Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σταμοπούλου από το in.gr
Αφηγείται δυο λαϊκά παραμύθια από την Κάρπαθο σε τοπικό ιδίωμα έχοντας στο μυαλό της τα χρόνια που διασκέδαζε στο ρυθμό των πανηγυριών. Η Ρίτα Λυτού μιλώντας στο in.gr για την ομώνυμη παράστασή της που ανεβαίνει από τις 9 Νοεμβρίου στο Θέατρο Σφενδόνη αναφέρεται με νοσταλγικό τόνο στην περίοδο που ζούσε μέσα στην παράδοση, στην Κάρπαθο.
Ρίτα Λυτού
Αποφάσισε να έρθει στην Αθήνα σε νεαρή ηλικία, δεν άφησε ποτέ όμως έξω από τις αποσκευές τις συνήθειες που σχημάτισαν ένα παραμυθένιο παζλ στα παιδικά της χρόνια.
«Όσο περνάει ο καιρός, έχω ανάγκη να κάνω καινούρια παραμύθια. Συνδέομαι με τη γλώσσα που είναι ένας ολόκληρος ρυθμός. Συνδέομαι με την παράδοσή μου», σημειώνει, ενώ το άρωμα της Καρπάθου δεν ξεθυμαίνει.
Όταν αφηγείται παραμύθια μεταφέρεται νοερά στα πανηγύρια που όπως λέει «ακόμη και σήμερα είναι ζωντανοί φορείς της παράδοσης. Μέσω των παραμυθιών βρίσκομαι σε χαρά γιατί η γλώσσα με το ρυθμό της με συνδέει με αυτό το λαϊκό πανηγύρι που γινόταν παλιά».
Η παράσταση της κ.Λυτού αποτελεί «ταξίδι σε κάτι πιο ασυνείδητο που έχουμε μέσα μας, ακόμα και εάν δεν έχουμε ζήσει σε νησί».
Αφηγείστε δυο λαϊκά παραμύθια από την Κάρπαθο σε τοπικό ιδίωμα, πράγμα που είναι ασυνήθιστο. Πώς προέκυψε η ιδέα;
Μεγάλωσα στην Κάρπαθο και ήρθα στην Αθήνα σε ηλικία 16 ετών. Η αλήθεια είναι ότι όταν δούλευα ως ηθοποιός η Ελένη Αλεξανδράκη, σκηνοθέτις, μου πρότεινε να πω ένα μικρό κομμάτι στην ταινία της ο Αρσιβαρίστας και ο Άγγελος. Τότε μου γεννήθηκε η ιδέα να πω ένα ολόκληρο παραμύθι. Το πρώτο που έκανα το σκηνοθέτησε η Μίρκα Γεμεντζάκη. Όσο περνάει ο καιρός, έχω ανάγκη να κάνω καινούρια παραμύθια. Συνδέομαι με τη γλώσσα που είναι ένας ολόκληρος ρυθμός. Συνδέομαι με την παράδοσή μου.
Φύγατε 16 ετών από την Κάρπαθο. Η παράδοσή της είναι ακόμη ζωντανή μέσα σας;
Όταν ξεκίνησα να δουλεύω στα παραμύθια η διάλεκτος μού έβγαινε φυσική. Δεν το χάνεις αυτό ποτέ, κάθε καλοκαίρι πηγαίνω στην Κάρπαθο.
Τι έχει διατηρηθεί στη μνήμη σας από τα χρόνια στην Κάρπαθο;
Τα πανηγύρια. Ακόμη και σήμερα είναι ζωντανοί φορείς της παράδοσης, οι άνθρωποι εξακολουθούν να λένε μαντινάδες που τις κεντάνε εκείνη την ώρα, είναι αυτοσχέδιες. Τα νέα παιδιά παίζουν όργανα, υπάρχει ζωντανή παράδοση πανηγυριών. Είναι κάτι πολύ σημαντικό. Υπάρχουν και παραμυθάδες, άνθρωποι σε μεγάλη ηλικία που λένε παραμύθια. Γνωρίζω μια κυρία στην Όλυμπο της Καρπάθου που καταγράφει παραμύθια σήμερα, έχει πιάσει παλιούς παραμυθάδες. Εκεί ακούγονται πιο ιδιαίτερες λέξεις που συνδέονται με τις αρχαίες ελληνικές. Στο παραμύθι που δούλεψα φέτος υπήρχαν μια – δυο λέξεις που ήταν αρχαίες ελληνικές. Δεν τις βρήκα καν στο λεξικό του Κωνσταντίνου Μηνά (για τη διάλεκτο της Καρπάθου) και έπρεπε να καταφύγω σε αρχαιοελληνικό λεξικό.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν στην Κάρπαθο χρησιμοποιούν τη διάλεκτο;
Στα χωριά υπάρχει απόηχος της διαλέκτου και στην Όλυμπο, τον οικισμό, ακόμη περισσότερο.
Βλέπετε την Αθήνα αποξενωμένη;
Η Αθήνα είναι ένα συνονθύλευμα ανθρώπων που δεν έχει κάποια παράδοση. Είμαστε αποξενωμένοι και δεν είμαστε φορείς άλλων αξιών πέραν του αστικού πολιτισμού.
Η παράστασή σας τονίζει το ρόλο της παράδοσης;
Η παράσταση στοχεύει στα συναισθήματα των ανθρώπων, δεν κάνω κάποια αναφορά στην παράδοση. Η γλώσσα έχει το δικό της ρυθμό, είναι πολύ ιδιαίτερη και πηγαίνει κατευθείαν στο θυμικό του ανθρώπου. Όπως έλεγε ο Γιούνγκ, τα παραμύθια μάς συνδέουν με το ασυνείδητο. Στοχεύουν στο να θυμηθούν οι άνθρωποι κάτι παιδικό, παλιό που έχουν ζήσει και το ξεχνούν με τον τρόπο που ζουν σήμερα. Η παράσταση είναι ουσιαστικά ένα ταξίδι σε κάτι πιο ασυνείδητο που έχουμε μέσα μας, ακόμα και εάν δεν έχουμε ζήσει σε νησί.
Το δικό σας ταξίδι μέσα από τα παραμύθια ποιο είναι;
Μέσω των παραμυθιών βρίσκομαι σε χαρά γιατί η γλώσσα με το ρυθμό της με συνδέει με αυτό το λαϊκό πανηγύρι που γινόταν παλιά. Μου φέρνει στο μυαλό ότι είμαστε σε ένα χώρο όπου θα πούμε διάφορα, όπως μαντινάδες, θα χορέψουμε, θα πιούμε, θα τραγουδήσουμε. Θα είμαστε μαζί η παρέα. Το παραμύθι είναι για μένα τόπος αναψυχής.
Το λαϊκό παραμύθι έλκει το κοινό;
Υπό προϋποθέσεις. Δεν έχουν όλα τα παραμύθια ενδιαφέρον, εξαρτάται από τον τρόπο που αυτά λέγονται . Παίζει ρόλο το πώς θα το παρουσιάσεις, οι μουσικοί , η ντοπιολαλιά, η κίνηση, ο φωτισμός.
Πληροφορίες
Αφήγηση: Ρίτα Λυτού
Κρουστά: Μανούσος Κλαπάκης
Ενδυματολογική επιμέλεια: Ιουλία Σταυρίδου
Κόσμηση αφίσας: Μυρτώ Δεληβοριά
Χτένισμα παράστασης: Αλέξανδρος Μπαλαμπάνης
Έναρξη παραστάσεων: 9 Νοεμβρίου 2015
Λήξη παραστάσεων: 29 Δεκεμβρίου 2015
Δευτέρα και Τρίτη, 21.00
Θέατρο Σφενδόνη (Μακρή 4, Μακρυγιάννη, τηλ. 215 5158968)
(Πηγή : Η Ροδιακή)
