Το θλιβερό μαντάτο
Αχός βαρύς ακούγεται, χτυπούσιν οι καμπάνες
Και τρέχουσι να μάθουσι άνδρες, παιδιά και μάνες!
Αναστατώνει το χωριό
και σειέται το Καμπαναριό!
Μία κακό μας ήλαχε ετούτη τη Δευτέρα,
ποτέ δεν εγνωρίσαμε τέτοια κακήν ημέρα!
Μαύρο, πολύ λυπητερό ετούτο το χαμπέρι
που ‘ρθεν ο Χάρος και τσι ’βρε τσε Σταμάτη και σε πέρει.
Σταμάτης Μιχ. Σπανός, π.Κοινοτάρχης Μενετών Καρπάθου
Ο Σταμάτης & ο Χάρος στα μαρμαρένια αλώνια
Ήρτεν ο Χάρος ξαφνικά ντυμένος σαν αράπης,
όμως τον κοίταξε ψυχρά και θαρρετά ο Σταμάτης.
Κόπιασε Χάρε για καβγά, δεν με φοβεί κανένας,
εγώ με χίλιους τα ’βαλά και σου σαι χίλιοι κι ένας.
Και σαν λιοντάρια πάλευαν μέσα στο καλοπάτι
ο δρακαράπης και ο καλός πολεμιστής Σταμάτης.
Κανείς για του Σταμάτη την αγάπη
δεν σκότωσε τον δράκο ή τον αράπη
και να του φέρει αθάνατο νερό….
«Χάσαμε το πιο τίμιο, την μορφή του…»
Ήσουν ωραίο παλικάρι! Και σωματικά ρωμαλέος.
Με δύναμη σωματική και γενναιοφροσύνη
του κόσμου υπερασπιστής για τη δικαιοσύνη.
Απού ‘σουνα ατσάλινο και πρώτο παλικάρι
στον πάγκο πάνω πήδαγες με τον ’να σου ποδάρι!
Η ανδρική σου δύναμη ήταν παροιμιώδης και η χειραψία σου αληθινή τανάλια. Σωματική ρώμη, αντοχή και ψυχικό στένος, όπως έδειχναν οι ασκήσεις σωματικής αντοχής σε συνδυασμό με την παλικαριά στο στρατό. Σπανίως έχανες από αντίπαλο στο αγώνισμα της πάλης!
Σταμάτης Μιχ. Σπανός, π.Κοινοτάρχης Μενετών Καρπάθου
Ψυχικά χαρίσματα
Όπως ήδη ειπώθηκε, ψυχωμένος και άφοβος, αλλά και με πολλά άλλα ψυχικά προτερήματα. Ήταν χαρακτήρας τίμιος, ανεξίκακος, φιλάνθρωπος, καλοκάγαθος, προσηνής και πάντα χαμογελαστός. Και ακόμα φιλάνθρωπος, ανθρωπιστής, αλτρουιστής, συνεπής σε όλα, συμπεριλαμβανομένης και της φιλίας.
Αφιάρτης, «Μολιάς, τσαι πάλι Μολιάς» – ο αγαπημένος τόπος της γέννησης και του θανάτου
Χρόνια ανέφελα και ανέμελα. Αξέχαστες εμπειρίες, «’που γεννηθεί στη φυλακή τη φυλακή θυμάται».
Στου Στρογγυλού γεννήθηκες, στη γειτονιά της Κήπου
και στου Λιμνιόνα της μεριά, στα βόρεια περίπου.
Πο’ ‘κει επη(γ)αινόρκουσου με βροχαριές και χιόνια
για το σχολείο στο χωριό, ευλογημένα, δύσκολα, ετσείνα ’α τα χρόνια.
Χρόνια με παιδικές χαρές και παιχνίδια: κυνήγι με λαστιχές, οι κουλιανοί, πλάκοι, ξώβεργες.
Αλλά κι από μικρός τα βάσανα, στ’ αλέτρι κι στ΄αλώνια
γιατ’ είχασι να θρέψουσι πολλά παιδιά κι εγγόνια.
Εις τον Αφιάρτη γύρισες πάλι με τον καιρόν
συνταξιούχος ράφτης πια, χωρίς ψαλίδι και «πατρόν».
Τσι’ ήκαμες τα εγκαίνια δουλειάς αγροτικής,
αμπέλια, μελίσσια, όνειρο μιας ζωής.
Τα φερε ο κύκλος της ζωής τσι μοίρα σου, Σταμάτη,
ο χάρος να ‘ρθει να σε βρει στο λατρεμένο Αφιάρτη.
Σταμάτης Μιχ. Σπανός, π.Κοινοτάρχης Μενετών Καρπάθου
Στις Μενετές
Η επιστήμη της ραπτικής – επαγγελματική καταξίωση – Σταμάτης, ράφτης
Μενετών – ο γάμος
Με άριστα η επαγγελματική εξειδίκευση στα πηγάδια και τη Θεσσαλονίκη.
Στα Πηγάδια με τον μαέστρο της ραπτικής, Γιάννη Πολεμικό και στη Θεσσαλονίκη σε γνωστή Σχολή Ραπτικής. Καταξιωμένος στην τέχνη της κοπτικής – ραπτικής επιστρέφει στην Κάρπαθο και αναζητώντας επαγγελματική καταξίωση με δική του στέγη ιδρύει ραφείο στη πλατεία του χωριού, απέναντι από το κεντρικό καφενείο.
Δεν πέρασε καιρός πολύς κι μοίρα με τη «βούλα»
«Του έτρεξε» και γνώρισε τούτη τη Μαριγούλα.
Και έσμιξαν δυο μετόχια, και τα δυο αντικρινά με ανοιχτό ορίζοντα: του Στρογγυλού και η Σκοπή.
Και κάμασι τρία παιδιά, όταν ήρθεν η ώρα:
Τον Μιχαλάκη, τον Μηνά, την όμορφη Θεοδώρα.
Το ραφείο στην Πλατέα – εντευκτήριο της νεολαίας
Σταμάτη στο γραφείο σου, στην κεντρική πλατεία
τη νεολαία του χωριού είχες για πελατεία.
Γενιές ολόκληρες εδώ ανδρώθηκαν μαζί σου
Φιλοσοφία της ζωής ήτον η διδαχή σου.
Εδίδασκες ποδόσφαιρο κι αθλητικούς αγώνες
ΠΑΟ και Ολυμπιακός αντίπαλοι για αιώνες.
Κάθε φορά που ένας μας έφευγε για τα ξένα
φωτογραφίαν άφηνε, Σταμάτη μου, σε σένα.
Κι εσύ τις κρέμαγες ψηλά, με τόση περηφάνεια,
για το ραφείο να βαστά, την πίκρα, την ορφάνια.
Με τα κοινά… μια επιτυχημένη διαδρομή
Δώδεκα χρόνια εκλεγμένος στην Κοινότητα, σύμβουλος στην αρχή, αργότερα Πρόεδρος. Δραστήριος, με άκρατον πατριωτισμό, έντιμος, εργατικός. Άφησε πίσω του σπουδαίο και πολυσχιδές έργο. Με τη φιλοπατρία του, την επιμονή και την αδιάκοπη και συνεπή δουλειά, έλυσε ουσιώδη προβλήματα του χωριού. Αναφέρουμε λίγα από αυτά.
Ύδρευση
Παρέλαβε 10 κυβικά ημηρεσίως και έφτασε στα 200 με τη μεταφορά του νερού του Λαδιού και με τρεις γεωτρήσεις του καθηγητή Μουτέν. Υδροδοτήθηκαν τότε και πολλά μετόχια, ιδιαίτερα αυτά υπό τουριστική ανάπτυξη.
Οδοποιία
Κύριο έργο η απαραίτητη εκτροπή του δρόμου από τη στροφή προς χωριό.
Ακόμη πολλοί αγροτικοί δρόμοι απαραίτητοι για την ανάπτυξη.
Τηλεφωνική επικοινωνία.
Ολοκλήρωση και βελτίωση υποδομών.
Κάστελος
Πολύχρονες μάχες για τη διάσωση του εκπάγλου κάλλους ακρωτηρίου από τις θανατερές αρπάγες κρατικών υπηρεσιών, κοινοτικών αρχόντων και εργολάβων που για λόγους διαφόρων συμφερόντων επιχειρούσαν να εξαφανίσουν το εμβληματικού μνημείο, προμηθεύοντας με γαρμπίλι (αμμοχάλικο) το αεροδρόμιο, τους υπό ασφάλτωση δρόμους, την μαρίνα Πηγαδίων κ.α. Ο πόλεμος τελικά κερδήθηκε συχνά με τη συνεργασία του Σταμάτη με τον καθηγητή Μελά.
5 Οκτώβρη 1944
Κατασκευή κρηπιδώματος και εγκατάσταση του Αδριάντα του επαναστατημένου λαού.
5 Οκτώβρη 1971
Ο Σταμάτης ως Πρόεδρος οργανώνει την πρώτη πανηγυρική γιορτή της επετείου, ύστερα από την καθιέρωσή της ως εθνικής γιορτής της Καρπάθου.
Να είσαι καλοτάξιδος…
Χρυσαετός επέτασε απού την Παναγία,
τσ’ήρθε και σταυροκάισε εις τον Προφήτη Ηλία
Φαίνεται ήτον η ψυχή ετούτου του ανθρώπου
που αποχαιρέτα τα βουνά τ’ αγαπημένου τόπου.
‘Εχετε για καλά βουνά τσιαι στράτες που ’πορπάτου
βρύσες απού ‘πινα νερό τσαι κοπελιές που ’γάπου!
Κρεμά της Γρας, Καρακαλάς, Αγιατριάς και στου Ανεμομύλους
σας είχα πάντα στην καρδιά σαν πιο καλούς μου φίλους.
Ω Μαριγούλα μη χολιάς που φεύγω μακριά σου,
θα έχεις για παρηγοριά τα δυο καλά παιδιά σου.
Που με τη νύφη σου κοντά και τον γαμπρόν εμάι
θα στέκουσι στο πλάι σου κάθε πρωί και βρά(δ)υ.
Καθ. Μανόλης Μελάς
