ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΣ ΚΑΡΠΑΘΟ ΤΟ 1947 | ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Ν. ΦΡΑΓΚΟΥ “ΚΑΡΠΑΘΟΣ”, Α’ Μέρος

1947
ΔΙΑΦΑΝΙ-ΟΛΥΜΠΟΣ

Στο εφετεινό δεύτερο ταξίδι μου στην Κάρπαθο υπήρξα ευτυχέστερος, διότι ηδυνήθην να επισκεφθώ και τους ορεινούς δήμους μας. Την μεσημβρίαν της Παρασκευής  3  Οκτωβρίου 1947 επιβιβαζόμεθα εις τον λιμένα των Πηγαδίων του μικρού πετρελαιοκινήτου σκάφους του Ολυμπίτου πλοιάρχου Νικία μετ’ αρκετών συμπατριωτών εκ Σπόων και Ολύμπου.

Κατ΄ ατυχή σύμπτωσιν το σκάφος ήτο υπερπλήρες τροφίμων του εφοδιασμού προοριζομένων δια την Όλυμπον, και ούτω οι 29 επιβάται που ευρισκόμεθα στοιβαγμένοι εις το κατάστρωμα του πλοιαρίου επί δίωρον, αναμένοντας τον …. Λόρδον Δήμαρχον … της Ολύμπου φίλτατον κ. Κ. Ψύλλον, περιπλανώμενον στα Πηγάδια μετά του μεγαλοεμπόρου κ. Ι. Κόνσολα, δια την εξιχνίασιν, ανεξιχνιάστων πετρελαίων εις εποχήν μάλιστα τόσης μαύρης κρίσεως πετρελαιοειδών παρά τας επανειλημμένας συστάσεις και προτροπάς του εξαιρετικού Τελώνου Καρπάθου κ. Κ. Παπασταυριανού περί αμέσου αναχωρήσεως μας.

+ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ (ΤΑΣΟΣ) Ν. ΦΡΑΓΚΟΣ 1906-1975

Επί τέλους μετά τρίωρον αναμονήν εξεκινήσαμεν περί ώραν 4ην απογευματινήν. Διαπλέομεν τον ταραχώδη λιμένα των Πηγαδίων, το ακρωτήριον του Βρόντη παραπλέοντας δε κατά μήκος των ακτών Καρπάθου, αφήνομεν πίσω μας την Αχάτταν, το Κατώδιο, την γραφική κυρά Παναγιά, την Φραχτή, παλαιάν και περίφημην αλυκήν της Καρπάθου, τα Άπελλα θαυμάσιον δάσος ναυπηγησίμου ξυλείας, και υπό διαρκή τρικυμίαν η οποία μας περιέλουε πανταχόθεν, εφθάσαμεν περί ώραν 8ην μ.μ. εις τον Όρμο του Αγίου Νικολάου Σπόων, όπου ηγκυροβολήσαμεν επ’ ολίγον δια την αποβίβασιν των δια Σπώα προοριζομένων επιβατών, οίτινες και απεβιβάσθησαν.

Εκεί θα απεβιβάζετο και ο υπογεγραμμένος  πανικοβληθείς εκ της τρικυμίας, μετά της συντροφιάς του, αν δεν μας απέτρεπεν η επίμονος σύστασις και παράκλησις του φίλου κ. Ι. Κόνσολα να παραμείνωμεν, με την διαβεβαίωσιν του ότι όσον προχωρούμεν προς το Διαφάνι ο καιρός θα βελτιούται.

Αλλ’ όταν μετ’ ολίγον ξεκινήσαμεν και πάλιν πλησιάζοντες προς τον Άγιον Ιωάννην, τον Άγιον Μηνάν, την κοιλάδα Φόρες, και υπό διαρκή τρικυμίαν πάντοτε πλευρίζομεν  αισίως την 11ην μεσονύκτιον εις τον προβλήτα του Διαφανίου, όπου ο φιλόξενος καφενές του κ. Νικολού Πρωτόπαπα ηνοίχθη αμέσως δια να μας προφέρει τους ευεργετικωτάτους καφέδες του. Μετά αναπαυτικώτατον ύπνον εις την οικία του κ. Κόνσολα, εξυπνήσαμεν λίαν πρωί και εθαυμάσαμεν την δημιουργίαν του Διαφανίου.

Το Γιαφάνι κατά άλους Διαφάνι ( ονομασίαν την οποίαν υιοθετεί και ο περίφημος παλαιός διδάσκαλος της Ολύμπου αείμνηστος Νικίας) είναι μικρά κώμη κτισθείσα προ ολίγων ετών χρησιμεύουσα ως επίνειον και εμπορικόν κέντρον της Ολύμπου με 60 ήδη σπίτια, με θαυμασίαν νεόδμητον εκκλησίαν του Αγίου Νικολάου και παλαιάν τοιαύτην Ζωοδόχου Πηγής με βυζαντινές απεικονίσεις.

Έχει ακόμη διτάξιον πλήρες δημοτικόν σχολείον στεγαζόμενον προσωρινώς εις ιδιωτικόν οίκημα το οποίον και επισκέφθημεν, μέχρι της κατασκευής ιδίου σχολείου, απαραιτήτου λόγω της αλματώδους δημογραφικής εξελίξεώς του, με φιλοπροόδους μαθητάς και μαθητρίας πλέον των 50 και διδασκάλους τους κ.κ. Ηλίαν Ζωγραφίδην και Ιωάννην Καστελλοριζιόν.

Την πρωΐαν Σαββάτου 4ην Οκτωβρίου η συντροφιά μας με συνοδείαν του καλού ημιονηγού κ. Γεωργ. Πρωτόπαπα, αναχωρούμεν εκ Διαφανίου και μετά δίωρον πορείαν δια μέσου γραφικών δασών, κοιλάδων και λόφων, ατενίζομεν τους πρώτους ανεμόμυλους και αμέσως το υπέροχον κωδωνοστάσιον με την γραφικήν συνοικίαν της Μητροπόλεως της Ολύμπου.

Όσον πλησιάζομεν τόσο και μεγαλοπρεπέστατη φαίνεται στα μάτια μας η πανοραμική άποψις της Ολύμπου.

Ο πρόθυμος ημιονηγός μας οδηγεί εις το Σχολείον όπου ο Διευθυντής αυτούφίλτατος κ. Ιωάννης Χαλκιάς, εκ των αρίστων διδασκάλων και πατριωτών της νήσου μας, οι οποίοι ετίμησαν και τιμούν την παιδεία και τον πατριωτισμόν μας και εν Καρπάθω και εν Ελλάδι και εντώ εξωτερικώ, μετά των λοιπών διδασκάλων του σχολείου εκλεκτών επίσης εκπαιδευτικών μας κ.κ. Μηνά Φιλιππάκη, Νικία Κόνσολα και Κομνηνού Παυλίδη, μας επεφύλασσεν εγκάρδιον υποδοχήν.

Με την συντροφιάν των διαδασκάλων εισερχόμεθα εις το κέντρο της ιστορικής Ολύμπου όπου ο Ιατρός κ. Μ. Χατζηαντωνιάδης, ο προύχων κ. Α. Νικολαΐδης, ο παλαιός φίλος μας κ. Ν. Καστελλοριζιός, οι εξ Αμερικής ομογενείς κ.κ. Καλλιτεχνάκης και Νταργάκης και πολλοί άλλοι πατριώται Ολυμπίται, μας επεφύλασσον την αυτήν εγκάρδιον υποδοχήν. Ο εν Ολύμπω φιλόξενος οίκος του εμπόρου κ. Ι. Κόνσολα μας εδέχθη και πάλιν φιλοξενουμένους κατά την διήμερον αυτόθι διαμονήν μας. Η ευγενική οικοδέσποινα κα. Ι. Κόνσολα και όλα τα παιδιά της οικογενείας μέχρι της μικράς Σοφίλας, μας επεδαψίλευσαν εξαιρετικάς περιποιήσεις.

Η Όλυμπος δεν είναι μόνον η μεγαλυτέρα κωμόπολις της νήσου μας, αλλά και η πλέον ένδοξος εις την ιστορίαν της Καρπάθου, την οποίαν επιμαρτυρούν τα ιστορικά μνημεία της Βρυκούντος, της Αυλώνας, και των Παλατίων της Σαρίας (δια τα οποία θα έπρεπε να ασχοληθώσιν επιτοπίως ειδικοί αρχαιολόγοι ).

Η ιστορική εθνική και γλωσσική συμβολή της δια μέσου των αιώνων, με τους ζωντανούς αγώνας της και τα θύματά της κατά την περίοδον της Ιταλοκρατίας και την φιλοξενίαν των κατοίκων της, παρά την έντιμον πενίαν των την επιβάλλουν παρά την απομόνωσην  της, ως πρώτη της νήσου μας.

Η Όλυμπος αριθμεί περί τας 359 οικίας, έχει ωραιοτάτην Μητρόπολιν της κοιμήσεως της Θεοτόκου, νεκροταφείον με επιβλητικήν εκκλησίαν του Αγίου Ιωάννου και μικρά εκκλησάκια του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Βασιλείου, της Ευαγγελιστρίας κλπ.

Έχει ακόμα πλήρες 5τάξιον Δημοτικόν Σχολείον με 250 περίπου μαθητάς και μαθητρίας.

Την πρωΐαν της επομένης, Κυριακήν 5ην Οκτωβρίου μετά την λειτουργίαν παρέστημεν εις μίαν σεμνήν  και συγκινητικήν εορτήν του αγιασμού του Σχολείου.

Μετά τον αγιασμόν ο διευθυντής της σχολής κ. Ι. Χαλκιάς εξεφώνησεν ένα εμπνευσμένον λόγον, εξιστορήσας την δράσιν της παιδίας εν Ολύμπω και χαιρετίσας την παρουσία μας. Απήντησε δι’ ολίγων ο υπογεγραμμένος, αποτίσας φόρον τιμής και ευγνωμοσύνης εις την ιστορίαν και την συμβολήν, παλαιάν και σύγχρονον της Ολύμπου, συστήσας εμμονήν, ιδία εις τα έθιμα και την γλώσσαν που αποτελεί την μεγαλυτέραν δόξαν ολοκλήρου της Καρπάθου.

Το απόγευμα της αυτής ημέρας επεσκέφθημεν την οικίαν εργαστήριον της κας Χιώτη όπου εθαυμάσαμεν την Καρπαθιακή λαϊκήν τέχνη εις την κατασκευήν των περιφήμων υφαντών  (μαντήλες, τραπεζομάνδηλα,σεντόνια μεταξωτά και λινά, κεντήματα, χράμια, κιλίμια κλπ ) και τα περιώνυμα καβάδια, τα οποία αποτελούν τας πλέον χαρακτηριστικάς εκδηλώσεις της περιφήμου Λαϊκής τέχνης της Καρπάθου που τόσον παραστατικά περιέγραψεν εις το προ δεκαετίας εκδοθέν εν Αθήναις ομώνυμον βιβλίον του, «Λαϊκή τέχνη Καρπάθος» ο φίλος Βάσος Χανιώτης και εσχάτως η διακεκριμένη λογία κ. Αθηνά Ταρσούλη στο μνημειώδες βιβλίον της «Δωδεκάνησα» και άτινα όπως ετόνισα και εις τας περσινάς εντυπώσεις μου, θα έπρεπε να αποτελέσουν την φροντίδα όλων μας δια την δημιουργίαν μιας μονίμου εκθέσεως Λαϊκής Τέχνης της Καρπάθου εν Ρόδω ή εν Αθήναις.

Το βράδυ της ιδίας ημέρας ετύχομεν εγκαρδίου υποδοχής και φιλοξενίας εις τον οίκον του κ. Γεωργίου Αβδελλή αδελφού του εν Μαρόκω από ετών εγκατεστημένου εκλεκτού πατριώτου κ. Εμμαν. Αβδελλή εκ των Καρπαθίων εκείνων οι οποίοι τιμούν τον Ελληνισμόν εις την ξένην.

Κατά τον δείπνο τούτον μετετράπη και το πρόγραμμα της επιστροφής μας εις Πηγάδια και απεφασίσθη με τας προτροπάς των κ.κ. Ι. Χαλκιά Γ. Αβδελλή κλπ να προτιμήσωμεν την δια ξηράς επιστροφήν δια μέσου Σπόων και Μεσοχωρίων ίνα αντιληφθώμεν τον δασικόν πλούτο της βορείου Καρπάθου, την απομόνωσιν των ορεινών Δήμων μας στερουμένων και τηλεφωνικής ακόμη επικοινωνίας.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ (ΤΑΣΟΥ) ΦΡΑΓΚΟΥ