Τον Μάιο του 2017 και με αφορμή την επικείμενη (Ιούν. 2017) έκδοση του βιβλίου μου, “Ο ήρωας Χατζηλίας Οικονόμου: Ιστορίες από την Κάρπαθο του 1821”, σημείωνα χαρακτηριστικά στον επίλογο του έργου:
Σε ό,τι αφορά την παρούσα σύντομη μελέτη, ευελπιστώ το νέο υλικό που αναδεικνύεται με την έκδοση της να φωτίσει ακόμη περισσότερες πτυχές της προσωπικότητας του Χατζηλία Οικονόμου για τους συμπολίτες μου και τους ειδικούς μελλοντικούς ερευνητές.
Από κει και πέρα, εύχομαι όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που παρατίθενται και που αφορούν τις προσπάθειες για την ανάδειξη του Καρπάθιου ήρωα στην τοπική κοινωνία (σ.σ στις προηγούμενες σελίδες είχε γίνει εκτενής αναφορά στις πολυετείς καθυστερήσεις ανέγερσης του μνημείου προς τιμή του Χατζηλία Οικονόμου, παρά το γεγονός της σχετικής χρηματοδότησης από το υπ. Εθνικής Άμυνας κατά το 2010) να καταστούν μία φωτογραφική αποτύπωση της χρονικής περιόδου συγγραφής του παρόντος έργου και να θεωρηθούν ξεπερασμένα όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Δεν είναι λίγες οι φορές, άλλωστε, που ποικίλα δημοσιεύματα και εκδόσεις έχουν παίξει το ρόλο των κατάλληλων πυροκροτητών που επιφέρουν, αργά ή γρήγορα, τις επιθυμητές κινητοποιήσεις και αλλαγές. Θεωρώ πως ο απώτερος στόχος τούτου του έργου δεν πρέπει να είναι διαφορετικός.
Πέντε, περίπου, χρόνια αργότερα, η αλληλουχία πολλών καταστάσεων και γεγονότων, οδήγησε στην ημερομηνία – ορόσημο της 12ης Αυγούστου 2022, ικανοποιώντας, εντέλει, εκείνη την ευχή που διατύπωσα στη μονογραφία μου για την αναγνώριση της σημαντικότερης προσωπικότητας του νησιού μας κατά τον 19ο αιώνα.
Η τοποθέτηση του μνημείου του Χατζηλία Οικονόμου στο Γεφύρι Απερίου αποτελεί, πλέον, μία πραγματικότητα, επισφραγίζοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις εντατικές εργασίες του μελών του Δ.Σ της Ομόνοιας Απεριτών Αττικής και ιδιαιτέρως του προέδρου της, Μάνου Παναγιώτου, μέσα στο τρέχον έτος.
Μάνος Παναγιώτου, πρόεδρος της “ΟΜΟΝΟΙΑΣ” Αττικής
Μία εύλογη απορία που εκφράζουν αρκετοί τελευταία, ήταν τι ακριβώς άλλαξε και μέσα σε έξι μήνες το ζήτημα προχώρησε από την Ομόνοια Αττικής ύστερα από δώδεκα χρόνια καθυστερήσεων, δικαιολογημένων και μη.
Η απάντηση δεν είναι δύσκολο να δοθεί. Επιγραμματικά συνέβησαν τα εξής:
α) (και σημαντικότερο) Πλήρης συνειδητοποίηση του ιστορικού χρέους για την τιμή σε μία τεράστια προσωπικότητα του νησιού μας από την περίοδο της Παλιγγενεσίας.
β) Απόφαση για την έναρξη και ολοκλήρωση του έργου εντός του 2022, με κάθε κόστος και απέναντι σε οποιοδήποτε εμπόδιο θα έμπαινε στον δρόμο του Δ.Σ.
Το “μήνυμα” αυτό εκπεμπόταν προς όλες τις κατευθύνσεις και σε κάθε ευκαιρία από τις αρχές του έτους.
γ) Εκμετάλλευση της εξαιρετικής προεργασίας από το προηγούμενο Δ.Σ της Ομόνοιας Αττικής, με συγκεντρωμένο το ιστορικό των σχετικών ενεργειών και αποφάσεων από το 2010 και εξής,
Χατζηλίας Οικονόμου
δ) Η εύρεση του κατάλληλου καλλιτέχνη. Ο πανελλήνιας εμβέλειας γλύπτης, κ. Χαράλαμπος Νεονάκης, αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή το πλάνο και έφερε εις πέρας το έργο εντός των χρονοδιαγραμμάτων που τέθηκαν εξ’ αρχής.
ε) Η αγαστή συνεργασία με Αρχές, τοπικούς φορείς και εθελοντές ιδιώτες, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του μνημείου και του χώρου πέριξ του μνημείου, στον δρόμο προς την 12η Αυγούστου. Επιπρόσθετα, με πρωτοβουλία του κοινοτάρχη Απερίου, Γιώργου Παππά, επανατοποθετήθηκε-ευελπιστούμε για τελευταία φορά μετά τις μυστηριώδεις προηγούμενες εξαφανίσεις της- η ταμπέλα της “Οδού Χατζηλίας Οικονόμου” στο κέντρο του χωριού.
Διαβάζοντας κανείς τα παραπάνω, είναι δεδομένο πώς θα σχημάτιζε αβίαστα μία εικόνα ειδυλλιακή, όπου ένα “ολόκληρο” νησί συνεργάστηκε αρμονικά για την ολοκλήρωση ενός μνημείου που τιμά μία σημαντικότατη ιστορική προσωπικότητα του τόπου. Το κείμενο αυτό θα μπορούσε να ολοκληρωθεί κάπου εδώ, ιδιαίτερα μετά τα μεγαλειώδη χθεσινοβραδινά αποκαλυπτήρια, παρουσία πλείστων επισήμων και συμπολιτών μας.
Τελεία, όμως, δεν θα μπει. Γιατί παραφράζοντας τον Ελύτη, η Ιστορία πρέπει να τρώγεται με τη φλούδα και τα κουκούτσια της.
Για να φτάσουμε στον Αύγουστο του 2022, πρέπει, πέραν των άλλων, να καταγραφούν και να σημειωθούν τα εξής:
α) Την επί δεκαετίες εξαφάνιση του Χατζηλία Οικονόμου από τη συλλογική μνήμη του νησιού μας, παρά τις σχετικές αναφορές Καρπαθίων λογίων σε έργα/αρθρογραφία τους (βλ. Μιχαηλίδη Νουάρο, Εμμανουήλ Πρωτοψάλτη, Ντίνο Μελά, Μιχαήλ Χιώτη, Ανδρέα Μακρή κ.α)
β)Τη δωδεκαετή καθυστέρηση για την κατασκευή του μνημείου, ύστερα από την εκδήλωση του 2010 στο Απέρι, για λόγους που ακόμη παραμένουν ομιχλώδεις. Τελείως ενδεικτικά (κοινώς, ένα από τα πολλά παραδείγματα που θα μπορούσαν να αναφερθούν), ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε το εκ νέου άνοιγμα της συζήτησης για την τοποθεσία ανέγερσης του μνημείου (ένα ζήτημα που είχε τελεσιδικήσει από τη δημαρχία του Μ. Χανιώτη), όταν το προηγούμενο Δ.Σ της Ομόνοιας Αττικής αποπειράθηκε πέρσι να επανακινήσει το θέμα της κατασκευής του μνημείου, με αποτέλεσμα η όλη διαδικασία να βραχυκυκλώσει μέσω της εμπλοκής τρίτων ατόμων, ανώτατων αρχόντων, κάποιοι εκ των οποίων έφτασαν στο σημείο να εκτοξεύσουν ακόμα και απειλές (!) μπροστά στην ενδεχόμενη κατασκευή του.
γ) Τον αινιγματικό και αμφιλεγόμενο ρόλο εκπροσώπων της Εκκλησίας του νησιού στο παρασκήνιο των διεργασιών για την κατασκευή του μνημείου. Τουλάχιστον ένας από αυτούς, είναι γνωστό πώς υποβίβασε δημοσίως τον Οικονόμου, λίγες μόλις ημέρες μετά την παρουσίαση του βιβλίου του υποφαινόμενου το 2017, στο πλαίσιο του οποίου παρουσιάστηκαν, παραδόξως για πρώτη φορά, ντοκουμέντα που αποδείκνυαν τις κάκιστες σχέσεις του ήρωα με τον Mητροπολίτη Καρπάθου Νεόφυτο, κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης.
Παρεμπιπτόντως στα… ευτράπελα της χθεσινοβραδινής τελετής των αποκαλυπτηρίων συγκαταλέγεται δίχως αμφιβολία η αναφορά πώς “ο Νεόφυτος στήριξε τον Οικονόμου στους αγώνες του”, ενώ λίγα μόλις λεπτά αργότερα, ο ίδιος άνθρωπος έψαλλε -για όσους και όσες το κατάλαβαν- την άρση του αφορισμού του Χατζηλία Οικονόμου από τον Νεόφυτο, για τον οποίον όμως (τον αφορισμό) δεν είχε προηγουμένως γίνει -και ούτε έγινε κατά τη διάρκεια της βραδιάς- η παραμικρή αναφορά!
Γιώργος Παππάς, πρόεδρος της Κοινότητας Απερίου Καρπάθου
δ) Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της προαναφερθείσας βιβλιοπαρουσίασης του 2017, “κυρία” που πρόσκεται στο θρησκόληπτο μπλοκ του νησιού, εθεάθη από δύο τουλάχιστον συμπολίτες μας να “κατεβάζει” διαφημιστικές αφίσες της συγκεκριμένης εκδήλωσης στα Πηγάδια. Παραμένει μέχρι και σήμερα άγνωστο το εάν εκτελούσε εντολές ή ενεργούσε με δική της πρωτοβουλία.
ε) Μένοντας στο κλίμα της ταυτότητας του “αιρετικού Οικονόμου” που κάποιοι/ες φαίνεται πώς επιθυμούν σφόδρα να αποκρύψουν διαχρονικά, δημοσιοποιώ επίσης για πρώτη φορά το γεγονός ότι κατά την περσινή επίσκεψη της προέδρου της Δημοκρατίας στο νησί μας (Οκτ. 2021), λογοκρίθηκε η συμπερίληψη του βιβλίου μου, “Ο ήρωας Χατζηλίας Οικονόμου”, στα αναμνηστικά δώρα προς την πρώτη πολίτη της χώρας, με την γελοία (ο χαρακτηρισμός που χρησιμοποιώ είναι ομολογουμένως αρκετά ευγενικός) δικαιολογία ότι τάχα έρχεται σε σύγκρουση (!) με το βιβλίο-πρακτικά της εκδήλωσης του 2010 αφιερωμένη στον Οικονόμου, που επιμελήθηκε ο σεβαστός θείος μου Μιχαήλ Π. Χιώτης και που δωρήθηκε στην κ. Κ. Σακελλαροπούλου εκείνες τις μέρες.
Για την ιστορία το “Ο ήρωας Χατζηλίας Οικονόμου” παραδόθηκε εντέλει στην Πρόεδρο τρεις, περίπου, εβδομάδες αργότερα, με τη βοήθεια στενού της συνεργάτη στο Προεδρικό Μέγαρο.
στ) Την αδυναμία, ολιγωρία ή άρνηση (κάτι από τα τρία θα ισχύει οπωσδήποτε) των τοπικών Αρχών του νησιού να συμπεριλάβουν την Κάρπαθο στον πανελλαδικό χάρτη των εορταστικών εκδηλώσεων του 2021 για τα 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία, μέσω σχετικών αιτήσεων που θα μπορούσαν να σταλούν στην “Επιτροπή 1821”.
Το προηγούμενο είχε ως αποτέλεσμα ο Χατζηλίας Οικονόμου να μην τιμηθεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του το έτος κατά το οποίο όλες οι υπόλοιπες περιοχές της πατρίδας μας φρόντιζαν να αναδείξουν πρόσωπα και γεγονότα που διαδραμάτισαν έναν κάποιο ρόλο στον Αγώνα κατά των Οθωμανών.
ζ) Το σκιώδες πρόγραμμα της εκδήλωσης της 12ης Αυγούστου που κυκλοφόρησε στα μέσα περίπου του Ιουλίου με πρωτοβουλία ανθρώπων που ουδεμία σχέση είχαν με την Ομόνοια Αττικής, τις διεργασίες για την κατασκευή του μνημείου και την οργάνωση της εκδήλωσης των αποκαλυπτηρίων του κατά τους τελευταίους μήνες.
Θα το θέσω με ένα παράδειγμα για να γίνει αντιληπτό σε όλους το τι ακριβώς συνέβη.
Φανταστείτε να εμπλέκεστε με τον οποιονδήποτε τρόπο στην οργάνωση του γενεθλίων του μικρού παιδιού σας, και ξαφνικά να ενημερώνεστε από κάποιον συγγενή σας ότι ένας γείτονας έχει τυπώσει και μοιράζει προσκλητήρια με αναλυτικές πληροφορίες για την εκδήλωση, με αναφορές, μάλιστα, σε ειδικά happenings (που λένε -κυριολεκτικά- και στο χωριό μου), για τα οποία δεν έχετε ιδέα.
Εμπλέκομαι σε διοργανώσεις ομιλιών, ημερίδων και συνεδρίων τα τελευταία δεκαοχτώ χρόνια, σε αρκετές περιοχές της χώρας μας και ομολογώ πώς πρώτη φορά βρέθηκα αντιμέτωπος με μία τέτοια σοκαριστική κατάσταση.
η) Τις καταγγελίες (!) που δέχτηκε δημόσια υπηρεσία του νησιού μας από συμπολίτες μας που… ενοχλήθηκαν από τις εργασίες προετοιμασίας του μνημείου στο Γεφύρι Απερίου κατά τα πρώτα 24ωρα του Αυγούστου, ήτοι την τοποθέτηση του βοτσαλωτού πέριξ της βάσης του μνημείου. Εδώ η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Άβυσσος η ψυχή των ανθρώπων…
θ) Τις παραδοσιακές μικροπρέπειες της τελευταίας στιγμής, με τις αιτιάσεις, υπό μορφή φωνασκιών, για το ποιος/ποια θα αναφερθούν ονομαστικά στην εκδήλωση, τι ακριβώς αναφέρει το πρόγραμμα της εκδήλωσης, για το εάν συγκεκριμένα ονόματα θα αναγράφονται επάνω στο μνημείο (!) και άλλα παρόμοια χαριτωμένα.
Όμως η αλήθεια είναι πώς όλες οι παραπάνω φαιδρές και επικίνδυνα επαρχιώτικες “λογικές” ξεθώριασαν εντυπωσιακά στο δρόμο προς την ημέρα των αποκαλυπτηρίων.
Είναι γεγονός πώς βιώσαμε από κάποια στιγμή και έπειτα μία εντυπωσιακή σύμπνοια Αρχών, φορέων, εκπροσώπων της Εκκλησίας και άλλων μεμονωμένων συμπολιτών μας, ακόμη κι αν η στάση κάποιων εξ αυτών υπήρξε κατά το παρελθόν τουλάχιστον… αμφιλεγόμενη (και εδώ ο χαρακτηρισμός αρκετά ευγενικός).
Τι τελικά μένει ύστερα από τη φαντασμαγορική δεξίωση με τους καρπάθικους χορούς, τους χαιρετισμούς και τις φωτογραφίες με τους επίσημους, την εκατέρωθεν απονομή ευσήμων, τις όμορφες τουαλέτες και τα κοστούμια; Μα φυσικά το ίδιο το εμβληματικό μνημείο, που τοποθετήθηκε μόνιμα στο κεντρικότερο σημείο του Απερίου, αντανακλώντας την προσωπικότητα ενός ήρωα της Καρπάθου που δεν μπορεί, πλέον, να μπει σε καλούπια, στο πλαίσιο μιας επιλεκτικής βιογραφίας αλά καρτ, όπως βόλευε μέχρι σήμερα κάποιους/ες.
Το μνημείο αφιερωμένο στον Χατζηλία Οικονόμου αποτελεί από τον τρέχοντα Αύγουστο ένα σημείο ορόσημο για το Απέρι.
Ο Επαναστάτης Χατζηλίας, ο μορφωμένος λόγιος, ο Παραστάτης της Καρπάθου στις πρώτες Εθνοσυνελεύσεις, ο Φιλικός, ο χρηματοδότης του Αγώνα, ο αντισυμβατικός, ο ορμητικός και συνάμα φλογερός αγωνιστής, ο (κατά τον μητροπολίτη Νεόφυτο) “αντίθεος και αποστάτης της Ορθοδοξίας”, κοσμεί πλέον το κέντρο του χωριού.
Η τοποθέτηση του μνημείου του Οικονόμου στην παλαιά πρωτεύουσα της Καρπάθου, αποτελεί πέρα και πάνω από όλα μία νίκη.
α) των ίδιων των Καρπαθίων, που συνδέονται επιτέλους με την περίοδο του ’21 μέσα από τη δράση ενός άμεσου προγόνου τους,
β) των Απεριτών, που δικαιούνται να αισθάνονται υπερήφανοι για ακόμη ένα άξιο τέκνο της διαχρονικά πνευματικής πρωτεύουσας του νησιού και
γ) των απανταχού “Φίλων της Γνώσης”, εντός και εκτός εισαγωγικών, για πάνω από έναν λόγους.
Τι νόημα έχει η δημοσιοποίηση ενός τέτοιου αιχμηρού κειμένου, μία μόλις ημέρα μετά την πανηγυρική τοποθέτηση και αποκάλυψη του μνημείου προς τιμήν του Καρπάθιου ήρωα;
Η απάντηση έρχεται αβίαστα στον νου μου: Με βάση τα όσα γνωρίζουμε για την αδάμαστη προσωπικότητα του, θεωρώ ότι και ο ίδιος θα επιθυμούσε σφόδρα κάτι τέτοιο.
Μηνάς Παπαγεωργίου,
δημοσιογράφος – εκδότης – συγγραφέας
Μέλος του Δ.Σ της Ομόνοιας Απεριτών Αττικής
Πρόεδρος του Συλλόγου Καρπαθίων Φίλων της Γνώσης
