημικών στελεχών άλλων κοροναϊών.

Τελικά, κύριε καθηγητά, πόσο ανησυχείτε για το ενδεχόμενο η έντονη ξηρασία, η οποία αναμένεται για το ερχόμενο καλοκαίρι στις χώρες της Νοτίου Ευρώπης, να προκαλέσει επίσης σοβαρές επιπτώσεις σε υγειονομικό επίπεδο;

Η έντονη ξηρασία είναι πιθανόν να οδηγήσει σε ανατροπές της οικολογίας των ζώων σε ευρύτερη κλίμακα που με την σειρά της μπορεί να διαταράξει ισορροπίες μεταξύ ξενιστών και παθογόνων. Για παράδειγμα μπορεί να αλλάξει την οικολογία των λεγόμενων φορέων όπως είναι τα κουνούπια και οι σκνίπες με συνέπεια να βρουν την «ευκαιρία» διάφοροι οι ιοί που μεταδίδονται μέσω αυτών να εξαπλωθούν.

Τέτοιοι ιοί είναι ο Δάγγειος πυρετός, ο κίτρινος πυρετός, ο ιός Ζίκα, ο Chikungunya κ.α.

Σε μακροχρόνια κλίμακα είναι πιθανόν να δούμε σημαντικές ανατροπές που μπορεί να φέρουν αυτούς τους ιούς στην γειτονιά μας.

parapolitika.gr