Στο τέλος του προπερασμένου αιώνα, λίγο πριν αρχίσει η ομαδική μετανάστευση των Ελλήνων στην Αμερική, πρέπει να πάμε για να βρούμε τις ρίζες του Μανώλη Σταματάκη, ένας από τους πιο διακεκριμένους ομογενείς στην Αμερική.
Το 1899 μετανάστευσε στην Αμερική ο Μανώλης Χατζησταμάτης, από την Κάρπαθο, και έπιασε δουλειά στα ανθρακωρυχεία του Canonsburg PA. Ένας από τους πρώτους συγγενείς του που έφερε κοντά του στην Αμερική ήταν ο Μανώλης Σταματάκης που έφτασε στο Canonsburg το 1903. Μερικά χρόνια αργότερα, όταν έπιασε φωτιά στο ανθρακωρυχείο που δούλευε, ο Σταματάκης μετακόμησε στο Garwood WV, κοντά στο Wheeling της ίδιας πολιτείας. Αργότερα, το 1916, ο Σταματάκης έφερε κοντά του, από την Κάρπαθο, την γυναίκα του Βαγγέλα και τα δυο τους παιδιά Γιάννη και Ζωή. Τον επόμενο χρόνο γεννήθηκε στην Αμερική ο Νίκος, το τρίτο τους παιδί.
Η οικογένεια του Μανώλη & Βαγγέλας Σταματάκη με τα παιδιά τους Γιάννη, Ζωή και Νικος (το μωρό), Wheeling WV, 1917
Μερικά χρόνια πιο μπροστά, το 1907, ήρθαν στο Canonsburg ο Νίκος Διακάκης από τα Κοσκινού της Ρόδου και ο Δημήτρης Ματσάκης από την Κάρπαθο. Δούλευαν στο ίδιο ανθρακωρυχείο και έμεναν στην ίδια γειτονιά και από την φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους, προήλθε το συνοικέσιο: Ο Διακάκης επέστρεψε στην πατρίδα και παντρεύτηκε την Πηνελόπη, αδελφή του Ματσάκη, η οποία έφτασε στην Αμερική το 1920. Σύντομα, η Πηνελόπης γέννησε το πρώτο τους παιδί, τη Μοσχοβία, και ακολούθησαν η Χαρίκλεια μια άλλη κόρη και ο Αντώνης.
Μέσα σ’ ένα μεγάλο οικόπεδο, ακριβώς απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, ο Διακάκης έκτισε το σπίτι του στο Canonsburg. Ο πρώτος όροφος κτίστηκε πιο χαμηλά από τον δρόμο και έβλεπε μέσα στον απέραντο κήπο. Ο δεύτερος όροφος κτίστηκε στο ύψος του δρόμου και έβλεπε προς τη μεριά της εκκλησίας. Τα υπνοδωμάτια βρίσκονταν στον τρίτο όροφο. Όταν κατέβαινες στον πρώτο όροφο, είχες τη ψευδαίσθηση ότι βρισκόσουν στα Κοσκινού και όταν ανέβαινες στον δεύτερο συνειδητοποιούσες ότι βρισκόσουν στην Αμερική.
Νίκος και Μοσχοβία Σταματάκη (δεξία), σε εκδρομή της “Ομόνοιας” στο Wheeling WV, 1949
Η Βαγγέλα και η Πηνελόπη ήταν πρώτες ξαδέλφες και πολλές φορές, τις γιορτές και Κυριακές, η Βαγγέλα με τα παιδιά της πέρναν το τρένο από Wheeling και πήγαιναν στης Πηνελόπης στο Canonsburg, για να παίξουν και να γνωριστούν με τ’ άλλα Ροδιτάκια και Καρπαθάκια. Σ’ αυτές τις συναντήσεις και στα παιχνίδια, ο οκτάχρονος Νίκος έδειχνε ιδιαίτερη συμπάθεια και προτίμηση στην πεντάχρονη Μοσχοβία. Τό 1925 τα ταξίδια και το παιδικό ειδύλλιο σταμάτησαν, όταν ξαφνικά πέθανε η Βαγγέλα. Τον επόμενο χρόνο ο Μανώλης Σταματάκης πήγε στην Κάρπαθο, όπου ξαναπαντρεύτηκε και ο Νίκος έμεινε εκεί.
Ο Μανώλης Σταματάκης ανάμεσα στον παπού και τη γιαγιά (Νίκο & Πηνελόπη), αριστερά ο αδελφός Nick Junior
Μετά από μερικά χρόνια ο Νίκος Σταματάκης επέστρεψε στην Αμερική. Δεν πήγε στο Wheeling, αλλα προτίμησε τη Νέα Υόρκη. Έπιασε δουλειά σε πολυτελή ξενοδοχεία και σύντομα προήχθει σε captain (διευθυντής σερβιτόρων). Αυτή την εποχή ο Παγκαρπαθιακός σύλλογος ΚΕΠΑ, είχε αρκετά τμήματα σ’ όλη την Αμερική και κάθε χρόνο, σε διαφορετική πόλη γινόταν το συνέδριο και η χοροεσπερίδα του, που μεταξύ των άλλων έδιναν την ευκαιρία στους νέους να βρεθούν, να τα πουν, να δημιουργηθούν δεσμοί, που πολλές φορές κατέληγαν σε γάμο.
Τον Ιούλιο του 1940, στις γιορτές της Αμερικανικής ανεξαρτησίας, το συνέδριον και η χοροεσπερίδα της ΚΕΠΑ έγιναν στο Pitsburgh, μόλις 15 μίλια από το Canonsburg. Έτσι δώθηκε η ευκαρία στο Νίκο και στη Μοσχοβία να ξανασυναντηθούν και να ξαναγνωριστούν. Προτού κλείσει ο χρόνος έγινε ο γάμος τους και ακολούθησε το πρώτο τους παιδί, ο Nick Junior.
Ο Μανώλης Σταματάκης (αριστερά) με τον πρόεδρο George W. Bush και τον πρόεδρο του Dexter University Κωνσταντίνο Παπαδάκη
Στο μεταξύ τα μαύρα σύνεφα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που σκέπασαν τον ουρανό της Ευρώπης έφτασαν και στην Αμερική. Ο Νίκος κλήθηκε και υπηρέτησε στον Αμερικανικό στρατό μέχρι που τελείωσε ο πόλεμος. Μαζί με εκατομμύρια των άλλων Αμερικανών γύρισε στο σπίτι και τον επόμενο χρόνο, 1946, γέννησε η Μοσχοβία τον Μανώλη, το δεύτερο τους παιδί. Το τρίτο τους παιδί, ο Απόστολος, ήρθε μερικά χρόνια αργότερα.
Ο Μανώλης Σταματάκης, εγγονός ενός Ροδίτη και ενός Καρπάθιου ανθρακωρύχου, είναι σήμερα ένας από τους πιο διακεκριμένους ομογενείς της Αμερικής. Αλλά μέχρι να φτάσει εκεί που βρίσκεται, είχε να κάμει μια μεγάλη διαδρομή. Όταν ήταν επτά χρονών η γιαγιά του τού έδωσε ένα κασελάκι λούστρου και τον έστειλε να εργαστεί στο ελληνικό καφενείο, κοντά στο σπίτι τους. Η «δουλειά» πήγε καλά σε σημείο που αναγκάστηκε να προσλάβει, ως βοηθούς του, δυο συνομήλικα αγόρια. Το βράδυ, μετά τη δουλειά, οι φουσκωμένες – από κέρματα – τσέπες του, άδειαζαν πάνω στο τραπέζι της γιαγιάς, που διαχειριζόταν – αποκλειστικά – τη μικρή του περιουσία και μάλιστα με σύνεση φρόνιμου οικονομολόγου: χαρτζιλίκι στον μικρό δουλευτή με παράλληλη κατάθεση στην τράπεζα.
Οι φιλοδοξίες, όμως της γιαγιάς για τον εγγονό, δεν σταματούσαν εδώ. Από μικρό τον είχε πείσει πως έπρεπε να κάμει πανεπιστημιακές σπουδές για να γίνει μηχανικός. Πράγματι, ο Μανώλης – πού είχε ιδιαίτερη επίδοση στα θετικά μαθήματα – σπούδασε μηχανολόγος στο University of Pennsylvania. Όταν πήρε το πτυχίο του ξεκίνησε τη καριέρα του ως μηχανολόγος αλλά και υπάλληλος ασφαλιστικής εταιρείας. Στον δεύτερο χρόνο δουλειάς, διαπίστωσε πως κέρδιζε περισσότερα ως ασφαλιστής παρά ως μηχανολόγος. Το τρίτο χρόνο κέρδισε περισσότερα απ’ όσα ο προϊστάμενος του και το 1976 ίδρυσε δική του ασφαλιστική εταιρεία.
Στην εκκλησία που εκκλησιαζόταν, γρήγορα κυκλοφόρησε η φήμη πως ήταν επιτυχημένος και έξυπνος επιχειρηματίας. Τον παρακάλεσαν λοιπόν, να τους βοηθήσει να εξεύρουν χρήματα για την ανέγερση μιας νέας εκκλησίας που, οπωσδήποτε χρειαζόταν το, πολυπληθές, εκκλησίασμα. Αν και δεν είχε ποτέ, στο παρελθόν, ασχοληθεί μ’ αυτό το αντικείμενο, ο Μανώλης, δέχθηκε. Συγκέντρωσε πολύ γρήγορα το απαιτούμενο ποσόν και η εκκλησία κτίστηκε και παραδόθηκε στους πιστούς. Ο ίδιος, από την ενασχόληση του αυτή (κυρίως από την ανέγερση κτίσματος) απεκόμισε πολύτιμη εμπειρία, που την αξιοποίησε αμέσως μετά: κάθε φορά που πήγαινε για εκκλησιασμό, παρατηρούσε πως ένα οικόπεδο εκεί κοντά, παρέμενε, για καιρό, εντελώς ανεκμετάλλευτο. Το αγόρασε αντί του ποσού των 50.000 δολαρίων και έχτισε μέσα τρία κτήρια τα οποία, σήμερα, στοιχίζουν εκατομμύρια δολάρια.
Ο Μανώλης Σταματάκης (δεξιά) με την σύζυγο του και με τον νυν πρόεδρο του Αμερικανικού Κογκρέσου Paul Ryan
Ο χθεσινός λούστρος είναι σήμερα ο επιφανής επιχειρηματίας, που γνωρίζει να αναδιοργανώνει οργανισμούς και εταιρείες και να προτείνει μεθόδους και τρόπους λειτουργίας τους. Στις επιτυχίες του περιλαμβάνεται και η αναδιοργάνωση των ιστορικών ναυπηγείων της Φιλαδέλφειας, όπου, με τις νέες συνθήκες λειτουργίας τους δημιουργήθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ο Σταματάκης είναι ταυτόχρονα ο πρόεδρος της Delaware River Port Authority, μια εθελοντική θέση, που όμως συνεπάγεται τεράστιες ευθύνες. Το 1998, το γνωστό πανεπιστήμιο της Φιλαδέλφειας Drexel ανέλαβε την σωτηρία επτά νοσοκομείων της Φιλαδέλφειας, τα οποία κινδύνευαν να κλείσουν από οικονομικά προβλήματα, υπό την διαχείριση του MCP Hahnemann. Ο Σταματάκης ορίστηκε πρόεδρος του MCP Hahnemann και έλυσε τα οικονομικά προβλήματα των νοσοκομείων. Σήμερα είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του πανεπιστημίου Drexel και πρόεδρος του Drexel University School of Medicine.
Με την πολύχρονη συμμετοχή του στα κοινά ο Σταματάκης έγινε στενός φίλος του κυβερνήτη της Pennsylvania Tom Ritz και συγκέντρωσε χιλιάδες δολάρια για τις προεκλογικές του εκστρατείες. Στις προεδρικές εκλογές του 2000 και 2004 υποστήριξε την εκλογή και επανεκλογή του προέδρου Buss και μαζί με τον κυβερνήτη Tom Ritz κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν εκατομμύρια δολάρια για τον παραπάνω σκοπό. Γι αυτή του την ικανότητα τον αποκαλούν «The Golden Greek» (ο Χρυσός Έλληνας) . Μετά την εκλογή του προέδρου Buss, ο Σταματάκης προτάθηκε να αναλάβει την Αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα, αλλά αρνήθηκε εξ αιτίας των πολλών του υποχρεώσεων στην Αμερική.
