ΟΛΙΓΑ ΔΙ’ ΕΚΛΕΙΠΟΥΣΑΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ | ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥ Ε’ ΜΕΡΟΣ

ΜΕΣΟΧΩΡΙΟN

Εις την κωμόπολίν του Μεσοχωρίου, παρά τον επιστημονικόν πληθωρισμόν των τελευταίων χρόνων, παλαιότερον ως φαεινή πνευματικότης δεν εστάθη ειμή ο κλήρος και μόνον περί εκπροσώπων τούτου θα σημειώσωμεν ολίγα εις τας γραμμάς μας αυτάς.

ΠΑΠΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΝΤΟΣ

Ο Παπά Εμμανουήλ Κοντός, υπήρξε εκ των εξοχόντων κληρικών της εποχής του, βιώσας και θανών εν Μεσοχωρίω προ πολλών ετών και τον οποίον η μοίρα ηδίκησε πέραν του τάφου, δια της εξαφανίσεως του οικογενειακού του ονόματος, δια του θανάτου όλων των απογόνων του.

ΠΑΠΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ

Συμβολήν εις τα εκκλησιαστικά ζητήματα της κωμοπόλεως ταύτης, έχει να επιδείξη ο αείμνηστος Παπά – Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, επί 3 συνεχείς δεκαετηρίδας Αρχιερατικός επίτροπος εν Μεσοχωρίω, θανών προ 10ετίας εν Καρπάθω.

ΠΑΠΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΝΟΤΑΡΑΣ

Ο Παπά – Βασίλειος Νοταράς, ωσαύτως, επί μακρά έτη ως διδάσκαλος και ιερεύς εν Μεσοχωρίω και αργότερον ως τοιούτος εν Μικρασία, ετίμησε αμφοτέρας τας ιδιότητας θανών πρότινων ετών εις Πειραιά.

ΠΑΠΑ ΠΕΤΡΟΣ Γ. ΠΕΡΙΔΗΣ

Τέλος ο Παπά – Πέτρος Γ. Περίδης γεννηθείς εν Μεσοχωρίω κατά το 1865 διετέλεσεν αρχικώς διδάσκαλος, κατόπινδήμαρχος Μεσοχωρίου και αργότερον εχειροτονήθη ιερεύς κατά το 1900. Υπηρέτησεν ακόμη εις Κάσον και Μικρασίαν υπ’ αμφοτέρας τας ιδιότητας του διδασκάλου και ιερέως. Ως ιερεύς υπηρέτησεν ακόμη εις Κρήτην επι 20ετίαν ένθα και ετελεύτησε κατά το έτος 1934.

ΟΘΟΣ

Εις την κωμόπολίν του Όθους ανήκει η τιμή της πνευματικής πρωτοπορίας της Καρπάθου, τουλάχιστον μέχρι πρότινων ετών, αν όχι και σήμερον ακόμη.

ΠΑΠΑ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΚΕΛΛΗΣ

Ο αοίδιμος Παπά Νικόλαος Σακέλλης υπήρξε εκ των πρώτων και καλυτέρων κληρικών της νήσου μας, από των μέσων του παρ. αιώνος. Τύπος ευσεβούς χριστιανού και εξαιρέτου λειτουργού του Υψίστου.

Εγεννήθη εις Πυλές αλλ’ απεκαταστάθη εις Όθος, δικαίως δε σεμνύνονται δι’ αυτόν αμφότεροι οι δήμοι ούτοι. Διαρκής νουθεσία και αγάπη προς το ποίμνιόν του, ετίμησαν και το σχήμα και την αποστολήν του κατά την υπέρ τον ήμυσι αιώνα, ιερατικήν λειτουργίαν του και το αξίωμα του Αρχιερατικού επιτρόπου όπερ διετήρησεν μέχρι του θανάτου του.

Δι’ιδίων εξόδων του οικοδόμησε το εξωκκλήσιον του Αγίου Νικολάου, παρά τους Ανεμομύλους, μεταξύ των Δήμων Πυλών και Όθους και δι’ ημίσεων εξόδων τον ναόν του Αγίου Μηνά των Πυλών.

Εκ των τέκνων του διεκρίθη ο Ανδρέας Σακελλιάδης πολλαχώς ενισχύσας την ανέγερσίν σχολείων μεταξύ του Μικρασιατικού Ελληνισμού, εξ ου και μέγας ευεργέτης του Μικρασιατικού Συλλόγου «Ανατολή» έχει ανακηρυχθή προ πολλού, τιμήσας μεγάλως το Καρπαθιακόν όνομα.

Το 1912 απεπειράθη την μεταφοράν όπλων εις Κάρπαθον, δι’ ο εξωρίσθη, επανελθών εις την γεννέτειραν πρότινων ετών ένθα και απέθανε προ 2ετίας.

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Γ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ-ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ

Επιφανεστάτην θέσιν μεταξύ των πρώτων εκπαιδευτικών Εθνοαποστόλων – γραμματοδιδασκάλων ολοκλήρου της Καρπάθου, κατέχει και ο εν Όθει διδάξας αείμνηστος Σταμάτιος Γ. Γεωργιάδης-Μαργαρίτης. Εγεννήθη εν Βολάδι κατά το 1830 περίπου και εμφανίζεται ως πρώτος διδάσκαλος της Καρπάθου εις το Όθος, κατά το 1850 ένθα και εδίδαξεν επί 35 έτη αδιαλείπτως.

Όλοι οι μετέπειτα μέχρι του 1900 ακμάσαντες εν Καρπάθω ως Δήμαρχοι, Διδάσκαλοι, Ιερείς κλπ υπήρξαν μαθηταί του. Δια τας εκπαιδευτικάς μεθόδους του Μαργαρίτη η παράδοσις διέσωσε πλείστα όσα ανέκδοτα περί της πειθούς η νήσκει και των μέσων άτινα μετήρχετο δια την διάδοσίν των πρώτων Ελληνικών γραμμάτων εν Καρπάθω.

Αναντίρρητον όμως είναι ότι εις τον Μαργαρίτην οφείλεται ιδιαίτερα ευγνωμοσύνη διότι τα ολίγα γράμματα της εποχής και των γνώσεών του μετέδωσε πολλά και εις πολλούς, ένας εκ των πρώτων σπορέων της Ελληνικής παιδείας και της Εθνικής αφυπνίσεως εν Καρπάθω.

Διετέλεσεν ακόμη επι δεκαετίαν Δήμαρχος Όθους και Δικαστής εις τα Μητροπολιτικά Δικαστήρια θανών υπέργηρος κατά το 1919.

Το εκπαιδευτικόν έργον του εσυνέχισε και εβελτίωσεν αργότερον ο υιός του Γεώργιος Σ. Γεωργιάδης, επι 15ετίαν Διδάσκαλος των χωρίων Όθους, Μενετών και Αρκάσης.

Διετέλεσεν επίσης επί ετέραν 15ετίαν Δήμαρχος Όθους, Εκπαιδευτικός Έφορος και δικαστής των Μητροπολιτικών Δικαστηρίων μέχρι του θανάτου του, επελθόντα κατά το 1915.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ-ΝΟΥΑΡΟΣ

Ο Γεώργιος Μιχαηλίδης – Νουάρος υπήρξε πολιτικός και εκκλησιαστικός Δικαστής. Δήμαρχος και Δημογέρων Όθους. Επίτροπος και Έφορος των Σχολών. Δράσις μακρά και πολυσχιδής εις όλα τα ζητήματα της Καρπάθου. Διαρκής αγών υπέρ της προόδου μέχρι του θανάτου του
επελθόντος το 1928.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ

Εξαιρετική φυσιογνωμία όχι μόνον του Όθους αλλ’ ολοκλήρου της Καρπάθου υπήρξεν ο Γεώργιος Ν. Νικολαΐδης. Εγεννήθη εις Όθος το 1852 και διετέλεσεν διδάσκαλος επί βραχύ εις Κάσον επί μακρόν δε εις Κάρπαθον.

Παραιτηθείς του διδασκαλικού κλάδου ανεδείχθη εις των αρίστων νομομαθών της Καρπάθου υποστηρίζων επιτυχώς τας υποθέσεις του όχι μόνο εν της τοπικοίς δικαστηρίοις αλλά και της ανοτέροις τοιούτης της Ρόδου.

Χαρακτήρας αδέκαστος και ακέραιος ευσεινείδητος, σώφρων και εκ φύσεως μετριοπαθής και διαλλακτικός, ετιμήθη πολλάκις δια των αξιωμάτων του Δημάρχου, Δημογέροντος κλπ αφήσας εποχήν εις τας διοικήσεις του. Απεβίωσεν προ 3ετίας εν Καρπάθω.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ

Ο Γεώργιος Ι. Πρωτόπαπας, υπήρξεν εκ των αρίστων νομομαθών της Καρπάθου, Διδάκτωρ της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μακρά επιστημονική δράσις εις τα εκκλησιαστικά και πολιτικά Δικαστήρια. Εξεπροσώπησεν την Κάρπαθον εις το Πανδωδεκανησιακόν Συνέδριον Πάτμου κατά το 1912, μνημειώδης δε παρέμεινεν η αγόρευσίς του.

Διετέλεσεν ακόμη Γενικός Γραματεύς της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας και Νομάρχης Λέσβου κατά τα έτη 1917 – 21. Ενθουσιώδης, γόνιμος και πολυυσχιδής η Εθνική και κοινωνική του δράσις, δι’ ήν επανειλλημένως κατεδιώχθη.

Ως άνθρωπος υπήρξεν εξαίρετος και από κοινωνικής απόψεως άριστος, παροιμιώδη δε παρέμειναν τα γλέντια του και αι αισθηματικαί περιπέτειαί του.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΛΑΓΑΡΔΗΣ

Ο Βασίλειος Μαλαγαρδής υπήρξεν επίσης εκ των αρίστων νομομαθών της Καρπάθου, διδάκτωρ της Νομικής και αυτός του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπηρέτησεν αρχικώς ως Ειρηνοδίκης εν Ελλάδι, και αργότερον ως Δικηγόρος εις Αίγυπτον, εις τα Μικτά Δικαστήρια. Μακρά και πολυσχιδής, γόνιμος και πολυμερεστάτη η τε επιστημονική, κοινωνική και εθνική του δράσις.

Ως άνθρωπος ένεκα των πολλών χαρισμάτων του υπήρξε ιδιαιτέρως συμπαθής και προσφιλής μέχρι του θανάτου του επελθόντος το 1930, προκαλέσαντα γενικόν Καρπαθιακόν θρήνον.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Αξιόλογος και ευεργετική υπήρξεν ακόμη εν Όθει και η μακρά και ευδόκιμος δράσις του αειμνήστου Γεωργίου Παπαδοπούλου ως Δημάρχου Όθους και Δικαστού των Μητροπολιτικών Δικαστηρίων.

ΠΥΛΕΣ

Εις την κοινότητα των Πυλών περί τα μέσα του παρελ. Αιώνος ήσκησαν ευεργετικήν επίδρασιν οι:

ΑΔΕΛΦΟΙ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΔΙΑΚΟΜΗΝΑ

Ούτοι αποδημήσαντες μικροί εις Αθήνας, εργασθέντες δε ως εργολάβοι και πλουτήσαντες, επανήλθον εις Κάρπαθον. Συνεργασθέντες μετά του τότε Δημάρχου Βασιλείου Γ. Πρωτοπαπά, των Προυχόντων Βασιλείου Αντρούλη ή Ασλανίδη, Μιχαήλ Μαντοπούλου και του ιερέως Αντιμισιάρη, έκτισαν την εκκλησίαν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και σχολείον, μετακαλέσαντες και διδάσκαλον εκ Βολάδος, τον ιερέαν Μιχαήλ Γεωργιάδην, όστις υπήρξεν και ο πρώτος διδάσκαλος των Πυλών.

Κατά τον σεισμόν του 1856, επιφέραντα μεγάλας καταστροφάς, ήσκησαν ευεργετικήν  οινωνικήν πρόνοια. Δικαία όθεν και επιβεβλημένη η προς τοιούτους άνδρας μνήμη και ευγνωμοσύνη των μεταγενεστέρων.

Συμβολήν εις τα κοινοτικά ζητήματα του Δήμου Πυλών έχει και ο επί μακρόν κατά τα τέλη του παρελ. Αιώνος Δήμαρχος τούτων αείμνηστος Βασίλειος Λ. Κασιώτης (Βαρίκας) πρωτοστατήσας ενθέρμως δια την πρόοδο της γεωργίας και ελαιοκομίας και επιμεληθείς προς τούτο τα ερειπωμένα ελαιοπιεστήρια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το επώνυμον Βαρίκας (όπερ επεκράτησε έκτοτε εις τους απογόνους του) του απεδόθη εκ τινός περιστατικού εις όπερ ανεκηρύχθη νικητής. Απεβίωσεν εν Αθήναις το 1892.

Εξαίρεται ακόμη εν τω Δήμω τούτο η συμβολή των αοιδίμων Γεωργίου Ψαρούδα ως Δημάρχου Πυλών επι μακρόν και του Παπά Γεωργίου Αντιμισιάρη ως Αρχιερατικού Επιτρόπου, φιλοτίμως εργασθέντων δια τον Δήμον τούτον.

ΑΝΤΡΕΑΣ Β. ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ

 

Φαεινή προσωπικότης, όχι μόνον δια τις Πυλές, αλλά δι’ ολόκληρον την Κάρπαθον, ανεδείχθη και ο αοίδιμος Αντρέας Β. Ασλανίδης, γεννηθείς εις Πυλές το 1852 και αποβιώσας το 1950 εις ηλικίαν 98 ετών.

Αποπερατώσας τας γυμνασιακάς του σπουδάς εις Αθήνας εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν και το 1889 διευθύνει την Σχολήν Απερίου, το 1890 εκλέγεται Γραμματεύς της νεοσυσταθείσης Δημογεροντίας Καρπάθου και αμφοτέρων των Δικαστηρίων της ιεράς Μητροπόλεως μας και το 1899 εκλέγεται Δικαστής του Πρωτοδικίου Καρπάθου. Το 1905 διορίζεται διδάσκαλος Όθους και το ίδιον έτος εκδίδει την περιώνυμον δια την εποχήν της «Πραγματογνωσίαν» του, μετά περιγραφής των νήσων Καρπάθου και Κάσου.

Το 1909 – 10 εκλέγεται Δήμαρχος Πυλών και συντελεί εις την πρόοδο της γενέτειράς του.

Το 1912 καταληφθείσης και της Καρπάθου υπό των Ιταλών, ο Ανδρέας Ασλανίδης ανεθείχθη
δεξιός βραχίων, του τότε Μητροπολίτου Γερμανού, εις την κατά των Ιταλικών πολυετή διαμάχην.

Το 1914 εκλέγεται παμψηφεί Δικαστής του Μικτού Διακαστηρίου, επανεκλεγείς και το 1922.
Ανεδείχθη πάντοτε δραστήριος και γενναίος μαχητής.

ΟΛΥΜΠΟΣ

Εις την μεγαλυτέραν και βορείαν κοινότητα της νήσου μας την ηρωϊκήν Όλυμπον, διεκρίθησαν ως εκπαιδευτικοί, εκκλησιαστικοί και κοινωνικοί παράγοντες οι  παρακάτω:

ΠΑΠΑ Α. Ν. ΣΑΚΕΛΛΑΡΗΣ

Παπά Αντώνης Σακελλάρης του Νικολάου, γεννηθείς το 1857. Από 18 ετών εξελέγη δήμαρχος επί 6 συναπτά έτη συντελέσας και ούτος εις την δενδροφύτευσιν και άλλων περιοχών της Ολύμπου. Εν συνεχεία υπηρέτησεν ως διδάσκαλος από το 1904 μέχρι του 1918 ως ιερεύς δε εχειροτονήθη το 1900 και απέθανεν εις βαθύ γήρας το 1947. Διεκρίθη ως ιερεύς δια το καλίφωνον και την τυπικότητά του, χρηματίσας και Αρχιερατικός Επίτροπος επί μακράν σειράν ετών.

ΝΙΚΙΑΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

Νικίας Ιωάννου εκ Καλύμνου, αφιχθείς ως διδάσκαλος το 1875 και νυμφευθείς εις Όλυμπον το 1876.

Ούτος ειργάσθη εις Όλυμπον 13 έτη, εις Απέριον 4 έτη, εις Μενετές 4 έτη, εις Αρχάγγελον Ρόδου 7 έτη και εις Κω έτερα 7. Υπήρξεν εκ των πλέον διακεκριμένων καλλιεργητών της Ελληνικής γλώσσης με Πανεπιστημιακήν μόρφωσιν δι’ ο και ο Δήμος Απερίου ευγνωμονών κατεχώρισεν εις το φύλλον «Ροδιακή» την ευγνωμοσύνην αυτού υπό χρονολογίαν 27 Οκτωμβρίου 1916 αριθμός φύλλου 18. Αποθνήσκων δε εις Γιαφάνι τω 1923 είπεν ότι αποθνήσκει με πικρίαν εις τα χείλη διότι δεν είδεν την Δωδεκάνησον Ελευθέραν.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΑΚΕΛΛΗΣ

Εμμανουήλ Σακέλλης, φυλακισθείς ως Δήμαρχος υπο των Ιταλών τω 1921 αρνηθείς την απογραφήν.

Διεκρίθη δια τα ακραιφνή πατριωτικά του αισθήματα εις τας δυσκόλους τότε περιστάσεις της κατοχής, και δια την σώφρονα ηγεσίαν του εις την ομαλήν συμβίωσιν των δυο κυρίων στοιχείων, Ολύμπου, γεωργών και ποιμένων.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΕΡΑΚΗΣ

Βασίλειος Γεράκης ιατρός γεννηθείς το 1875 και αποθανών το 1937 εν Τήλω ως εξόριστος.

Ειργάσθη ως ιατρός εν Ολύμπω μέχρι του 1936 διακρινόμενος δια την επιστημονικότητά του ιδίως εις τα μαιευτικά.

Υπό των Ιταλών πάντοτε επετηρείτο ως ύποπτος φυλακισθείς επί εξάμηνον, διότι ακραιφνής και φανατικός πατριώτης, δεν εδείκνυε την παραμικράν υποχωρητικότητα εις Εθνικά ζητήματα και εθεωρείτο ως συνεργαζόμενος μετά μυστικών Εθνικών οργανώσεων της Ελλάδος.

Ήτο η εποχή που οι… γενναίοι «φρατέλλοι» εφοβούντο πιθανάς αποβάσεις ανταρτικών ομάδων…

ΠΑΠΑ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ

Παπά Αντώνιος Χατζηαντωνιάδης, γεννηθείς το 1871 και αποθανών το 1951, δημοδιδάσκαλος του Διδασκαλείου Αθηνών.

Ειργάσθη ως διδάσκαλος από του 1897 μέχρι του 1933. Ως επι το πλείστον εις Όλυμπον αλλά και εις άλλας κοινότητας της Καρπάθου.

Ως ιερεύς εχειροτονήθη το 1933 μετά τον θάνατο δε του Μητροπολίτου προΐστατο της εκκλησίας Καρπάθου ως Αρχ. Επίτροπος μέχρι του θανάτου του.

Κατά το 1940 εκρατήθη υπό των Ιταλών εις Ρόδον επί εν έτος ως αντίθετος της αυτοκεφαλοποιήσεως της εκκλησίας Δωδεκανήσου.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥ