Εφέτος, συμπληρώνονται 73 χρόνια εσκεμμένης τολμώ να πω συλλογικής αγνωσίας και αμνησίας από την εξέγερση που έλαβε χώρα στο Απέρι για την επαναλειτουργία των Ελληνικών Σχολείων στην Κάρπαθο με πρωταγωνιστές Απερίτες πατριώτες, διαρκούσης ακόμη της ιταλογερμανικής κατοχής.
Α΄ 1943 Τα Εκπαιδευτήρια Απερίου, στο χώρο των οποίων διαδραματίστηκαν τα γεγονότα της εξέγερσης
Ας εξιστορήσουμε λοιπόν το υψίστης εθνικής σημασίας γεγονός, αφού ποτέ δεν υπήρξε ερωτητέον από «επαΐοντες» συμπατριώτες μας, πως άνοιξαν τα Ελληνικά Σχολεία στην κατοχή, όταν εθίζονται τα καλοκαίρια να μας διοργανώνουν κάθε μορφής: Διαλέξεις, ημερίδες, διημερίδες, πολιτιστικές συναντήσεις, μνημόσυνα και τα τοιαύτα, πολλές φορές μάλιστα ήσσονος σημασίας (ο πιο ήπιος χαρακτηρισμός που μπορώ να χρησιμοποιήσω).
Σε ένα τόσο σοβαρό Παγκαρπαθιακής εμβέλλειας εθνικό ζήτημα, ουδέποτε ενδιαφέρθησαν να καταγράψουν προφορικές μαρτυρίες επιζόντων (εξ ίσου πολύτιμες για την ιστοριογραφία) όταν καλώς γνωρίζουν ότι αι γενεαί παρέρχονται, οι πρωταγωνιστές μας αφήνουν χρόνους, η συλλογική μνήμη εξασθενεί με συνέπεια ιστορικά συμβάντα του τόπου να διαγράφονται, εκτός πια κι αν αυτό βολεύει κάποιους απόντες των ιστορικών γεγονότων.
Θα καταθέσω εν συνεχεία, αξιόπιστες μαρτυρίες με την πεποίθηση ότι, τουλάχιστον η ΟΜΟΝΟΙΑ Απερίου θα επιδείξει εμπράγματο ενδιαφέρον.
Οκτώβριος 1943. Λόγω των συχνών συμμαχικών αεροπορικών και ναυτικών βομβαρδισμών των Πηγαδίων η έναρξη της σχολικής χρονιάς στο Απέρι γίνεται με καθυστέρηση μηνός, μια και οι Πηγαδιώτες υποχρεώθηκαν βίαια από τους Γερμανούς -που ξαφνικά στις 11 Σεπτεμβρίου απέσπασαν από τους Ιταλούς την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση της Καρπάθου- όπως εντός 48 ωρών εγκαταλείψουν ομαδικά τα σπίτια τους και μετακομίσουν οι περισσότεροι, προσωρινά στο Απέρι.
Δευτέρα 1η Νοεμβρίου 1943 το πρωί, ξεκινά επί τέλους η νέα σχολική χρονιά. Το ιταλικό εκπαιδευτικό προσωπικό αποτελούμενο από δύο όμορφες Ιταλίδες δασκάλες και τον Φραγκολεβαντίνο Ιταλό δάσκαλο Αndrea Valliano περιβεβλημένο με ιταλική στρατιωτική στολή, περιμένουν στην είσοδο του Δημοτικού Σχολείου Απερίου τα Απεριτάκια και Πηγαδιωτάκια για την έναρξη των ιταλικών μαθημάτων.
Β’ Ο αείμνηστος πατριώτης Φαρμακοποιός Γεώργιος Μιχ. Λαμπρινός.
Ορισμένοι όμως γονείς προνόησαν και τα παιδιά τους μεταφέρουν στη σάκα το Ελληνικό Αναγνωσματάριο! Ο Valliano -υποψιασμένος ίσως- ψάχνει τις σάκες. Στη θέα του Ελληνικού Αναγνωστικού γίνεται έξαλλος. Κατακόκκινος σαν αστακός βρίζει ακατανόμαστα στη γλώσσα του τους μικρούς μαθητές. Οι γονείς συγκεντρωμένοι στο πέργερο της Μητρόπολης παρακολουθούν στην αρχή αμήχανα τα δρώμενα, γρήγορα όμως εξεγείρονται και αντιδρούν ανάλογα. Παρών και ο Γεώργιος Μιχ. Λαμπρινός που συνοδεύει τον πρωτογιό του Μιχαλάκη μαζί με άλλους γονείς, μεταξύ των οποίων και η Πηγαδιώτισσα μητέρα μου Φωτεινή συνοδεύοντας «πρωτάκι» τον αδελφό μου Γιώργο. Ο αγνός πατριώτης Φαρμακοποιός Γ. Λαμπρινός γίνεται έξω φρενών. Ξεσφίγγει τη γραβάτα, αισθάνεται να τον πνίγει με τα διαδραματιζόμενα και επιτακτικά προτρέπει όλους τους γονείς:
«Ακ(ο)λουθάτε με …»
Φουριόζικα, πλησιάζει τον Γερμανό Φρούραρχο Απερίου Mayer που παρακολουθούσε αμέτοχος το θέαμα της προσέλευσης των μικρών μαθητών και διαμαρτύρεται ότι τα παιδιά τους στερούνται εκπαίδευσης στη μητρική τους γλώσσα. Ο Γερμανός χωρίς πολλούς ενδοιασμούς, κατανοώντας το πρόβλημα έγνεψε συγκαταβατικά. Θυμήθηκε ίσως τα εφηβικά χρόνια στην πατρίδα του, που έτυχε κλασσικής ελληνικής μόρφωσης και δεν δίστασε το άμεσο άνοιγμα των Ελληνικών σχολείων, τα οποία μικρόνοα κι αψυχολόγητα έκλεισαν το 1936 οι Ιταλοί.
Σε πελάγη εθνικού παραληρήματος αρχίζει αμέσως ο Φαρμακοποιός να χτυπά ο ίδιος τις καμπάνες του Μητροπολιτικού Ναού και να βροντοφωνάζει:
«Ελληνικά τα Σχολεία!» «Ελληνικά τα Σχολεία!»
Οι πανηγυρικές του κωδωνοκρουσίες και οι μυριόστομες πια κραυγές του πλήθους:
«Ελληνικά τα Σχολεία!»
σχίζουν τον αέρα, ενώ το ιταλικό διδασκαλείο έντρομο, εξαφανίζεται.
Η χαρμόσυνη είδηση διαδόθηκε αμέσως από χωριό, σε χωριό. Στο Απέρι προσλαμβάνονται αμέσως, οι «εν αργία» και «εν πείνα» διατελούντες διπλωματούχοι Ελληνοδιδάσκαλοι: Χριστόφορος Φρ. Σακελλαρίδης, Μανώλης Ηλ. Λάμπρος, Νίκος Β. Μαυράκης, Ευανθία Φιλιππίδη (αργότερα, σύζυγος του διδασκάλου Μιχ. Μοσχονά) και Μαρίτσα Καπετανάκη.
Εν τω άμα, ακολούθησε το άνοιγμα των Ελληνικών Δημοτικών Σχολείων στις Μενετές και τα υπόλοιπα χωριά -εκτός Πηγαδίων για τους αναφερθέντες λόγους- καθώς και η επαναλειτουργία του Ημιγυμνασίου Απερίου με τέσσερις αρχικά τάξεις, με άμεση πρόσληψη των επίσης, εν «αργία» και εν «πείνα» διατελούντων Καρπαθίων καθηγητών: Αριστοτέλη Σταυράκη, Αντώνη Μαστρογιάννη, Γιάννη Ασπρουλάκη, και Σταμάτη Καπετανάκη λίγο αργότερα.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Το άρθρο αυτό ας θεωρηθεί μνημόσυνο για τον αφανή και σεμνό πατριώτη Γεώργιο Μιχ. Λαμπρινό με την προσδοκία η σκεπτόμενη Καρπαθιακή Γνώμη να ευαισθητοποιηθεί, γιατί μέχρι τώρα υπήρξαμε αγνώμονες, αμνήμονες, αστόχαστοι, ανιστόρητοι. Οι ασκούντες εξουσία ας δρομολογήσουν επί τέλους την καθιέρωση της 1ης Νοεμβρίου, ως ημέρα «Εξέγερσης για Ελληνική Παιδεία στην Κάρπαθο». Υπάρχει το πατριωτικό παράδειγμα των Μενεδιατών που δικαίως και μάλιστα προ πολλού, καθιέρωσαν τον εορτασμό της «Επανάστασης της 5ης Οκτωβρίου 1944», ως ημέρα μνήμης.
——————————————-
Σημείωση πρώτη:
Ο σεμνός πατριώτης φαρμακοποιός Γεώργιος Μιχ. Λαμπρινός ενώ εξελέγη μέλος της πενταμελούς Επαναστατικής Παγκαρπαθιακής Επιτροπής που συνεστήθη στις 7 Οκτωβρίου 1944 στο Μητροπολιτικό Μέγαρο Απερίου, με συμμετοχή 53 Καρπαθιακών προσωπικοτήτων, βλέποντας τον φίλο και συνεργάτη του γιατρό Φραγκιό Γ. Σακελλαρίδη ενοχλημένο για την μη εκλογή του, οικειοθελώς απέσυρε υπέρ αυτού τη προσωπική του συμμετοχή στην Επαναστατική Επιτροπή.
Βέβαια, αργότερα με ψυχραιμότερη σκέψη μετανόησε για την αυθόρμητη πρωτοβουλία του, διότι η προσωπική του ιστορία ενδεχομένως να παραγραφεί, αλλά τονίζουμε ασφαλώς δεν μπορεί και δεν πρέπει. Γι αυτό και η δημοσιοποίηση της.
Αλήθεια, έχετε σκεφθεί ποιός άλλος στη θέση του θα έκανε τέτοια παραχώρηση εις βάρος της υστεροφημίας του. Εδώ, άφαντοι, κομπάρσοι λάου-λάου προσπαθούν να καθιερωθούν σαν πρωταγωνιστές… (Εμ, βέβαια στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις. Διαχρονικό, το ρηθέν του Μεγάλου Γιάννη Τσαρούχη).
Σημείωση δεύτερη:
Άλλοι από ελλιπή ενημέρωση παραγράφουν την ιστορία. Πιστώνουν το άνοιγμα των ελληνικών σχολείων στον δήθεν «Φιλέλληνα» Γερμανό υπολοχαγό Hans Vogeler. Μα, αυτός μετατέθηκε στην Κάρπαθο τον Ιανουάριο του 1944, τρεις μήνες μετά το γεγονός.
