Υπεγράφη στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Ρόδου, έπειτα από τριάντα εννέα (39) έτη, η 2η στην ιστορία της Ρόδου Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την Προστασία και Ανάδειξη της Μεσαιωνικής πόλης Ρόδου.
Η Μεσαιωνική πόλη του Δήμου Ρόδου, Νομού Δωδεκανήσου, Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, αποτελεί εξέχον μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και έχει εγγραφεί από το έτος 1988 στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Αποτελεί ένα μοναδικό μεσαιωνικό οικιστικό σύνολο, που διασώζεται σχεδόν ακέραιο με τις οχυρώσεις, την πολεοδομική οργάνωση, τα δημόσια κτήρια, τους ναούς και τις οικίες. Το έτος 1993, με την ίδρυση του Οργανισμού Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (OWHC), ενός διεθνούς μη κερδοσκοπικού και μη κυβερνητικού οργανισμού, η Ρόδος συμπεριλήφθηκε σε αυτόν αναδεικνύοντας περαιτέρω την εξέχουσα αναγνώριση της Μεσαιωνικής πόλης. Το 1948, με την ενσωμάτωση της Ρόδου, μαζί με τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου, στο ελληνικό κράτος, εκδίδεται η πρώτη απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού για την προστασία της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου (Ε.Γ.Δ.Δ 10/23.9.48) και ακολουθούν οι κηρύξεις για την προστασία της ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου και αρχαιολογικού χώρου.
Η μέριμνα του ελληνικού κράτους για την αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημείου ήταν συνεχής και στις 28 Σεπτεμβρίου έτους 1984, υπογράφηκε η πρώτη Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Δήμου Ρόδου για τη Μεσαιωνική πόλη διάρκειας είκοσι (20) ετών. Σήμερα, 07η Απριλίου έτους 2023, τριάντα εννέα (39) έτη μετά, υπογράφηκε στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Ρόδου, νέα Προγραμματική Σύμβαση, η οποία στοχεύει:
α) στη διαρκή, αδιάκοπη και αγαστή συνεργασία των συμβαλλόμενων μερών με την παράλληλη ανάπτυξη ισχυρής και αδιάρρηκτης σύμπραξης μεταξύ τους, η οποία θα συνδράμει στην επιτάχυνση των διαδικασιών εκτέλεσης των περιγραφόμενων Μελετών, Έργων, Δράσεων, Υπηρεσιών κτλ.,
β) στον καθορισμό ενός κοινού, ενιαίου, συνεκτικού πλαισίου δράσης, βάσει του οποίου τίθενται επιμέρους στόχοι και καθολικοί σκοποί, οι οποίοι συμφωνείται να υλοποιηθούν,
γ) στον καθορισμό και προσδιορισμό των μέσων, τρόπων και διαδικασιών υλοποίησης των όσων περιγράφονται στην παρούσα,
δ) στη διάθεση συγκεκριμένων και προδιαγεγραμμένων χρηματικών πόρων που θα εξασφαλίζουν την εκτέλεση των Μελετών, Έργων, Δράσεων, Υπηρεσιών κτλ., διασφαλίζοντας την αναπτυξιακή τροχιά της περιοχής,
ε) στη συντήρηση, προστασία και ανάδειξη του μνημείου της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και
ζ) στην αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών και της καινοτόμας ανάπτυξης, με σκοπό την οικονομική της ευημερία, τη στήριξη του ενεργού οικισμού της και κυρίως τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη, βάσει των Διεθνών Συμβάσεων και των προστατευτικών διατάξεων του ν. 4858/2021.
Τα συμβαλλόμενα μέρη μετέχουν στη σύναψη της Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την υλοποίηση του έργου: «Προστασία και Ανάδειξη της Μεσαιωνικής πόλης Ρόδου», ως κάτωθι:
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αποτελεί τον θεσμικό φορέα για την προστασία και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου, βάσει του ν. 4858/2021. Ως αρμόδιος φορέας προστασίας του μνημείου έχει αντικείμενο την αποκάλυψη, καταγραφή και τεκμηρίωση των μνημείων μέχρι τη συντήρηση, φύλαξη, ανάδειξη και την ένταξή τους στη σύγχρονη κοινωνική ζωή. Είναι αρμόδιο για τη μελέτη, τον προγραμματισμό, τη διαχείριση και την εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου, την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, τη διαχείριση των μνημείων των αρχαιολογικών χώρων, των Μουσείων και των Συλλογών που ανήκουν στο κράτος, καθώς και για την εν γένει μέριμνα εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας περί προστασίας των αρχαιοτήτων.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι βασικός πυλώνας αναπτυξιακού προγραμματισμού σε περιφερειακό επίπεδο με αρμοδιότητες σχεδίασης, προγραμματισμού, αλλά και υλοποίησης πολιτικών. Φέρει – μεταξύ άλλων – αρμοδιότητες προγραμματισμού και ανάπτυξης, φυσικών πόρων και ενέργειας, απασχόλησης, εμπορίου και τουρισμού, χωροταξίας και περιβάλλοντος, καθώς και διοικητικής μέριμνας. Αποτελεί μία από τις Περιφέρειας της Ελλάδας, που δύναται να υλοποιήσει συγκεκριμένο πρόγραμμα που περιλαμβάνει έργα και δράσης που εντάσσονται στο Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο Δήμος Ρόδου, ως θεματοφύλακας της αναπτυξιακής πολιτικής της Ρόδου, σχεδιάζει, προγραμματίζει και υλοποιεί πολιτικές που έχουν ως στόχο την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους μόνιμους κατοίκους της Μεσαιωνικής πόλης, των συνθηκών διαβίωσής τους, αλλά και της συγκράτησης και ανάπτυξης του πληθυσμού εντός των τειχών.
Μεριμνά για την αύξηση του οφέλους των δραστηριοποιούντων στη Μεσαιωνική πόλη, τη βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, καθώς και το σχεδιασμό, προγραμματισμό και υλοποίηση μελετών, έργων, υπηρεσιών δράσεων κτλ., σε μνημεία ή μνημειακές/ιστορικές περιοχές που βρίσκονται στη χωρική αρμοδιότητά του ή/και ιδιοκτησίας του, συντάσσει μελέτες, επιβλέπει, εκτελεί και παραλαμβάνει κάθε έργο, όπως κτηριακά, ηλεκτρομηχανολογικά, υδραυλικά, διαμόρφωσης κοινοχρήστων χώρων και υπαίθριου εξοπλισμού της Μεσαιωνικής πόλης, κατόπιν έγκρισης των σχετικών μελετών από τα αρμόδια όργανα του ΥΠΠΟΑ.
Υλοποιεί εν γένει προγράμματα, για τη συνολική και ολοκληρωμένη προστασία και αναβάθμιση του φυσικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και των συνθηκών διαβίωσης, στο πλαίσιο των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών.
Ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), σύμφωνα με τον ν.4761/2020 (Α΄ 248), έχει ως στρατηγικούς σκοπούς την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες των αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, μνημείων και μουσείων, την αύξηση των οικονομικών πόρων που προέρχονται από τις επισκέψεις στους άνω χώρους, την παροχή υπηρεσιών προς τους επισκέπτες και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, καθώς και τη διάθεση των οικονομικών πόρων για την υποστήριξη του έργου του ΥΠΠΟΑ. Ο ΟΔΑΠ είναι αρμόδιος για την αξιοποίηση ακινήτων τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα ή διαχείριση στο ΥΠΠΟΑ ή στον ίδιο.
Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας γίνεται με σκοπό την ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, την παροχή υπηρεσιών και προϊόντων υψηλής ποιότητας και την εξασφάλιση εσόδων.
Η Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης, απαρτίζεται από το βασικό κείμενο αυτής, τα χρονοδιαγράμματα όσων περιλαμβάνονται σε αυτήν και τον προϋπολογισμό. Η Προγραμματική Σύμβαση αρχικής δεκαετούς (10) διάρκειας, χωρίζεται σε τρία (3) μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά σε: «Μελέτες Αναπλάσεων, Κανονιστικές Διατάξεις, Συγκοινωνιακές Μελέτες και Μελέτες Αξιοποίησης Ακινήτων του Δημοσίου», το δεύτερο μέρος αφορά σε: «Μελέτες Έργων» και το τρίτο μέρος περιλαμβάνει:
α) έργα, β) υπηρεσίες και γ) προμήθειες.
Στις μελέτες που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση ενδεικτικά αναφέρονται οι:
- Αναθεώρηση Κανονιστικών Διατάξεων Μεσαιωνικής πόλης Ρόδου,
- Πολεοδομική Μελέτη Μεσαιωνικής πόλης Ρόδου (Β΄ Φάση),
- Πρόγραμμα αξιοποίησης ακινήτων διαχείρισης ΟΔΑΠ στη Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου,
- Ανάπλαση τμήματος του Ιστορικού Κέντρου νήσου Ρόδου και
- Μελέτη Αποκατάστασης και ανάδειξης του Καταλανικού Αρχοντικού (ΒΚ 1485) στην οδό Σιμίου 1.
Στα έργα που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση ενδεικτικά αναφέρονται τα κάτωθι:
- Διαχείριση δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης,
- Υπόγεια δίκτυα Μεσαιωνικής πόλης Ρόδου,
- Υπόγεια δίκτυα δημοτικού φωτισμού Ρόδου,
- Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας,
- Άμεσα μέτρα προστασίας και άρσης ετοιμορροπίας σε Μεσαιωνική πόλη,
- Ανάπλαση τεσσάρων (4) πλατειών στη Μεσαιωνική πόλη Ρόδου,
- Αποκατάσταση του κτηρίου που στεγάζεται το Κέντρο Υγείας στη Μεσαιωνική πόλη και εκσυγχρονισμός/δημιουργία σύγχρονης δομής υγείας,
- Αποκατάσταση, εκσυγχρονισμός και επαναλειτουργία Δημοτικών Λουτρών Μεσαιωνικής πόλης νήσου Ρόδου,
- Ανάδειξη, διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου των αρχαίων Νεωρίων και των Μεσαιωνικών Κήπων του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου και δημιουργίας υπαίθριας γλυπτοθήκης στη Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου και στην αρχαία ακρόπολη Ρόδου και
- Διαμόρφωση υπαίθριου μουσείου στο Μώλο των Μύλων του μεσαιωνικού λιμανιού της πόλης της Ρόδου: α) Αποκατάσταση και ανάδειξη των διαχρονικών οχυρωματικών κατασκευών του Μώλου των Μύλων και β) Διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου των Μύλων ως υπαίθριου μουσείου.
Η Προγραμματική Σύμβαση, προβλέπει επίσης, την απασχόληση προσωπικού (των συμβαλλόμενων μερών) αποκλειστικά για τις ανάγκες του συγκεκριμένου Έργου και την παραχώρηση της χρήσης εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και μέσων του Δήμου Ρόδου, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
