Πάνω από ένας αιώνας πέρασε από το 1916 που ο πεντάχρονος Ιωάννης Σταματάκης μετανάστευσε στην Αμερική, όταν ο εγγονός του Jeremy Stamas άρχισε να ψάχνει να βρει τις ρίζες του. Μέσα σ’ ένα συρτάρι του παππού, του που φύλαγε παλιά έγραφα, βρήκε το πιστοποιητικό πολιτογραφήσεως του προπάππου του (Μανώλη Σταματάκη), πάνω στο οποίο βρήκε γραμμένο τον αριθμό του διαβατηρίου του και τα ονόματα των παιδιών του: Γιάννης (ο πάππους του), Ζωή και Νίκος. Μεταξύ των άλλων βρήκε ένα πιστοποιητικό γεννήσεως του προπάππου γραμμένο στα Ελληνικά με Τούρκικα χαρτόσημα και Ιταλικές σφραγίδες και αρκετές παλιές φωτογραφίες.
Άρχισε να ψάχνει τα κυβερνητικά αρχεία της Αμερικανικής μεταναστευτικής υπηρεσίας, τους καταλόγους επιβατικών πλοίων που μετέφεραν μετανάστες από την Ελλάδα στην Αμερική και τις καταστάσεις απογραφής των κατοίκων της Αμερικής. Έτσι, άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι που τον οδηγούσε στις ρίζες του:
Ο Μανώλης Ιωάννου Σταματάκης έφτασε στην Αμερική το 1903 και έπιασε δουλειά στο ανθρακωρυχείο της Allegheny company στο Canonsburg Pa. Δούλευε ως μαραγκός, όπου με μεγάλους ξύλινους δοκούς στήριζε τις οροφές των στοών μέσα στα ανθρακωρυχεία. Μετά από μερικά χρόνια επέστρεψε στην Κάρπαθο, έμεινε ένα χρόνο και πριν επιστρέψει στην Αμερική, παντρεύτηκε την Βαγγέλα Αλεξιάδη. Έκαμε άλλα δυό ταξίδια και το 1916 έφερε κοντά του την γυναίκα του, τον πεντάχρονο γιο του Γιάννη και τη δίχρονη κόρη του Ζωή. Ήταν τα πρώτα Καρπαθόπουλα που μετανάστευσαν και ο αδελφός τους Νίκο από τα πρώτα Καρπαθάκια που γεννήκαν στην Αμερική. Σε μια παλιά σχολική φωτογραφία είδε τον δεκάχρονο παππού του Γιάννη, που ήταν από τα πρώτα Καρπαθόπουλα που φοίτησαν σε αμερικάνικο σχολείο.
Ξαφνικά, το 1925, πέθανε η μητέρα του και τον επόμενο χρόνο πήγε ο πατέρας του στην Κάρπαθο και ξαναπαντρεύτηκε. Ο Γιάννης έμεινε στην Αμερική στο Wheeling WV, κοντά στον θείο του Χαζημανώλη Αλεξιάδη, και αργότερα μετακόμισε στην Νέα Υόρκη. Το 1932 επισκέφθηκε την Κάρπαθο και επανασυνδέθηκε με το νησί που άφησε πριν από 16 χρόνια και, από τους γονείς του, είχε μάθει να αγαπά.
Το 1936 ο Γιάννης Σταματάκης παντρεύτηκε την Katherine Tucker με την οποίαν απέκτησε τέσσερεις γιούς: John junior, Thomas, Steve, Edward. Το 1946 μετακόμισε στο Freehold NY όπου το 1950 άνοιξε μια μεγάλη τουριστική επιχείρηση σε μια έκταση 200 εκταρίων. Παράλληλα, μέσω των συγγενών του και των συλλόγων, κράτησε την επαφή με την Καρπαθιακή παροικία και με διηγήσεις τόνιζε στα παιδιά και στα εγγόνια του την Καρπάθικη καταγωγή τους. Το 1988, για δεύτερη και τελευταία φορά επισκέφθηκε την Κάρπαθο και αποχαιρέτησε τους συγγενείς και το τόπο που γεννήθηκε.
Πολλές φορές, τα παιδιά του Γιάννη Σταματάκη μιλούσαν για την επιθυμία τους να επισκεφθούν την Κάρπαθο, να γνωρίσουν τους συγγενείς τους και τον τόπο που γεννήθηκαν ο παππούς, η γιαγιά και ο πατέρας τους. Το 1988, ο Thomas πραγματοποίησε την επιθυμία του και το 2017 ήρθε η σειρά του Edward, πατέρας του Jeremy.
Προτού ο Jeremy με την γυναίκα του αναχωρήσουν για την Ελλάδα, φρόντισε και ήρθε σε επαφή με τους πιο στενούς συγγενείς του στην Αμερική και στην Κάρπαθο. (Μέσω του DNA κατόρθωσε να εντοπίσει περισσότερους από 1000 κοντινούς και μακρινούς συγγενείς του).
Πρώτα πήγαν στην Κρήτη, απ’ όπου, πριν από δυο αιώνες, ένας από τους προγόνους του, ο Αλεξάκης, έφυγε και πήγε στην Κάρπαθο. Στην Κρήτη έμειναν αρκετές μέρες και τους δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθούν τα αρχαιολογικά μνημεία του νησιού όπως τα Μινωικά παλάτια στην Κνωσό και Φαιστό και να απόλαυσαν τις φυσικές ομορφιές της Κρήτης, το Φαράγγι της Σαμαριάς και το Ζάρος, στους πρόποδες του Ψηλορείτη.
Μόλις μπήκαν στο πλοίο στο Ηράκλειο που θα τους έπαιρνε στην Κάρπαθο, άρχισε η επαφή και γνωριμία του με το νησί των προγόνων του και τελικού προορισμού. Με το ίδιο πλοίο έτυχε να ταξιδεύει ο φοιτητής και ξάδελφος του Παναγιώτης Σκευοφύλακας, πήγαινε στην Κάρπαθο για να εκτελέσει τα εκλογικά του δικαιώματα.
Όταν το πλοίο έφτασε στην Κάρπαθο, στο λιμάνι βρήκε να τους περιμένουν τα ξαδέλφια του Ευαγγελία Σκευοφύλακα, Γιάννης Κασσώτης και Έλλη Κασσώτη, που τον φιλοξένησε στο σπίτι της και τους δόθηκε η ευκαρία να κοιμηθούν στο ίδιο δωμάτιο που κοιμήθηκαν ο παππούς και γιαγιά του όταν το 1988 επισκέφθηκαν την Κάρπαθο και το 2017 κοιμήθηκαν οι γονείς του.
Η επομένη μέρα ήταν Κυριακή και επιθυμία του Jeremy ήταν να επισκεφθούν και να εκκλησιαστούν στο εκκλησάκι της Βαγγελίστρας όπου είχαν βαπτισθεί ο προπάππους του και ο πάππους του, αλλά το μικρό εκκλησάκι δεν υπήρχε πια. Στη θέση του είχε κτιστεί καινούργια μεγαλοπρεπής εκκλησία προκειμένου να εξυπηρετεί πολυπληθέστερο εκκλησίασμα. Αν όμως δεν βρέθηκε το εκκλησάκι, βρέθηκε η κολυμβήθρα μέσα στην οποία βαπτίσθηκαν ο προπάππους του και ο πάππους του, βρέθηκε και το εικόνισμα του Ευαγγελισμού της Παναγίας, αυτό που μπροστά του στέκονταν με ευλάβεια και προσεύχονταν οι προπάππους, προγιαγιά και ο πάππους του. Μετά τον εκκλησιασμό κατέβηκαν στο χολ της εκκλησίας και συμμετείχαν στο «γεύμα της Αγάπης».
Αμέσως μετά επισκέφθηκαν το νεκροταφείο για να αποδώσουν την τιμή της ευλαβικής μνήμης στην αδελφή του πάππου τους Ζωής Σταματάκη-Κασσώτη, ανακαλώντας έτσι, μνήμες από την Αμερική, ιδιαίτερα από τις μέρες που συναντιούνταν τα τρία αδέλφια (Γιάννης, Ζωή, Νίκος) για να αναπολήσουν με νοσταλγία και να μιλήσουν για τα παιδικά τους χρόνια.
Την ίδια μέρας επισκέφθηκαν τα εξωκλήσια της Αγίας Κυριακής, Λαρνιώτισσας και Ζωοδόχου Πηγής, που υπήρξαν τόποι λατρείας του προπάππου και της προγιαγιάς του. Το απόγευμα επισκέφθηκαν το Απέρι, γενέθλιο χωριό της προγιαγιάς του. Σταμάτησαν στον Μητροπολιτικό ναό “Κοίμησης της Θεοτόκου” και θαύμασαν το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι που φιλοτέχνησε ο προ-προ-προπάππους του Μανώλης Ματσάκης. Συγκινημένος επισκέφθηκε το παραπλήσιο Γυμνασιακό κτίριο, όπου, στον κατάλογο των δωρητών που είναι αναρτημένος, υπάρχει και το όνομα του πάππου του. Πήγε στην συνοικία των Λώρων και είδε το σπίτι που γεννήθηκε η προγιαγιά του και την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου που βαφτίστηκε. Στην ίδια εκκλησία παντρεύτηκαν ο προπάππους και η προγιαγιά του.
Τις επόμενες μέρες με την Ευαγγελία Αγαπίου, εκείνην που οργάνωσε το ταξίδι και τη διαδρομή τους στην Κάρπαθο, διέσχισαν ολόκληρη την Κάρπαθο, από το νοτιότερο μέχρι το βορειότερο άκρο του νησιού και την Σαρία, επισκεπτόμενοι τα χωριά του *-νησιού, περπατώντας μέσα από μονοπάτια. Σε ορισμένα σημεία, όπως το Πέι, το μονοπάτι περνά πάνω από τη ραχοκοκαλιά της Καρπάθου και από το ίδιο μέρος μπορείς να δεις την ανατολή και την δύση του ήλιου. Στο διάστημα της διαδρομής διανυχτέρευσαν σε παραδοσιακά σπίτια. Την ημέρα της αναχώρησης τους επέστρεψαν στα ξαδέλφια του στα Πηγάδια, όπου γνώρισαν και άλλους συγγενείς τους.
Μανώλης Κασσώτης
