Πάνω από έξι αιώνες κράτησε η Ενετοκρατία, η Τουρκοκρατία και η Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα, αλλά σ’ όλο αυτό το διάστημα της μακραίωνης δουλείας οι κάτοικοι των νησιών μας κράτησαν την Ελληνικότητα τους και την πίστη τους στην Ορθοδοξίας.
Τα καταπιεστικά μέτρα που εφάρμοσαν οι Ιταλοί στα Δωδεκάνησα και οι προσπάθειες αφελληνισμούς των κατοίκων των νησιών, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του φασισμού στην Ιταλία, ανάγκασαν πολλούς Δωδεκανησίους να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες.
Αλλά φεύγοντας δεν ξέχασαν τα νησιά και τους συμπατριώτες τους που άφηναν πίσω τους, και πήραν την απόφαση να αγωνιστούν για την απελευθέρωση τους. Τότε, όπως έγραψε ο Γραμματέας της «Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αθηνών» Γιάννης Μοσχούλης, οι Δωδεκανήσιοι μετατράπηκαν σε «Ηφαίστεια Ψυχών».
Γι’ αυτόν το σκοπό ιδρύθηκαν στην Αμερική η «Εθνική Ένωση Δωδεκανησίων» (1918) και η «Επιτροπή Δωδεκανησίων» (1924), και αργότερα η «Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής» (1934), που με τις Δωδεκανησιακές Νεολαίες Αθηνών και Αιγύπτου αποτέλεσαν τα τρία «ΑΑΑ».
Στις 30 Οκτωβρίου 1940, δυο μέρες μετά την ιταλική επίθεση, συνήλθαν, κατόπιν προσκλήσεως της ΔΝΑ οι αντιπρόσωποι όλων των τοπικών Δωδεκανησιακών Σωματείων της Νέας Υόρκης και απετέλεσαν τον πρώτο πυρήνα του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής. Σ’ αυτό προσχώρησαν και τα άλλα Δωδεκανησιακά σωματεία Βορείου και Νοτίου Αμερικής και στην συνέχεια του εξωτερικού. Και κατόπιν της ηγεμονικής δωρεάς των Κασίων εφοπλιστών το ΕΔΣΑ εγκαταστάθηκε σε γραφείο στο Rockefeller Center, και ο αγώνας έγινε πιο συστηματικός, μέχρι την ημέρα που πραγματοποιήθηκε ο προαιώνιος πόθος.
Αυτήν την ημέρα δεν θέλαν να ξεχάσουν οι Δωδεκανήσιοι της Αμερικής. Έτσι, την ίδια χρονιά που έγινε η επίσημη Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, το ΕΔΣΑ με την συνεργασία των άλλων Δωδεκανησιακών συλλόγων εόρτασε την πρώτη επέτειο της 31ης Μαρτίου 1947, ημέρα που η Ελλάδα ανάλαβε την Στρατιωτική Διοίκηση της Δωδεκανήσου, στο Pierre Hotel της Νέας Υόρκης.
Συγχρόνως με την ίδρυση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας, το 1950, καθιερώθηκε στην Αμερική ο ετήσιος εορτασμός της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Την πρώτη χρονιά η Θεία λειτουργία και δοξολογία έγιναν στον Καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας στην Νέα Υόρκη, χοροστατώντας του τότε Αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής Μιχαήλ.
Παρευρέθηκαν Αμερικανοί πολιτικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι, Έλληνες διπλωμάτες, οι Κασιώτες εφοπλιστές και πολλοί Δωδεκανήσιοι. Ακολούθησε πολιτιστική εκδήλωση στην κοινοτική αίθουσα με ομιλίες για την ιστορική επέτειο. Με τον ίδιο εθνικό ενθουσιασμό συνεχίστηκε ο εορτασμός της ιστορικής επετείου, ακόμα ζούσαν οι πρωτεργάτες του Δωδεκανησιακού αγώνα που διεξήγαγαν στην Αμερική. Στα πρώτα χρόνια η εκδήλωση γινόταν στον Καθεδρικό ναό και αργότερα σε άλλες εκκλησίες στο Manhattan της Νέας Υόρκης.
Το 1970, μετά την άφιξη αρκετών νέων Δωδεκανησίων μεταναστών, αναδιοργανώθηκε η Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, που συνέχισε να γιορτάζει την επέτειο της Ενσωμάτωσης με τον ίδιο πατριωτικό ενθουσιασμό. Στο μεταξύ, αρκετοί παλαιοί και νέοι Δωδεκανήσιοι μετανάστες μετακόμισαν στην Αστόρια της Νέας Υόρκης και ο εορτασμός καθιερώθηκε να γίνεται στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου.
Στα 75 χρόνια που πέρασαν, οι πρωτεργάτες έφυγαν για το αιώνιο ταξίδι, και λίγα από τα παιδιά που γεννήθηκαν σκλάβοι και πρόφτασαν να δουν τη μέρα της λευτεριάς απολαμβάνουν το ηλιοβασίλεμα της ζωής τους και ζουν με τις αναμνήσεις τους.
Έχουν όμως προστεθεί δυο καινούργιες γενεές, τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Κάθε χρόνο που θάρθει η επέτειος της Ενσωμάτωσης, όλοι αυτοί οι Δωδεκανήσιοι με τον ίδιο πατριωτικό ενθουσιασμό θα πάνε να γιορτάσουν την «Μεγάλη αυτή Μέρα», όπου και αν βρίσκονται.
Σήμερα, η γιορτή της Ενσωμάτωσης αποτελεί τον συνδετικό κρίκο και τον πιο ισχυρό δεσμό που υπάρχει μεταξύ των Δωδεκανησίων της Αμερικής. Έτσι και φέτος, την Κυριακή 12 Μαρτίου, οι Δωδεκανήσιοι της Αμερικής γιόρτασαν στο καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, την 75η επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Μητέρα Ελλάδα.
Όπως κάθε χρόνο, οι προετοιμασίες για την γιορτή άρχισαν από ενωρίς. Γύρω στα 100 άτομα, από την πρόεδρο της Ομοσπονδίας μέχρι το πιο μικρό παιδί έπρεπε να προετοιμαστούν και να συντονιστούν για την ημέρα της γιορτής.
Η αίθουσα έπρεπε να ετοιμαστεί και να διακοσμηθεί. Τα παραδοσιακά φαγητά, γλυκίσματα, αναψυκτικά, καφέδες και όλα τα εφόδια έπρεπε να προετοιμαστούν. Τα χορευτικά συγκροτήματα και οι ενδυμασίες να ετοιμάσουν, και αυτοί που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική. Κάθε χρόνο, αυτή η προετοιμασία είναι που δένει τους Δωδεκανησίους και τους κάνει να αισθάνονται σαν μια οικογένεια.
Την Κυριακή 12 Μαρτίου, άρχισε η εορτή με την Θεία λειτουργία και δοξολογία, που τέλεσε ο ιερατικός προϊστάμενος του Αγίου Δημητρίου, ο πρωτοπρεσβύτερος Ανάργυρος Σταυρόπουλος, βοηθούμενος από τον ιερέα Νικόλαο Πάρο. Ακολούθησε αρτοκλασία για τους επιζώντας Δωδεκανησίους και ψάλει επιμνημόσυνος δέηση για τους γνωστούς και αγνώστους ήρωες της Δωδεκανησιακής Ελευθερίας. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Έλληνας Γενικός πρόξενος της Νέας Υόρκης Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου που μετέφερε τον χαιρετισμό της Ελληνικής πατρίδας και αναφέρθηκε στο ιστορικό της ημέρας και την σημασία του.
Το πολιτιστικό μέρος του προγράμματος συνεχίστηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων της Κοινότητας «Πατρίδη», η οποία ήταν ασφυκτικά γεμάτη, από Δωδεκανησίους και άλλους ομογενείς. Το πρόγραμμα παρουσίασε η Νισυριακής καταγωγής ηθοποιός Ανθούλα Κατσιματίδη. Η γιορτή άρχισε με προσευχή από τον πρωτοπρεσβύτερο Ανάργυρο Σταυρόπουλο και στην συνέχεια η Γεωργία Σμαλιού έψαλε τον Εθνικό ύμνο της Αμερικής και μαζί, όλοι οι παρευρεθέντες τον Εθνικό ύμνο της Ελλάδας.
Ακολούθως η πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Μαρία Μαραγκού, με σύντομη αλλά εμπεριστατωμένη ομιλία αναφέρθηκε στο νόημα της γιορτής. Στην συνέχεια παρουσιάστηκε video με τον χαιρετισμό Γενικού Γραμματέα του Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών Γιάννη Χρυσουλάκη.
Η πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας στο βήμα και δίπλα της η γενική Γραμματέας Αδαμαντία Μαρή. Φωτογραφία: Αναμνήσεις / Δημήτρης Τσάκας.
Κύριος ομιλητής της ημέρας ήταν ο καθηγητής και τέως πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Δημοσθένης Τριανταφύλλου, ο οποίος αναφέρθηκε στους αγώνες των Δωδεκανησίων για την απελευθέρωση και Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Μητέρα Ελλάδα. Ιδιαίτερα τόνισε την συμβολή των αποδήμων Δωδεκανησίων, όπως της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής και των άλλων Δωδεκανησιακών συλλόγων.
Ακολούθως έγινε η παρουσίαση των Δωδεκανησιακών ενδυμασιών από τον Βασίλη Μιχαηλίδη, με αναφορά στο κάθε νησί με μια ξεχωριστή μαντινάδα. Στην συνέχεια χόρεψαν τα χορευτικά της Κάσου, Καλύμνου και της Δωδεκανησιακής Νεολαίας. Η παραδοσιακή ορχήστρα αποτελείτο από τον Αναστάση Σιφονιό στο βιολί και τον Θανάση Καβουνίδη στο λαούτο.
Μέσα στις εορταστικές εκδηλώσεις δεν λείπουν τα πένθη, όπως λέγει ένα παραδοσιακό Δωδεκανησιακό τραγούδι:
Γιατί δεν ήταν τυχερό εις της ζωής την πόρτα,
προτού να ’ρθούνε οι χαρές, ο χάρος μπήκε πρώτα.
Η Πόπη Σιάγκου, με πολύ συγκινητικά λόγια, αναφέρθηκε στο σύντομο πέρασμα απ’ αυτή τη ζωή της Ειρήνης Κωνσταντινίδη, από τα βασικά και ενεργά μέλη της Δωδεκανησιακής Νεολαίας.
Τελειώνοντας η Ανθούλα Κατσιματίδη ευχαρίστησε όσους εργάστηκαν για την επιτυχία της γιορτής και αυτούς που την τίμησαν με την παρουσία τους.
Κάθε χρόνο που γιορτάζουμε την εορτή της Ενσωμάτωσης θυμάμαι τα λόγια του μεγάλου αγωνιστή και του πρώτου προέδρου της «Δωδεκανησιακής Νεολαία Αμερικής» Μανώλη Αθανασιάδη: «Γεννήθηκα Τούρκος, μεγάλωσα Ιταλός, έγινα Αμερικάνος, αλλά θα πεθάνω Έλληνας»!
The Dodecanesians in America celebrated the Union of the Dodecanese with Greece
By Manolis Cassotis
For over six centuries, the Venetian, Turkish and Italian rule lasted in the Dodecanese, but throughout this long period of slavery the inhabitants of our islands kept their Greekness and their faith in Orthodoxy. The repressive measures applied by the Italians in the Dodecanese and the attempts to de-Hellenize the inhabitants of the islands, especially after the rise of fascism in Italy, forced many Dodecanesians to immigrate to Greece and other countries. But leaving, they did not forget the islands and their compatriots that they left behind, and they made the decision to fight for their liberation. And then, as the Secretary of the “Dodecanese Youth of Athens” Yiannis Moschoulis wrote, the Dodecanesians turned into “Volcanoes of Souls”.
For this purpose, the “National Association of the Dodecanese” (1918) and the “Committee of the Dodecanese” (1924) were founded in America, and later the “Dodecanese Youth of America” (1934), which together with the Dodecanese Youth of Athens and Alexandria formed the three “AAA”. On October 30, 1940, two days after the Italian attack on Greece, the representatives of all the local Dodecanese Societies of New York gathered at the invitation of “DYA” and formed the first core of the National Dodecanese Council of America. This was joined by the other Dodecanese societies of North and South America and subsequently from other countries. And after the generous donation of the Kasian shipowners, the “NDCA” opened an office at Rockefeller Center, and the struggle became more systematic, until the day the eternal dream was realized.
The Dodecanese of America did not want to forget this day. Thus, in the same year that the official integration of the Dodecanese to Greece took place, the “NDCA” with the cooperation of the other Dodecanese associations celebrated the first anniversary of March 31, 1947, the day Greece took over the Military Administration of the Dodecanese, at the Pierre Hotel in New York.
Simultaneously with the establishment of the Dodecanese Federation, in 1950, the annual celebration of the Union of the Dodecanese with Greece was established in America. In the first year, the Divine Liturgy and doxology were held in the Cathedral of the Holy Trinity in New York, presided over by the then Archbishop of North and South America, Michael. American political and government officials, Greek diplomats, the Kasian shipowners and many Dodecanesians attended. This was followed by a cultural event in the community hall with speeches on the historic anniversary. The celebration of the historic anniversary continued with the same national enthusiasm, the pioneers of the Dodecanese struggle that they conducted in America were still alive. In the early years the event was held in the Holy Trinity and later in other churches in Manhattan, New York.
In 1970, after the arrival of several new Dodecanese immigrants, the Dodecanese Federation was reorganized, which continued to celebrate the anniversary of the Union of the Dodecanese with Greece with the same patriotic enthusiasm. In the meantime, many old and new Dodecanese immigrants moved to Astoria, New York, and the celebration became established at the Cathedral of St. Demetrius.
In the 75 years that have passed, the pioneers have left for the eternal journey, and few of the children who were born slaves and lived to see the day of freedom enjoy the sunset of their lives and live with their memories. But two new generations have been added, their children and grandchildren. Every year when the anniversary of the Incorporation comes around, all these Dodecanesians with the same patriotic enthusiasm will come together to celebrate this “Great Day”, wherever they are. Today, the Celebration of Incorporation is the connecting link and the strongest bond that exists between the Dodecanese of America. So again, this year, on Sunday March 12, the Dodecanese of America celebrated in the Cathedral of Saint Demetrius in Astoria, New York, the 75th anniversary of the Integration of the Dodecanese with Mother Greece.
As every year, preparations for the celebration began early. Around 100 people, from the president of the Federation to the smallest child, had to prepare and coordinate for the day of celebration. The hall had to be prepared and decorated. Traditional foods, sweets, soft drinks, coffees and all supplies had to be prepared. Dance groups and costumes to prepare, and those involved in traditional music. Every year, this preparation is what binds the Dodecanesians and makes them feel like a family.
On Sunday, March 12, the celebration began with the Divine Liturgy and doxology, performed by the Protopresbyter of Saint Dimitrius, Anargyros Stavropoulos, assisted by priest Nicholas Paros. This was followed by “artoclasia” for the surviving Dodecanesians and memorial prayer for the known and unknown heroes of the Dodecanese Freedom. The event was graced by the presence of the Greek Consul General of New York, Constantine Konstantinou, who conveyed the greetings of the Greek homeland and referred to the history of the day and its importance.
The cultural part of the program continued in the “Patridis” Community center, which was full of Dodecanesians and other expatriates. The program was presented by the actress Anthoula Katsimatidis of Nisyrian origin. The celebration began with a prayer by the archpriest Anargyros Stavropoulos and then Georgia Smaliou sang the National Anthem of America and together, all those present, the National Anthem of Greece.
Then the president of the Dodecanese Federation Maria Maragou, with a short but enthusiastic speech, referred to the meaning of the celebration. Afterwards, a video was presented with the greeting of the Secretary General of the Greek diaspora of the Ministry of Foreign Affairs, Yannis Chrysoulakis.
The main speaker of the day was professor and ex-president of the Dodecanese Federation, Demosthenes Triantafyllou, who referred to the struggles of the Dodecanese for the liberation and integration of the Dodecanese with Mother Greece. He particularly emphasized the contribution of the Dodecanese emigrants, such as the Dodecanese Youth of America and the other Dodecanese associations.
The cultural program started with the presentation of the Dodecanese traditional dresses by Vassilis Michaelides, with reference to each island with a “mantinada” (traditional two lines with 15 syllables verses). Then the Kasian’s and Kalymnian’s societies, and the Dodecanese Youth dancing groups followed with traditional dances, together with the traditional orchestra of Anastasis Sifonios (violin) and Thanasis Kavounidis (lute).
Among the festive events there is also mourning, as a traditional Dodecanese song says:
Because there was not luck in the life’s door,
before the joy comes, the death entered first.
Popi Siagou, with very touching words, referred to the early passing of Irene Konstantinidis, one of the key and active members of the Dodecanese Youth.
At the end, Anthoula Katsimatidis thanked those who worked for the success of the celebration and those who honored it with their presence.
Every year that we celebrate the Integration Day, I remember the words of the great patriot and the first president of the “Dodecanese Youth of America” Manolis Athanasiadis: “I was born Turk, grew up Italian, became American, but I will die Greek”!
“ANAMNISEIS”
