ΙΔΡΥΜΑ ΜΑΡΙΑΝΝΑ Β. ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗ: Ομιλία της Καθηγήτριας Φωτεινής Παζαρτζή στη διεθνή διαδικτυακή εκδήλωση “ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ”

In my brief intervention this evening, I have been asked to speak on the work of the UN Human rights bodies in protecting human rights, and womens’ rights in particular, and the impact of the current pandemic on the protection of these rights.

In 1948, the Universal Declaration of Human Rights adopted by the UN, listed equality and non discrimination as two of its fundamental principles. This brief but very important text, which laid the foundation of the universal protection of human rights, has expanded human rights guarantees, not only within the UN system, but also on a regional level.

2020 marked the anniversary of the Beijing Declaration and Platform of Action, the most comprehensive roadmap for women’s and girls’ rights. This Platform has led to a significant mobilization of women’s movements around the world to implement the rights set therein, but also to advocate for the Sustainable Development Goals, the STGs, the 5th of which is to promote gender equality.

In this context, this year’s overall theme for International Women’s Day is: Women in Leadership: Achieving an equal future in a COVID-19 World, and under this theme, the UN wants to celebrates the efforts by women and girls around the world in shaping a more equal future and recovery in the post-pandemic phase, but also to serve as an occasion to highlight the gaps that remain.

1. The UN institutional framework: progress and achievements

The international law of human rights offers considerable guarantees to women through binding treaties supplemented by international soft law and supported by specialist institutions both within the United Nations, and on a regional sphere.

On a universal level, the United Nations Twin Covenants of 1966, the ICCPR and the CESCR, have since been supplemented by a number of specialized international human rights instruments, the most relevant on this day being the International Convention on the Elimination of Discrimination Against Women, which, marked its 40th anniversary in 2020.

Through the supervisory mechanisms put in place within the UN system, the situation of human rights in States across the world is monitored, but also (something which might be less known to the general public), individuals have the possibility submit their complaints of violations of their human rights to these treaty body mechanisms. So there is a [robust] institutional framework in place. In particular, the the UN Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW), which marked its 4oth anniversary last year, is the UN’s basic achievement for the advancement of women’s human rights. There has been progress over the last decades: More girls are going to school, fewer girls are forced into early marriage, and laws are being reformed to advance gender equality.

Despite these gains, many challenges remain: discriminatory laws and social norms remain pervasive, exacerbating gender inequality in many spheres of life, other practices, such trafficking of women, slavery, etc., continue to exist.

These challenges undermine attempts at implementation and sustained commitment. Inadequate financial resourcing for instance of the UN human rights bodies remains frustrating, while, during the pandemic, much of the work of human rights mechanisms is being conducted virtually, with ‘side-‘effects, which are not always beneficial for the effective promotion of human rights.

2. Challenges in the era of the pandemic

Undoubtedly, on a standard-setting level, there have been important achievements for the promotion of human rights of all individuals, including women.

But the most important lesson is that we cannot take anything for granted, that what appear to be gains and successes are tenuous and can be lost. According to figures released yesterday by UN Women, women remain underrepresented in public life and decision-making, as revealed in a recent report by the UN Secretary General. Women are Heads of State or Government in 22 countries, and only 24.9% of national parliamentarians are women.

The challenges faced have been exacerbated as a result of the unprecedented sanitary crisis. The COVID-19 pandemic is having a devastating impact throughout the world in all spheres of life. It engages the full spectrum of human rights.

As we are seeing, the responses of many States in addressing the pandemic have a common denominator of restricting human rights and freedoms, civil and political: lockdowns, curfews, prohibitions of large gatherings, closures of businesses and public places, closures of schools.

The same could be said of social, economic and cultural rights, where the impact of COVID-19 are apparent, let me give just some examples:

• High rates of domestic violence, including have been one tragic consequence of the effects of long-term lockdowns, and ensuing economic and family stress.
• The pandemic has caused a string of negative effects for women, especially those who belong to marginalised or discriminated groups, who have been among the hardest hit.
• Women have taken on extra domestic and care work responsibilities, their economic livelihood has faced enormous risk, and they often encounter more difficulty and obstacles in accessing healthcare. These are just a few of the consequences of the COVID-19 sanitary crisis that we are witnessing across the world.
• At the same time, women and girls also continue to be largely excluded from COVID-19 recovery efforts and decision-making. For example, a survey of 30 countries with COVID-19 task forces and committees showed that, on average, only one quarter of members were women.

Yet, the voices of women to respond to the human rights issues that the pandemic is exacerbating are critical. Their leadership is essential to help us reach a post COVID-19 world, which is more equitable, more just and more inclusive.

3. After the pandemic: an enormous opportunity for change

Let me close with a few remarks on the way ahead:

This year’s Women’s Day also marks the launching of the Generation Equality Forum, which will be launched in Mexico City from 29-31 March, and which culminate in June 2021 in Paris, all to be conducted virtually. Through all these continuing efforts, hopefully, the voice of women will continue to be heard across the world.

The solidarity and collective strength of women to address the multiple human rights struggles arising from the pandemic has already delivered and sustained real and positive change. Several women heads of State have been commended for their efforts in combatting the virus and its effects on their countries.

Closer to the frontline, women in social justice movements and civil society organisations are reaching vulnerable communities, including victims of domestic and sexual violence and are joining their efforts to ensure access to healthcare for all those in need, without distinction, and to ensure continuity of those essential services which women in particular require.

There is always room for improvement and change. For me, women’s rights can be the best defended if we keep in mind two fundamental principles:

• First, the universality of human rights: all over the globe, on a universal level, equal footing
• Second, the indivisibility of human rights, across any differences social, gender or other, across any distinction, with the realisation that all rights -be they civil, political, but also economic, social and cultural, are inter-related.

Thank you for your attention.
Prof. Photini Pazartzis

—————————–

Ομιλία της Καθηγήτριας Φωτεινής Κ. Παζαρτζή στη διεθνή διαδικτυακή εκδήλωση «ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ»

Στη σύντομη παρέμβασή μου σήμερα το απόγευμα, μου ζητήθηκε να μιλήσω για το έργο των οργάνων των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ιδίως των δικαιωμάτων των γυναικών, και για τον αντίκτυπο της τρέχουσας πανδημίας στην προστασία αυτών των δικαιωμάτων.

Το 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εγκρίθηκε από τον ΟΗΕ, χαρακτήρισε την ισότητα και τη μη διάκριση ως δύο από τις θεμελιώδεις αρχές του. Αυτό το σύντομο αλλά πολύ σημαντικό κείμενο, το οποίο έθεσε τα θεμέλια της καθολικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει επεκτείνει τις εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όχι μόνο εντός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο.

Το 2020 σηματοδότησε την επέτειο της Διακήρυξης και της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου, του πιο ολοκληρωμένου χάρτη πορείας για τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών. Αυτή η πλατφόρμα οδήγησε σε μια σημαντική κινητοποίηση των γυναικείων κινημάτων σε όλο τον κόσμο για την εφαρμογή των δικαιωμάτων που ορίζονται σε αυτό, αλλά και για την υποστήριξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης, οι STG, ο 5ος από τους οποίους είναι η προώθηση της ισότητας των φύλων.

Σε αυτό το πλαίσιο, το φετινό γενικό θέμα για τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας είναι: Γυναίκες στην ηγεσία: Επίτευξη ίσου μέλλοντος σε έναν κόσμο COVID-19, και με αυτό το θέμα, ο ΟΗΕ θέλει να γιορτάσει τις προσπάθειες γυναικών και κοριτσιών σε όλο τον κόσμο στη διαμόρφωση ένα πιο ισότιμο μέλλον και ανάκαμψη στη μετα-πανδημική φάση, αλλά και να χρησιμεύσει ως ευκαιρία για την επισήμανση των κενών που απομένουν.

1. Το θεσμικό πλαίσιο του ΟΗΕ: πρόοδος και επιτεύγματα

Το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προσφέρει σημαντικές εγγυήσεις στις γυναίκες μέσω δεσμευτικών συνθηκών που συμπληρώνονται από το διεθνές ήπιο δίκαιο και υποστηρίζονται από εξειδικευμένα ιδρύματα τόσο στα Ηνωμένα Έθνη, όσο και σε μια περιφερειακή σφαίρα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Δίδυμες Συμφωνίες των Ηνωμένων Εθνών του 1966, η ICCPR και η CESCR, έκτοτε συμπληρώθηκαν από μια σειρά εξειδικευμένων διεθνών μέσων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το πιο σημαντικό σήμερα είναι η Διεθνής Σύμβαση για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, η οποία, σηματοδότησε την 40ή επέτειό της το 2020.

Μέσω των εποπτικών μηχανισμών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή στο σύστημα του ΟΗΕ, παρακολουθείται η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κράτη σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά επίσης (κάτι που μπορεί να είναι λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό), τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν τα παράπονά τους για παραβιάσεις τα ανθρώπινα δικαιώματά τους σε αυτούς τους μηχανισμούς του σώματος της συνθήκης. Υπάρχει λοιπόν ένα [ισχυρό] θεσμικό πλαίσιο. Ειδικότερα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW), η οποία σηματοδότησε την 4η επέτειό της πέρυσι, είναι το βασικό επίτευγμα του ΟΗΕ για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών.

Έχει σημειωθεί πρόοδος τις τελευταίες δεκαετίες: Περισσότερα κορίτσια πηγαίνουν στο σχολείο, λιγότερα κορίτσια αναγκάζονται σε πρόωρο γάμο και μεταρρυθμίζονται οι νόμοι για την προώθηση της ισότητας των φύλων.

Παρά τα οφέλη αυτά, παραμένουν πολλές προκλήσεις: οι διακριτικοί νόμοι και οι κοινωνικοί κανόνες παραμένουν διαδεδομένοι, επιδεινώνουν την ανισότητα των φύλων σε πολλούς τομείς της ζωής, άλλες πρακτικές, όπως η εμπορία γυναικών, η δουλεία κ.λπ., εξακολουθούν να υπάρχουν.

Αυτές οι προκλήσεις υπονομεύουν τις προσπάθειες εφαρμογής και τη διαρκή δέσμευση. Ο ανεπαρκής χρηματοοικονομικός πόρος για παράδειγμα των οργάνων του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένει απογοητευτικός, ενώ, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μεγάλο μέρος του έργου των μηχανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων διεξάγεται ουσιαστικά, με «παρενέργειες», τα οποία δεν είναι πάντα ευεργετικά για την αποτελεσματική προώθηση ανθρώπινα δικαιώματα.

2. Προκλήσεις στην εποχή της πανδημίας

Αναμφίβολα, σε επίπεδο καθορισμού προτύπων, υπήρξαν σημαντικά επιτεύγματα για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών.

Αλλά το πιο σημαντικό μάθημα είναι ότι δεν μπορούμε να πάρουμε τίποτα δεδομένο, ότι αυτό που φαίνεται να είναι κέρδη και επιτυχίες είναι αδύνατο και μπορεί να χαθεί. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε χθες από τις γυναίκες του ΟΗΕ, οι γυναίκες εξακολουθούν να εκπροσωπούνται στη δημόσια ζωή και στη λήψη αποφάσεων, όπως αποκαλύφθηκε σε πρόσφατη έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Οι γυναίκες είναι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων σε 22 χώρες και μόνο το 24,9% των εθνικών βουλευτών είναι γυναίκες.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίστηκαν επιδεινώθηκαν ως αποτέλεσμα της άνευ προηγουμένου υγειονομικής κρίσης. Η πανδημία COVID-19 έχει καταστροφικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο σε όλους τους τομείς της ζωής. Συμμετέχει στο πλήρες φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όπως βλέπουμε, οι απαντήσεις πολλών κρατών στην αντιμετώπιση της πανδημίας έχουν έναν κοινό παρονομαστή περιορισμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, αστικές και πολιτικές: κλειδώματα, απαγόρευση μεγάλων συγκεντρώσεων, κλείσιμο επιχειρήσεων και δημόσιων χώρων, κλείσιμο σχολείων.

Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπου ο αντίκτυπος του COVID-19 είναι εμφανής, επιτρέψτε μου να δώσω μερικά παραδείγματα:

• Τα υψηλά ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας, συμπεριλαμβανομένης ήταν μια τραγική συνέπεια των επιπτώσεων των μακροπρόθεσμων κλειδώσεων και του επακόλουθου οικονομικού και οικογενειακού άγχους.
• Η πανδημία προκάλεσε μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων για τις γυναίκες, ιδίως εκείνες που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ή διακριτικές ομάδες, οι οποίες ήταν από τις πιο σοβαρές πληγές.
• Οι γυναίκες έχουν αναλάβει επιπλέον οικιακές και εργασιακές ευθύνες, η οικονομική τους ζωή αντιμετωπίζει τεράστιο κίνδυνο και συχνά αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες και εμπόδια στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Αυτές είναι μερικές από τις συνέπειες της υγειονομικής κρίσης COVID-19 που παρατηρούμε σε ολόκληρο τον κόσμο.
• Ταυτόχρονα, γυναίκες και κορίτσια εξακολουθούν να αποκλείονται σε μεγάλο βαθμό από τις προσπάθειες ανάκτησης και λήψης αποφάσεων COVID-19. Για παράδειγμα, μια έρευνα σε 30 χώρες με ομάδες εργασίας και επιτροπές COVID-19 έδειξε ότι, κατά μέσο όρο, μόνο το ένα τέταρτο των μελών ήταν γυναίκες.

Ωστόσο, οι φωνές των γυναικών να ανταποκριθούν στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επιδεινώνει η πανδημία είναι κρίσιμες. Η ηγεσία τους είναι απαραίτητη για να μας βοηθήσει να φτάσουμε σε έναν κόσμο μετά το COVID-19, που είναι πιο δίκαιος, πιο δίκαιος και πιο περιεκτικός.

3. Μετά την πανδημία: μια τεράστια ευκαιρία για αλλαγή

Επιτρέψτε μου να κλείσω με μερικές παρατηρήσεις σχετικά με το μέλλον:

Η φετινή Ημέρα της Γυναίκας σηματοδοτεί επίσης την έναρξη του φόρουμ για την ισότητα των γενεών, το οποίο θα ξεκινήσει στην Πόλη του Μεξικού από τις 29 έως τις 31 Μαρτίου, και το οποίο κορυφώνεται τον Ιούνιο του 2021 στο Παρίσι, όλα θα διεξαχθούν σχεδόν. Μέσα από όλες αυτές τις συνεχείς προσπάθειες, ελπίζουμε ότι η φωνή των γυναικών θα συνεχίσει να ακούγεται σε όλο τον κόσμο.

Η αλληλεγγύη και η συλλογική δύναμη των γυναικών για την αντιμετώπιση των πολλαπλών αγώνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα που προκύπτουν από την πανδημία έχει ήδη παραδώσει και διατηρήσει πραγματικές και θετικές αλλαγές. Αρκετές γυναίκες αρχηγοί κρατών έχουν επαινηθεί για τις προσπάθειές τους στην καταπολέμηση του ιού και των επιπτώσεών του στις χώρες τους.

Πιο κοντά στην πρώτη γραμμή, οι γυναίκες σε κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προσεγγίζουν ευάλωτες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων ενδοοικογενειακής και σεξουαλικής βίας και ενώνουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη για όλους όσους έχουν ανάγκη, χωρίς διάκριση, και να διασφαλίσουν τη συνέχεια τις βασικές υπηρεσίες που απαιτούν ιδιαίτερα οι γυναίκες.

Υπάρχει πάντα περιθώριο για βελτίωση και αλλαγή. Για μένα, τα δικαιώματα των γυναικών μπορούν να υπερασπιστούν καλύτερα αν λάβουμε υπόψη δύο θεμελιώδεις αρχές:

• Πρώτον, η καθολικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: σε όλο τον κόσμο, σε παγκόσμιο επίπεδο, ίση βάση.
• Δεύτερον, το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε όλες τις διαφορές κοινωνικό, φύλο ή άλλο, σε οποιαδήποτε διάκριση, με τη συνειδητοποίηση ότι όλα τα δικαιώματα – αστικά, πολιτικά, αλλά και οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά, είναι αλληλένδετα.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας
Καθηγήτρια Φωτεινή Παζαρτζή