Οι δημοτικές αρχές όσες φιλότιμες προσπάθειες κι αν καταβάλλουν, επωμιζόμενες δεκαετίες τώρα αυξημένες αρμοδιότητες από μέρους της Κεντρικής Διοίκησης (Κ.Δ.), χωρίς την ανάλογη στελέχωση και τους απαιτούμενους πόρους, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν, ειδικά όταν έχεις να κάμεις με ένα απέραντο, κακοτράχαλο ορεινό νησί, οπότε και τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται.
Επί πλέον, επί των ημερών μας πολύ περισσότερο, όταν προ των οφθαλμών μας, “οι σειρήνες του τουριστικού βορρά” και της πιο άνετης ζωής που κυνηγούν όλοι, σε χρόνο ντε-τέ, τους παρασέρνουν ή στα Πηγάδια ή στις παραλιακές εκτάσεις του κάθε χωριού, δημιουργώντας νέους οικισμούς από το μηδέν ή φεύγουν ΕΚΤΟΣ νησιού στα αστικά κέντρα και για άλλους λόγους που έχουμε εκθέσει αρκετές φορές.
‘Oλυμπος,Κάρπαθος! Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης.
Έτσι, δημιουργούνται ραγδαίες πληθυσμιακές, οικιστικές, παραγωγικές, πολιτισμικές, τουριστικές ανακατάξεις που είναι επόμενον οι όποιες Αρχές να σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Ανάλογα με τις γραφές μου μετά από “Πηγαδιώτη” μπορεί να με πούνε “Ολυμπίτη”.. τιμή μου και καμάρι μου, απ’ όποιο χωριό της Καρπάθου..
Δεν μπορούμε να μην ξεκινήσουμε με το πιο κτυπητό παράδειγμα, από που άλλού, από την Όλυμπο-Διαφάνι, Ζωντανή Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Καρπάθου, των Δωδεκανήσων, της Ελλάδας.
Αλλά, δυστυχώς, παρά τις αρκετές πρωτοποριακές πρωτοβουλίες, δεν εκτιμάται δεόντως σε όλη της την έκταση, πρώτα από τους ίδιους τους Καρπάθιους, ίσως και από Ολυμπίτες για τον τζακ-ποτ που βρίσκεται μέσα στα χέρια τους και που αφήνεται η τεράστια αξία του να φυλλορροεί ραγδαία.
Γιατί τότε να περιμένουμε από όλους τους άλλους να την αναγνωρίσουν και ανάλογα να πράττουν;
Διατηρούμε επιφυλάξεις για τις Λαϊκές Συνελεύσεις (Τ.Λ.Σ.) και τις Ημερίδες του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, όπως αυτές που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα με μακροσκελέστατους αξιόλογους καταλόγους αποφάσεων και ψηφισμάτων.
Καθότι ξέρουμε από σωρεία επαναλαμβανόμενων δίκαιων αποφάσεων-αιτημάτων Τ.Λ.Σ., κ.τ.λ., ελάχιστες βρίσκουν ευήκοα ώτα, χάνοντας έτσι σιγά-σιγά την λαϊκή, συμμετοχική δυναμική τους.
Η Όλυμπος “αποκλεισμένη”, απομονωμένη για χιλιετίες από συγκοινωνίες-επικοινωνίες-νταρ
Όλυμπος! Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης.
Γλώσσα-ιδιώματα με δωρικές ρίζες, ήθη, έθιμα, παραδόσεις, λαϊκή χειρο-οικοτεχνία, λαϊκή ποίηση, μουσική, σκληροτράχηλη αγροτική ζωή, κ.τ.λ., κ.τ.λ. συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σκηνικό από τα πολύ παλιά, που συνεχίζει με πάθος, με πολύ, πολύ μεράκι από τους εναπομείναντες.
Κρίμα, που “οι τελευταίοι των μοϋκανών” περιμένουν περισσότερο από τους τουρίστες για να τονώνουν ποικιλοτρόπως τις μοναξιές τους παρά από τα άλλα δύο εκτός Ολυμπίτικα “χωριά” της Ρόδου, της Αμφιάλης και πάμπολων Ολυμπο-ξενογειτονιών.
Το πιο παρήγορο, παρά τις ουκ ολίγες τουριστικές και όχι μόνον “επιδράσεις”, οι βαθειές παραδοσιακές ρίζες αιώνων, που συμβολίζουν την ιστορία του τόπου, καλά κρατάνε.
Άλλοι κατωχωριανοί μπορεί να πιάσανε κι αυτοί τα μάτια τους αλλά αρκετοί επιστρέφουν μπρος-πίσω, επενδύουν κτίζοντας μικρά ή μεγάλα, ανάλογα την τζέπη, στις πανέμορφες αμμουδιές τους.
Όλυμπος! Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης.
‘Αλλοι πάλι έρχονται και ξανάρχονται μόνο και μόνο για να παίρνουν τα παιδιά από τον τόπο τους, “ποτίζοντάς” τα το Καρπάθικο νερό της αλησμονιάς, της συνέχειας”.
Τα βλέπουμε τα καλοκαίρια τα Καρπαθόπουλα της ξενιτιάς να συνεχίζουν να δίνουν ζωή σε όλα τα χωριά και αξίζουν της καθολικής μας συμπάθειας. Αλήθεια, ότι πρώτα η δεκαετής οικονομική κρίση και τώρα η συνεχόμενη με τον κορονωϊό με την πεντακάθαρη ατμόσφαιρα του νησιού, φανταζόμασταν ίσως θα “προσήλωναν” έστω ελάχιστους ολυμπίτες της “διασποράς” να “επαναπατρίζονταν”, αιμοδοτώντας “την διασωληνωμένη” πατρώα γη, δίνοντας πολλές ανάσες ζωής, όπως μόνον αυτοί ξέρουν.
Βέβαια, δεν είναι καθόλου εύκολο, όταν για πολλά χρόνια τακτοποιηθείς οικογενειακά εκτός και συνηθίσεις την “καλοζωία” των αστικών κέντρων να “μεταλλάζεις” διαμονές με υποβαθμισμένα χωριά μας.
Συγνώμη, που τσιγκλίζω ευαίσθητες χορδές αλλά, δυστυχώς, δεν βλέπω να κτίζονται από τους εκτός αρκετές “μαρτυρίες” σε τόσους τραβηκτικούς-συναρπαστικούς τόπους, που να αναπληρώνουν τουλάχιστον τις επιδεινούμενες “χασούρες”.
Όμως, Όλυμπος είναι αυτή, τίθενται αρκετά εμπόδια για αξιοποίηση, όπως λόγω ανέγγικτων περιοχών “παραδοσιακών διατηρητέων οικισμών”, “natura”, κ.τ.λ.
Όλυμπος Καρπάθου. Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Και ας μην ξεχνάμε το λόρδικο έθιμο-“ξεκλήρισμα”, που έδιωχνε, εκτός από τα πρωτότοκα, “με παράπονο” τα υπόλοιπα παιδιά- “μεγάλες φουρνιές” πολύτεκνων οικογενειών “στα ξένα” να βρούνε, από μόνα τους, την τύχη τους, κ.τ.λ.
Τυχεροί οι ξένοι τόποι, που μπολιάζονται με τις Ολυμπίτικες προόδους, τις παντοειδείς “μαστοράντζες” και λεβεντιές.
Βέβαια, για μένα το αποκορύφωμα της Ολυμπίτικης ιδαιτερότητας παραμένει η σθεναρή μητριαρχική κοινωνία.
Οι φεμινίστριες όλου του κόσμου πρέπει να προσκληθούν να περνούν από την Όλυμπο, να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα και να μάθουν, πως οι γυναίκες αποκτούν όχι απλά ισότητα με το έτερο ήμισυ-φύλλο, αυτά είναι παρωχημένες ιδέες, παλιά ξυνά σταφύλια για τις Ολυμπίτισες, αλλά πως να κρατούν τα ηνία των πάντων.
Ασφαλώς, τα “ηνία” είναι και πολλών λογιών.. αλλά φαντάζομαι ότι σκληραγωγόντουσαν πρώτα στα παμπάλαια υνία του ζευγά με το βαρύ άρωτρο και μετά αν μπορούσαν και χαλιναγωγούσαν και το βουοζέυγαρο, έ τότε πιος τις έπιανε.. πως να μη μπορούν μετά να “τιμονεύουν” και τα “υπόλοιπα”.. ‘Ολα πια τους φαινόντουσαν σαν παιχνιδάκια.
Και μην νομίζετε ότι κάποιοι “αξανάστρεφοι” άντρες τους το επέβαλλαν με το ζόρι, απεναντίας, “υπήρξε γενική αποδοχή”.
Τα ανήσυχα πνεύματα, οι εύστροφοι, ευπροσήγοροι Ολυμπίτες, από την άλλη, έπιαναν τα μάτια τους, όπου γης πατρίς, για να σιουντέρουν την οικογενειακή τους αποκατάσταση.
Έτσι, όλες οι γυναικείες αλλά και οι αντρικές δουλιές αναντίρρητα έπεφταν στους “σκληροτράχηλους” ώμους της ολυμπίτισας μάνας. Κάμε κι αλλιώς.. ούτε καράβι, ούτε αμάξι, “ούτε πετάμενο πουλί” να φέρνουν απέξω το κάτι τις προς το ζειν.. απόντος και του συζύγου στις ξενιτιές, κατέληγε η γυναικεία “αντρειωσύνη” να τα βγάλει πέρα μόνη της!
Και τα οικογενειακά-σπιτικά βάρη πάντοτε πολλά, αδυσώπητα, επιτακτικά.. αν ήτανε μόνον “ο άρτος, ο οίνος και το έλαιο”, από τα καθημερινά ρουχαλάκια μέχρι και τις πιο φανταχτερές, πιο αρχοντικές φορεσιές” από κάθε άλλο τόπο, και τα κάθε λογής-λογής παρακολουθήματα, “λιλιά,
μπιχλιμπίδια” περνούσαν από τα χέρια της χρυσοχέρας Ολυμπίτισας μάνας.
Οι χειροτεχνικές μαεστρίες από τα βάθη των αιώνων, επιτέλους, προβάλλονται με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο στα ελληνικά και διεθνή φόρα. Αλλά και στις πατρογονικές προίκες του Μεγάλου Σπιτιού σπιτιού η καθεμία, ήταν έθιμο, να προσθέσει και την δική της πινελιά
επιδεξιότητας, κάτω από την έμπειρη ματιά και καθοδήγηση της άεργης γιαγιάς ή των παλαιότερων γερόντισων, συνήθως τα βράδυα της παρείστικης γειτονιάς.
Πράγματι, παρά όλες τις στυλιστικές ξενομανίες, όλοι μας μένουμε έκπληκτοι, που τα Μεγάλα Καρπάθικα Σπίτια, οι Ολυμπίτικες φορεσιές, τα μουσικοποιητικά γλέντια, τα παραδοσιακά και θρησκευτικά δρώμενα σε γάμους, βαπτίσια, γιορτές κ.τ.λ., κ.τ.λ. διατηρούνται σαν τα πιο ζωντανά “μουσειακά μας εκθέματα”.
Ανατροφές, ρουχισμοί παιδιών, γεωργοκτηνοτροφικές παραγωγές- μάσες, προικιά, θα διερωτώτανε κάποιος ανίδεος πως τα έβγαζε πέρα, ήτανε υπεραρκετά. Ελασουά, επί πλέον, ΠΟΥ(;) καιρός να ρέει επί πλέον τόσος άφθονος χρυσός με τις κολαϊνες μονές, διπλές, τριπλές γύρες, κ.τ.λ., όσο το βάθος-βάρος των παλαιών και των νέων οικογενειοκρατικών δυνάμεων, ως κανακαρίστικα “μετάλια-γαλόνια”.
Μετά από τόσες συναγωνιστικές αλλά “ευχάριστες-αριστοκρατικές αγγαρείες” μιας ζωής, πως να μην απολαμβάνει η Ολυμπίτισα μάνα τον απόλυτο σεβασμό από τους άνδρες τους, από τα παιδιά τους, από την κοινωνία την εντός ακόμα και την εκτός και της τουριστικής ελίτ;
Μέχρι και το όνομα του χωριού Όλυμπος ή Έλυμπος υποκλείνεται σε γένος θηλυκού.. της αξίζει, σε αντίθεση με ΤΟΝ πασίγνωστο Όλυμπο της Ηπειρωτικής χώρας, γένους αρσενικού, τον θρόνο του άρχοντα θεών και ανθρώπων, Δία.
Εδώ “θεότης”-αρχόντισα των πάντων και κτητόρισα στις περισσότερες κανακαρίστικες περιουσίες είναι η Ολυμπίτισα πρωτοκόρη, αναγνωρίζοντας έτσι την αναμφισβήτητη συμβολή της.
Όλυμπος Καρπάθου. Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Όσο για τα Ολυμπιτόπαιδα πιστεύω οι στερήσεις, οι συμπαραστάσεις από μικρά στα οικογενειακά βάρη, κ.τ.λ. χαλύβδωναν τα ψυχικά-παιδευτικά αποθέματά τους και επώαζαν τους κατοπινούς πανεπιστήμονες της ζωής.
Πιστεύω, λοιπόν, είναι φως-φανάρι ότι η Όλυμπος σαν “γενική επιβλητική προσωπικότητα” προσδίδει στην Παγκαρπαθιακή οντότητα ξεχωριστή λάμψη. Όσο αφορά την τωρινή αστραπιαία εξέλιξη η Όλυμπος, αφού υπήρξε πρωταθλήτρια στα δύσκολα, αυτές τις πανταχόθεν προκλήσεις με τις πολλαπλές αναπροσαρμογές πιστεύω θα τις ξεπεράσει με τόση αμέριστη συμπαράσταση που θα πρέπει να έχει απ΄ όλους, όση και όλοι οι Καρπάθιοι την έχουμε ανάγκη, “ανάγκα και οι θεοί πείθονται”.
Η άλλοτε σκληρή ενδοοικογενειακή υπόθεση και φροντίδα τώρα διευρύνεται η γκάμα με τους τουρίστες… εκμεταλεύεται και προσφέρει ιδιωτικά τις πλουσιότατες ιδιαίτερες καταβολές-γαστρονομίες της, το μοναδικό ζωντανό παραδοσιακό, μνημειακό και φυσικό της “οικοσύστημα”, κ.τ.λ., αφήνοντας άφωνους τους εξεζητημένους επισκέπτες της.
Θα μπορούσε, όμως, να προσφέρει πολύ περισσότερα και για την ίδια την Όλυμπο αλλά και για ολόκληρη την Κάρπαθο, αν υπήρχε ζέση, αναφερόμενος σε μερικά: Το μεγάλο απομακρυσμένο χωριό στο άλλο άκρο του μακρόστενου νησιού μας, που απλώνεται σε ολόκληρο το βόρειο κέρας, την Όλυμπο-Διαφάνι, οι δημοτικοί υπάλληλοι χρειάζονται αρκετές ώρες μόνον για το πήγαινε-έλα, ολόκληρη Οδύσσεια-αφανείς ήρωες, και ελάχιστον χρόνο για την προγραμματισμένη εργασία.
Ενώ με έδρα τα Πάνω Χωριά μαζί και με τα άλλα δύο Μεσοχώρι-Σπόα, σύνολο τέσσερα, θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν από μικρό τοπικό συνεργείο για τις άμεσες ανάγκες τους.
Βέβαια και το άλλο, αντί να κατεβαίνουν ΟΛΑ τα χωριά, για οποιαδήποτε απλή τους υπόθεση στον δήμο, δεν θα ήτανε ασυγκρίτως καλύτερα να πηγαίνει ΕΝΑΣ υπάλληλος μία φορά την εβδομάδα σε όλα τα χωριά εναλλάξ, που θα τις διεκπεραιώνει επί τόπου ή το πολύ μέχρι την επομένη;
Όλυμπος Καρπάθου. Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Ειδικά τώρα επί εποχής κινδύνων κορωνοϊού και τις ακαταλαβίστικες “δημόσιες ψηφιακές διεκπεραιώσεις” από τις γερουσίες;
Ευτυχώς, αρκετές στοιχειώδεις ανάγκες στηρίζονται ακόμα σε εθελοντική, πατριωτική, αμισθί προσφορά κυρίως του κοινοτάρχη, κάποιων συμβούλων, συλλόγων, κατοίκων και ευτυχώς πολλών επιφανών Ολυμπιτών, που επιζητάει και “ο Φορέας, που αξίζουν της ένθερμης ευαρέσκειας όλων.
Είναι, όμως, όλα αυτά συμβατά να αφήνονται εν έτη 21ου αιώνα στην γενικά χλιαρή-απαθή πλέον εθελοντική διάθεση και να στηρίζονται στο έλεος της εποχής του άκρατου ατομικισμού και της εγωλαγνείας; Και ειδικά τώρα με τις νέες αυξημένες απαιτήσεις για τουρίστες υψηλών στάνταρς που επιδιώκουμε πάση θυσία;
Εκτός της χειμαζόμενης δημογραφίας συμπαρασύρεται, χάνεται δια παντός, και ολόκληρος ο τομέας της μοναδικής στο είδος της ζωντανής, Ολυμπίτικης Παραδοσιακής Οικο-χειροτεχνίας.
Και όχι μόνο ζωντανής, καθόσον και τα περισσότερα αρχαιολογικά μνημεία και μάρμαρα βρίσκονται ακόμα διάσπαρτα “ατάκτως ερριμένα” μέχρι και τις άφθαστες παραλίες της Σαρίας.
Όλυμπος Καρπάθου. Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Για να μην κατηγορούμε αλλά να λέμε τα καλά και της Κεντρικής Διοίκησης, όταν ακόμα διαθέτει την περασμένη χρονιά υπάλληλο-δάσκαλο για τα δύο παιδιά (!!) του σχολείου στην Όλυμπο-Διαφάνι, που έτσι αποδεικνύεται “ότι σβήνει πληθυσμιακά” με τα χίλια δυό παρεπόμενα για την ίδια και για ολόκληρο το νησί. Η Κ.Δ παρέσχε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για την δημιουργία τοπικού μουσείου αλλά αφήνεται ανεπαρκές, ακόμα και απ΄ όσους εμπλέκονται άμεσα με τον τουρισμό (σχεδόν οι πάντες), που χρειάζονται τέτοιες, άκρως απαραίτητες υποστηρικτικές δομές.
Την εποχή που από καταβολής και τα δύο όνειρα, τα δύο “γεφύρια της Άρτας”, το οδικό γεγύρι και το θαλάσσιο γεφύρι-λιμάνι, επιτέλους, γίνονται (από την Κ.Δ.) επί των ημερών μας πραγματικότητα, ενώνοντας την Κάτω με την Πάνω Κάρπαθο και τον έξω κόσμο.
Έτσι όλοι οι νότιοι Καρπάθιοι αισθάνονται ευτυχείς, που επιτέλους, γίνονται το ένα με τους βόρειους αδελφούς μας, παρά τις “προαιώνιες” καθυστερήσεις.
Άρα, ο πιο δυνατός μας παγκόσμιος τουριστικός κρίκος- μαγνήτης μένει εξουθενωμένος.
Για την δημογραφική κατρακύλα, για τις ανεπανάληπτες ζωντανές, τις μνημειακές παραδοσιακές ιδιαιτερότητες της και για το μοναδικό περιβαλλοντικό ανάγλυφο και ακτογραφικό οικοσύστημα της Ολύμπου δεν φαίνεται να συμβαίνει τίποτα το σημαντικό, που θα μπορούσε να συμβάλει αποφασιστικά για περαιτέρω αξιοποίηση από όλο το νησί.
Ειδικά όταν ο δήμος βρίθει από καταξιωμένους και συμβούλους και επιχειρηματίες του τουρισμού, προτού οι καταστάσεις φτάσουν εκεί ψηλά στο μη παρέκει. Προέχουν άλλες προτεραιότητες της Κ.Δ., τουλάχιστον οι “χελώνες μονάχους-μονάχους”, η βιοποικιλότητα, και οι άλλοτε ακμάζουσες περιοχές έχουν “παρέα”– από τον καλώς επιδοτούμενο με εκατομμύρια “Φορέα”.. που αν όλα τα μέλη του έχουν εντοπιότητα έμμεσα ενισχύουν κάπως και τις παραπάνω καίριες ελλείψεις.
Νυφική φορεσιά Oλύμπου! Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Όλοι, όμως θα επιθυμούσαν ο “Φορέας” της Ολύμπου να συμπεριλάβει στις μέριμνές του την χλωρίδα και την πανίδα και της υπόλοιπης Καρπάθου, που δεν υστερεί σε τίποτα, αλλά και σαν πιο εξειδικευμένοι, αν γίνεται, να μεριμνούν και τα αδέσποτα ζώα, που σύμφωνα με τον νόμο αναλαμβάνουν οι Δήμοι(!), χωρίς την απαιτούμενη γνώση και κρατική συνδρομή.
Αλλά με τις κεφαλές του “Φορέα” εκτός Καρπάθου όλοι παρατηρούν, δεν μπορεί να αποδώσει τα αναμενόμενα.. και ότι χρειάζεται ετήσιο business plan για τα πεπραγμένα, όπως άλλωστε, θεωρούν, ότι είναι καιρός έτσι πρέπει να πράτουν όλοι οι κρατικοί φορείς.
Τέλος, οι πάντες ελπίζουν, ότι οι προγραμματικές εξαγγελίες της κυβέρνησης για την μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στις τοπικές κοινωνίες θα πρέπει επειγόντως να υλοποιηθούν άμεσα. Θα είναι πάνω από όλα, ένας από τους καταλύτες που μπορεί να αυτο-ενδυναμωθεί-αυτονομηθεί ο Δήμος.
Όλυμπος Καρπάθου. Φωτό: Γιώργος Νικολάου Κανάκης
Οπότε, είναι ευκαιρία να αποδίδονται ανάλογα και κάποιοι πόροι και σε μικρές και σε μεγάλες κοινότητες, που θα κατοχυρώνουν την αναγκαία βιωσιμότητα ως μοναδικές οντότητες, αλλά και ως επί μέρους αναγνωρίσιμων πανταχόθεν αξιακών χαρακτηριστικών, όπως της Ολύμπου.
Εδώ, ζητάω συγνώμη από τους “μύριους”, όσους έγκριτους φίλους Ολυμπίτες, που τα γνωρίζουν καλύτερα από μένα και μπαίνω στα χωράφια τους και διότι δεν αναφέρομαι σε ονοματολογίες καθόσον “η μικρή σπονδή της Ολύμπου” θα μετουσιωνόταν ολόκληρη “σε σπονδή φίλων”.
Τα διατυπώνω πάντα κάπως ωμά, μη τυχόν και φέρουν κάποια θετικά αποτελέσματα, αισθήματα είναι αυτά, αγαπάμε απ΄ ότι είμαστε καμωμένοι, πέρα από στείρους τοπικισμούς, που δυστυχώς τείνουν να γίνουν κανόνας.. και διότι μας διακατέχουν αδικίες, που συνεχίζουν σοβαρές παραλείψεις σε τόπους μας, όπως η Όλυμπος, που θα έπρεπε να βρίσκονται “στο μάτι” των Παγκαρπαθιακών προτεραιοτήτων.. εννοείται “στο Οδοιπορικό μου” θα συμπεριλάβω στα επόμενα και τα υπόλοιπα χωριά..
ΜΑΚΗΣ ΡΗΓΑΣ-ΡΗΓΟΠΟΥΛΗΣ
