Πληθώρα δράσεων υλοποίησε ο Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Δωδεκανήσου κατά τη διάρκεια του έτους 2019, με στόχο την προστασία, τη διαχείριση και την ανάδειξη ειδών και οικοσυστημάτων στην Προστατευόμενη Περιοχή Β. Καρπάθου – Σαρίας.
Οι δράσεις επικεντρώθηκαν στο θαλάσσιο κομμάτι, με την πραγματοποίηση υποθαλάσσιων καθαρισμών, τον σχεδιασμό υποθαλάσσιας διαδρομής για την προώθηση του θαλάσσιου οικοτουρισμού και την καταγραφή της ποικιλίας των ειδών στα θαλάσσια σπήλαια και της κατάστασής τους, ενώ παράλληλα τοποθετήθηκαν τεχνητές φωλιές για τον Μαυροπετρίτη και τα θαλασσοπούλια σε επιλεγμένες νησίδες.
Ανάσυρση εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων στο πλαίσιο υποθαλάσσιου καθαρισμού στην Προστατευόμενη Περιοχή Β. Καρπάθου – Σαρίας. ©Karpathos Diving Center
Δύο (2) υποθαλάσσιοι καθαρισμοί πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική πλευρά της Β. Καρπάθου και στην ανατολική πλευρά της νήσου Σαρίας, ανοιχτά της θέσης Παλάτια σε βάθη από 12 έως 35 μέτρα αποσκοπώντας στην αποκατάσταση των υποβαθμισμένων υποθαλάσσιων οικοσυστημάτων λόγω ανθρωπογενών επιδράσεων. Μέσω των καθαρισμών απομακρύνθηκαν εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία, τα οποία απειλούν είδη για τα οποία η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική, όπως τα θαλασσοπούλια και η Μεσογειακή φώκια. Το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων αφορούσε σε στατικά δίχτυα, τα οποία είχαν μπλεχτεί στο βυθό και είχαν εγκαταλειφθεί από τους αλιείς. Τα εγκαταλελειμμένα δίκτυα αποτελούν μόνιμες «παγίδες» για τους θαλάσσιους οργανισμούς, καθώς συνεχίζουν να «ψαρεύουν» για πάρα πολλά χρόνια. Συνολικά, ανασύρθηκαν δίχτυα μήκους 4 χλμ. περίπου, τα οποία και θα προωθηθούν σε εξειδικευμένες εταιρείες που ασχολούνται με την ανακύκλωσή τους.
Σκορπίνα (Scorpaena scrofa) κατά μήκος της υποθαλάσσιας διαδρομής στην περιοχή Παλάτια της νήσου Σαρίας.. ©Θάνος Νταϊλιάνης/ΕΛΚΕΘΕ
Επιπρόσθετα, υλοποιήθηκαν εργασίες πεδίου διάρκειας επτά (7) ημερών καλύπτοντας το βόρειο τμήμα της Καρπάθου και ολόκληρη την ακτογραμμή της νήσου Σαρίας με στόχο την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των θαλάσσιων σπηλαίων. Τα θαλάσσια σπήλαια είναι προστατευόμενοι και ιδιαίτερα ευαίσθητοι βιότοποι, λόγω του ότι από τη στιγμή που διαταραχθούν έχουν μικρή ικανότητα ανάκαμψης, ενώ στην περιοχή η γνώση γύρω από αυτά είναι περιορισμένη. Κατά τη διάρκεια των εργασιών πεδίου, καταγράφηκαν όλα τα σπήλαια και συλλέχθηκαν στοιχεία για τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά, ενώ καθορίστηκαν επτά (7) αντιπροσωπευτικά σπήλαια στα οποία πραγματοποιήθηκαν ειδικές δειγματοληψίες με φωτογραφική αποτύπωση για την καταγραφή των βιοκοινωνιών τους και της κατάστασης στην οποία βρίσκονται. Καταγράφηκε πλούσια βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων χαρακτηριστικών ειδών της κοραλλιγενούς βιοποικιλότητας που αναπτύσσεται στις εισόδους των υποθαλάσσιων σπηλαίων, καθώς και των βιοκοινοτήτων των ημι-σκοτεινών και σκοτεινών σπηλαίων της Μεσογείου, ενώ σε ορισμένα σπήλαια καταγράφηκαν χαρακτηριστικοί βιοσχηματισμοί από πολύχαιτους και βρυόζωα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε όλα τα σπήλαια που μελετήθηκαν καταγράφηκαν πέντε (5) ξενικά είδη ψαριών, ενώ σε αρκετά από αυτά καταγράφηκαν απορρίμματα (κυρίως πλαστικά) και σε κάποια άλλα παρατηρήθηκαν περιστατικά νέκρωσης των σφουγγαριών. Οι παρατηρήσεις αυτές έγιναν γνωστές σε επιστημονικούς φορείς και θα αποτελέσουν πρωτόλειο υλικό για περαιτέρω έρευνες.
Ξύλινη τεχνητή φωλιά σε νησίδα της Προστατευόμενης Περιοχής Β. Καρπάθου – Σαρίας ©Β.Γκορίτσας
Μια ακόμη δράση που έλαβε χώρα στην περιοχή είναι η εγκατάσταση τεχνητών φωλιών για την προσαρμογή του Μαυροπετρίτη και των θαλασσοπουλιών στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα απειλούμενο μεταναστευτικό γεράκι, το οποίο αναπαράγεται σε νησιά και νησίδες της Μεσογείου με απόκρημνα παράκτια βράχια και θεωρείται ότι είναι από τα είδη που θα επηρεαστούν ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή. Κατασκευάστηκαν περισσότερες από 100 τεχνητές φωλιές για Μαυροπετρίτες και θαλασσοπούλια από ομάδα ειδικών σε συνεργασία με το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης, σε νησίδες της περιοχής. Οι φωλιές ήταν κυρίως πέτρινες, για τις οποίες χρησιμοποιήθηκε υλικό των νησίδων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου δεν υπήρχαν οι απαιτούμενες πρώτες ύλες, τοποθετήθηκαν ξύλινες. Η κατασκευή των φωλιών έλαβε υπόψη τις οικολογικές απαιτήσεις των ειδών, αυξάνοντας τις διαθέσιμες για φώλιασμα θέσεις στις νησίδες.
Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) ©Β.Γκορίτσας
Τέλος, με στόχο την ανάδειξη της περιοχής και την προσέλκυση επισκεπτών, και με δεδομένο πως ο καταδυτικός τουρισμός προσελκύει το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων επισκεπτών, παρέχοντας τη δυνατότητα γνωριμίας με τον υποθαλάσσιο πλούτο μιας περιοχής, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εργασίες για το σχεδιασμό υποθαλάσσιας διαδρομής στα Παλάτια Σαρίας. Έγινε εξακρίβωση των τοπογραφικών χαρακτηριστικών και καταγραφή των ενδιαφερόντων στοιχείων βιοποικιλότητας και υποθαλάσσιας μορφολογίας. Το μήκος της διαδρομής προβλέπεται να είναι περίπου 700 μέτρα και θα περιλαμβάνει 2 ζώνες βάθους (0-10 μέτρα και 10-20 μέτρα), με χρόνο παρατήρησης 30 λεπτά περίπου στην κάθε μία, ενώ τα συγκεκριμένα βάθη επιτρέπουν να ακολουθήσουν τη διαδρομή ακόμα και αρχάριοι δύτες.
Το σύνολο των δράσεων υλοποιούνται στο πλαίσιο της Πράξης «Διαχειριστικές Παρεμβάσεις στην Προστατευόμενη Περιοχή Β. Καρπάθου – Σαρίας», η οποία έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από εθνικούς πόρους.
Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Δωδεκανήσου
