Οι Απόδημοι Μενετιάτες, οι Καρπάθιοι και οι φίλοι του νησιού άφησαν για λίγο το δύστροπο παρόν και ταξίδεψαν 71 χρόνια μέσα στο παρελθόν. Γύρισαν στο πρωινό της Πέμπτης 5 Οκτώβρη 1944, ήταν τότε που οι Μενετές εξεγέρθηκαν απέναντι στους κατακτητές Ιταλούς και άναψαν τη φωτιά της Επανάστασης στην Κάρπαθο.
Ο Σύλλογος Απανταχού Μενετιατών, όπως κάθε χρόνο, τιμά και θυμάται σταθερά τους αγωνιστές, τους Καρπάθιους Επαναστάτες και οργανώνει μια γιορτή θύμησης.
Η 71η επέτειος πραγματοποιήθηκε στο αίθριο της Δημοτικής Πινακοθήκης Πειραιά και στο πρόγραμμα περιελάμβανε δύο πρωτότυπες ομιλίες-παρουσιάσεις, με διαφορετικά ωστόσο “καφτά” θέματα.
Η κα Ρίτα Ηλία Λυτού
Συντονίστρια και παρουσιάστρια της εκδηλώσεως η ηθοποιός Ρίτα Ηλία Λυτού, έδωσε αμέσως το στίγμα της ημέρας. Διάλεξε ένα ένα διαμάντι, του μάγου “ποιητή των τραγουδιών” Ν. Γκάτσου, για να ανοίξει την εκδήλωση.“Στα κακοτράχαλα τα βουνά
με το σουράβλι και το ζουρνά
πάνω στην πέτρα την αγιασμένη
χορεύουν τώρα τρεις αντρειωμένοι.
Ο Νικηφόρος κι ο Διγενής
κι ο γιος της Άννας της Κομνηνής.
Δική τους είναι μια φλούδα γης
μα εσύ Χριστέ μου τους ευλογείς
για να γλιτώσουν αυτή τη φλούδα
απ’ το τσακάλι και την αρκούδα.
Δες πώς χορεύει ο Νικηταράς
κι αηδόνι γίνεται ο ταμπουράς.
Από την Ήπειρο στο Μοριά
κι απ’ το σκοτάδι στη λευτεριά
το πανηγύρι κρατάει χρόνια
Κριτής κι αφέντης είν’ ο Θεός
και δραγουμάνος του ο λαός”.
Η φιλόλογος-συγγραφέας κ. Σοφία Παράσχου-Χατζηδημητρίου
Στο βήμα ακολούθησε η Μενετιάτισσα φιλόλογος-συγγραφέας Σοφία Παράσχου-Χατζηδημητρίου, παρουσίασε τα γεγονότα της 5ης Οκτώβρίου 1944 αλλά τα συνέδεσε με την αιτία που οι Μενετιάτες έχουν τόσο πάθος, τόσο ισχυρό δέσιμο με την ημέρα και ανέδειξε τα στοιχεία για τους λόγους, μα και τα βαθιά συναισθήματα που κάνουν κάθε φορά την Επέτειο μια εντελώς προσωπική γιορτή για κάθε έναν Μενετιάτη. Σταχυολογόντας ορισμένα αποσπάσματα από την παρουσίαση της κας Σοφίας Παράσχου-Χατζηδημητρίου:” Ας κλείσουμε τα μάτια και ας μεταφερθούμε νοερά στην αυλή της Παναγίας Μενετών εκείνο το φθινοπωρινό πρωινό της 5ης Οκτωβρίου 1944. Τι ακούμε; τι βλέπουμε;
Την καμπάνα να παιανίζει το εθνεγερτήριο μήνυμα, τα τουφέκια και τα μυδραλιοβόλα να βροντοχτυπούν τον επαναστατικό παλμό. Βλέπουμε τους ανθρώπους να αγκαλιάζονται, να ζητωκραυγάζουν από χαρά, να ριγούν από συγκίνηση ξέροντας ότι εκείνη τη στιγμή γράφουν ιστορία. Βλέπουμε την Ελληνική σημαία, χρόνια κρυμμένη, να κυματίζει ελεύθερη, επιτέλους, πάνω στον ιστό δεχόμενη τον πρώτο χαιρετισμό του μενετιάτικου αέρα. Μέσα σε εκείνη την ξέφρενη ατμόσφαιρα πάρθηκε η απόφαση να γίνει δοξολογία για να ηγηθεί του Απελευθερωτικού αγώνα η Υπέρμαχος Στρατηγός. Η Παναγία! Όλοι έδωσαν όρκους ζωής και θανάτου και ακούστηκαν οι πρώτοι εθνεγερτήριοι λόγοι από τον Εμμ. Σπανίδη, τον Γεώ. Καμαράτο και τον Ιωα. Οθείτη…Η μοίρα των Μενετών είναι να ενώνει και όχι να χωρίζει.
Η 5η Οκτωβρίου είναι μια μέρα που από μόνη της συγκροτεί ολόκληρη ιστορία, αυτή η μέρα που ξεκίνησε μπροστά στην εκκλησία των Μενετών και σήμανε την έναρξη της απελευθέρωσης του νησιού μας, μας έδωσε το προνόμιο να γιορτάζουμε κάθε χρόνο εμείς οι Μενετιάτες την 5η Οκτωβρίου όχι γιατί διεκδικούμε μεγαλύτερο μερίδιο ανδρείας ή φιλοπατρίας έναντι των άλλων χωριών. Αλλά γιατί αυτή η μέρα συνδέθηκε με τους δικούς μας ανθρώπους. Τους παππούδες μας, τους γονείς μας, τους συγγενείς μας, τους φίλους μας, τους γειτόνους μας, συνδέθηκε με τα σπίτια μας, με τα χωράφια μας, με τα μετόχια μας. Έλαχε σε εκείνους τους Μενετιάτες να χαρίσουν το τιμητικό προσωνήμιο Σούλι. Έλαχε; Όχι, τίποτε δεν είναι τυχαίο…”Κλείνοντας την ομίλια της η κ. Σοφία Παράσχου-Χατζηδημητρίου τόνισε ότι:
“…Για μας η 5η Οκτωβρίου είναι μέρα γνώσης και βίωσης, γιορτάζοντας λοιπόν αυτήν την επέτειο αναζητούμε τους δεσμούς μας με τη γενέθλια γη.Η αλήθεια που ζούμε σήμερα είναι ότι το νησί μας με όλα τα χωριά του, είναι ένας τόπος ελεύθερος, ειρηνικός, δημοκρατικός, φιλόξενος, ένας ιδανικός προορισμός για τους επισκέπτες του. Ένας τόπος που είμαστε όλοι περήφανοι και κάθε χρόνο, όταν γιορτάζεται η 5η Οκτωβρίου ανανεώνεται η περηφάνια μας ενισχύεται ο ψυχικός μας σύνδεσμος με το νησί μας και ενδυναμώνονται τα συναισθήματα μας με αυτό. Αν προσπαθούμε να κρατούμε ψηλά τις αξίες, τα ιδανικά, την παράδοση του τόπου μας, τότε δικαιώνουμε με τον καλύτερο τρόπο τους προγόνους μας και τιμούμε την 5η Οκτωβρίου.Για εμάς τους Μενετιάτες, όταν “Αυτή η γιορτή είναι δική μας και δική σας”, από το εμβηματικό ποίημα του Ρίτσου Ρωμιοσύνη, τώρα όμως καταλήγοντας θέλω να προσθέσω μια φράση “αυτή η γιορτή είναι δική μας και δική μας” δική μας γιατί είμαστε Καρπάθιοι και δική μας γιατί είμαστε Μενετιάτες, για αυτό και είμαστε διπλά περήφανοι”Η δεύτερη ομιλίτρια ήταν μια ευχάριστη ανατροπή που έδωσε τροφή στη σκέψη των παρευρισκομένων. Μια μαντινάδα συνοψίζει την παρουσίαση της:
“Η Κάρπαθος και η ξενιτιά πρόβλημα δίχως λύση
ούτε και εδώ ούτε και εκεί μπορεί κανείς να ζήσει…”
Η κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου-Αναστασιάδη
Η Λαογράφος Βασιλική Χρυσανθοπούλου, άλλαξε σελίδα και προσανατολισμό στη γιορτή. Παρουσίασε ένα πρωτότυπο και ξεχωριστό θέμα, τους Καρπάθιους της διασποράς στην Αυστραλίας. Με γνώμονα και τις συνεχείς ανατροπές που κρύβει κάθε βήμα στον παρόντα χρόνο η μετανάστευση είναι ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα και απασχολούν μεγάλη μερίδα της κοινωνίας. Έτσι τόσο η διαδρομή, όσο και η πορεία των απόδημων Καρπάθιων αποκτά σήμερα ξεχωριστή σημασία, αφού πρόκειται για εκείνους τους πρωτοπόρους μετανάστες που δεν ξέχασαν, δεν λησμόνησαν τον τόπο τους όπου κι αν βρέθηκαν.Η έρευνα της κας Χρυσανθοπούλου ξεκίνησε το καλοκαίρι 2004 από την πρωτεύουσα Καμπέρα και από τότε άρχισε ένα γοητευτικό ταξίδι στις ζωές των απόδημων Καρπάθιων. Όπως σημειώνει η Λαογράφος:
“Η αγάπη για τον τόπο καταγωγής γίνεται αγάπη για την οικουμένη και η καρδιά του μετανάστη και του απογόνου του ανοίγει σα βεντάλια, σα πάπλωμα χρυσό για να σκεπάσει ευεργετικά και τους άλλους τόπους όπου ζει. Χρειαζόμαστε την αγάπη της ιδιαίτερης πατρίδας για να αγαπήσουμε τον κόσμο! Αυτή είναι μια ιδιαίτερη συνεισφορά στο παγκόσμιο πολιτισμό του Ελληνικού πολιτισμού και της Ελληνικής αίσθησης του ανήκειν όπως πραγματώνεται όπου ζουν οι Έλληνες στην διασπορά. Η Λαογράφος Βασιλική Χρυσανθοπούλου πέρασε και στις βιωματικές εμπειρίες των μεταναστών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μαντινάδες του Πυλιάτη μετανάστη Μιχάλη Ξηράκη που έχει ζήσει περισσότερο από μισό αιώνα στην Αυστραλία.
“Όσο περνάει ο καιρός ήρθε παιδιά η μπόρα
και κινδυνεύει να χαθεί η ένδοξη μας χώρα
Δεν τα κρατούν τα έθιμα οι φούρνοι δεν καπνίζουν
και τα γλυκά τους και ψωμιά πηγαίνουν και ψωνίζουν
Δεν πήνουν ούζο και κρασί χωρίς αμφιβολία
μόνο ουίσκι πίνουμε και από τη Σκωτία…
Έξι μήνες εις στις Πυλές καθόμουν νύχτα-μέρα
μα τα εγγόνια και παιδιά μακριά εις την Καμπέρα
Νόμιζα θα ήτο εύκολο να αναχωρήσω
το όμορφο μου το χωριό πίσω να το αφήσω
Σα μπήκα στο αερόπλανο βγήκα και γελασμένος
μα είχα πόνο στη καρδιά και μετανιωμένος
Που το αφήνω το χωριό που τόσο αγαπάω
και ω Σταυρέ βοήθαμε εκεί που θε να πάω…
Την Κάρπαθο την αγαπούν εγγόνια και παιδιά μου
και όπου να ζω καθημερνός βρίσκεται στην καρδιά μου”.
Ολοκλήρωσε την ομιλία της με μια έκπληξη, μια προσωπική της εμπειρία, έφερε στην επιφάνεια μια ανθρώπινη ζωή που σίγουρα θα μπορούσε να γίνει μια σπουδαία κινηματογραφική ταινία.Πρόκειται για την ιστορία της μετάβασης και της ζωής του πεθερού της, Μιχάλη Αναστασιάδη,από την Κάρπαθο αλλά και του γιου του και συζύγου της λαογράφου Βασ. Χρυσανθοπούλου, Νίκου Αναστασιάδη. Ακολούθησαν σύντομες παρεμβάσεις και χαιρετισμοί από όσους τίμησαν την Επέτειο και παραβρέθηκαν στον 71ο επίσημο εορτασμό της 5ης Οκτωβρίου 1944.
Η Γεωργία Ν. Χατζάκη
Η Μενετιάτισσα Γεωργία Νικ. Χατζάκη έκλεψε τα βλέμματα αφού ήταν ντυμένη με παραδοσιακή κατοχωρίτικη καρπάθικη στολή και φίλεψε τους καλεσμένους του Συλλόγου Απανταχού Μενετιατών.
Πίνακες με θέμα “στιγμές από την Καρπάθικη Επανάσταση”, φτιαγμένους από το χέρι του ταλαντούχου ζωγράφου Δήμου Χατζηγεωργίου έντυσαν το αίθριο της Δημοτικής Πινακοθήκης Πειραιά και βοήθησαν σε αυτό το μαγικό ταξίδι προς το παρελθόν.Ακολούθησε μπουφές με σπιτικά εδέσματα λίγο χασομέρι και μια ζεστή κουβέντα μνήμης και ανθρωπιάς. Ήταν η ελάχιστη προσφορά, ένα χρέος τιμής και αξιοπρέπειας, σε εκείνους που ξεσηκώθηκαν και απελευθέρωσαν την Κάρπαθο.
