Εγκρίθηκε η εγγραφή του “Καρπάθικου Γλεντιού” στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Με απόφαση της Υπουργού και του Υφυπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στην διαύγεια, (ΑΔΑ:Ψ0ΤΠ4653Π4-ΙΝ2), ύστερα  από ομόφωνη εισήγηση της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής εγκρίθηκε η εγγραφή του «Καρπάθικου Γλεντιού» στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Παράλληλα στις εκκρεμούσες για αξιολόγηση προτάσεις για το 2019 περιλαμβάνεται και η πρόταση για εγγραφή στον ίδιο κατάλογο και του “Ολυμπίτικου Γλεντιού”.

Για το ζήτημα που έχει δημιουργηθεί έχω δημοσιεύσει στην “Φωνή της Ολύμπου” το παρακάτω σχόλιο που παρά τις εξελίξεις θεωρώ πως  εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.

Η άλλη άποψη για το «Γλέντι».

To καλοκαίρι οργανώθηκε στην Όλυμπο λαϊκή συνέλευση με μοναδικό θέμα το Γλέντι.  Περιμέναμε από τους εισηγητές να εξηγήσουν ποια είναι η έννοια της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (Α.Π.Κ.), ποιο  ουσιαστικό όφελος θα έχουν οι «κοινότητες» των Ολυμπιτών από την αυτοτελή εγγραφή του  γλεντιού ως «Ολυμπιτικου» στο εθνικό ευρετήριο και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί να χωρέσει το Ολυμπίτικο στην έννοια του «Καρπάθικου γλεντιού» για το οποίο είχε ήδη υποβληθεί πρόταση.

Ακούστηκαν πολλές υπερπατριωτικές, τοπικιστικές – σοβινιστικές κορώνες χωρίς να εξηγηθεί για ποιο λόγο η αυθεντικότητα και η μοναδικότητα του ολυμπίτικου γλεντιού  δεν μπορούσε να αποτυπωθεί και να τεκμηριωθεί με επικαιροποίηση του φακέλου για την εγγραφή του «καρπάθικου γλεντιού» στο εθνικό ευρετήριο.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (www.ayla.culture.gr):  «Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά (Α.Π.Κ.) συνιστά ζωντανή πραγματικότητα που αλλάζει, εξελίσσεται, μετασχηματίζεται, εμπλουτίζεται, προσαρμόζεται και μεταβιβάζεται στις επόμενες γενεές παρακολουθώντας τους κοινωνικούς και πολιτισμικούς μετασχηματισμούς….. Έτσι, η διαφύλαξη δεν προϋποθέτει ούτε και συνεπάγεται την επιστροφή σε μια “αυθεντική” ή “γνήσια” μορφή μιας πολιτιστικής έκφανσης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. 

H διαφύλαξη διαφοροποιείται από την έννοια της προστασίας. Η προστασία ως βασικό σκοπό έχει την καλή διατήρηση των αρχιτεκτονικών ή κινητών μνημείων και των μνημειακών συνόλων, ενώ η διαφύλαξη στόχο έχει την διατήρηση ζωντανών των στοιχείων της Α.Π.Κ

Με βάση τα παραπάνω η διαφύλαξη του «γλεντιού » ως στοιχείου της άυλης πολιτιστική κληρονομιάς μας δεν προϋποθέτει ούτε και συνεπάγεται την επιστροφή σε μια “αυθεντική” ή “γνήσια” μορφή έκφανσής του.

Αντί λοιπόν να ερίζουμε  για την αυθεντικότητα ή την γνησιότητα του γλεντιού, το ποιος φορέας ή ποια πρόσωπα είχαν πρώτοι την ιδέα για την εγγραφή του γλεντιού στο εθνικό ευρετήριο Α.Π.Κ. ή  με ποιο όνομα θα καταχωρηθεί, καλό είναι να αναζητήσουμε πρακτικές και τρόπους για την διαφύλαξη και την μεταλαμπάδευσή του στις νεότερες γενιές.

Είχα διαφωνήσει και εξακολουθώ να διαφωνώ με την ένσταση που υποβλήθηκε για την καταχώρηση του «καρπάθικου γλεντιού» στο εθνικό ευρετήριο της ΑΠΚ, επειδή πιστεύω πως προέχει η ενότητα όλων των Καρπαθίων  και όχι η πρόκληση έριδων και  διχασμού με ασήμαντες μάλιστα αφορμές.

Άποψή μου είναι πως προέχει να παραμείνει ζωντανή η Όλυμπος και όχι να καταστεί μνημείο ιστορικής αναφοράς . Το γλέντι χρειάζεται  «παρέα» και γλεντιστές, που σε λίγα χρόνια, όπως πάμε, δεν θα υπάρχουν στα χωριά μας. Αυτός θα πρέπει να είναι  ο προβληματισμός και η προτεραιότητά μας και όχι με ποιο όνομα  θα γραφτεί το γλέντι  στο εθνικό ευρετήριο ή στον κατάλογο  της Ουνέσκο. 

Όπως αναφέρεται και στην ένσταση «Η διαφύλαξη της ΑΠΚ δεν μπορεί να γίνει με κίβδηλους και μικρόψυχους τοπικισμούς» και «δεν μπορεί ο λαϊκός πολιτισμός της Ολύμπου να αποτελέσει όχημα προσωπικών επιδιώξεων και ατομικών φιλοδοξιών».

Αυτό ισχύει όμως και για τους συντάκτες της ένστασης.

Οι πρωτοστατήσαντες στην υποβολή της ένστασης επικαλέστηκαν την με αριθμ 8/2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για να αποδείξουν ότι σχεδίαζαν από το 2012 υποβολή πρότασης για το γλέντι. Όμως η απόφαση αφορούσε  την προσπάθεια  εγγραφής του οικισμού της Ολυμπου ως μνημείου στον κατάλογο της Ουνέσκο και δεν είχε καμιά σχέση με το γλέντι. Πιο συγκεκριμένα με την 8/2012 ομόφωνη απόφασή του το Δ.Σ  Καρπαθου: « Αποδέχεται την εισήγηση του Αντιδημάρχου Καρπάθου κ. Δημάρχου Γεωργίου αποφασίζοντας την έγκριση ανάληψης πρωτοβουλιών και ενεργειών για τον σχηματισμό φακέλου χαρακτηρισμού της Τοπικής Κοινότητας Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου, ως μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου». 

Αναφέρθηκε ακόμη ότι δεν προχώρησαν στην υποβολή φακέλου επειδή ο Πολιτισμικός Οργανισμός Ολύμπου (ΠΟΡΟΚ) δεν είχε πόρους για την προετοιμασία του. Όμως αποδείχθηκε πως η συμπλήρωση του δελτίου**, υπόδειγμα του οποίου υπάρχει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού www.ayla.culture.gr, δεν απαιτούσε χρήματα, ενώ μετα το 2014 ο ΠΟΡΟΚ επιχορηγείται από τον Δήμο με 20.000 ευρώ ετησίως και έχει σημαντικό αποθεματικό 55.000 ευρώ στην διάθεσή του. Θα μπορούσε λοιπόν να καλύψει την οποιαδήποτε μικρή δαπάνη θα απαιτείτο για τη συμπλήρωση και επικαιροποίηση του δελτίου με την βοήθεια ντόπιων και  φίλων της Ολύμπου, επιστημόνων και ερευνητών που προσφέρονταν να παραχωρήσουν δωρεάν σχετικό υλικό που είχαν συλλέξει. Αλλού επομένως πρέπει να αναζητηθεί η αλήθεια. Αν οι ενιστάμενοι είχαν υποβάλει ή  εκδηλώσει την πρόθεσή τους υποβάλλοντας σχετικό δελτίο για το  Ολυμπίτικο Γλεντι ένα χρόνο πριν, σήμερα δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα. Από την στιγμή που υποβλήθηκε η πρόταση για την καταχώρηση του «Καρπάθικου  γλεντιού» στο ευρετήριο, είναι σοβαρά λάθη και η ένσταση  και η πρόταση για αυτοτελή καταχώρηση του «Ολυμπίτικου παραδοσιακού Γλεντιού», αφού στην έννοια του Καρπάθικου γλεντιού περιλαμβάνεται και το Ολυμπίτικο γλέντι όσες διαφορές και αν παρουσιάζει. 

Η υποβολή της ένστασης έγινε και εξακολουθεί να είναι αφορμή για μια βλαπτική αντιπαράθεση που το μόνο αποτέλεσμά της  θα είναι, ενδεχομένως η καθυστέρηση ή και η ματαίωση της εγγραφής του γλεντιού στο εθνικό ευρετήριο. Σημασία δεν έχει ο τίτλος με τον οποίο θα καταχωρηθεί το γλέντι στο κατάλογο ούτε ποια άτομα συμμετέχουν στην ομάδα υποβολής της πρότασης, αλλά το περιεχόμενο της που μπορεί να τεκμηριωθεί και επικαιροποιηθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε το «Καρπαθικο Γλέντι» να ταυτιστεί με το «ολυμπίτικο», το οποίο κανένας δεν αμφισβητεί ότι είναι το πιο αυθεντικό. Όπως σήμερα ταυτίζεται ο «Καρπάθικος» χορός με τον πάνω χορό, έτσι θα μπορούσε να γίνει και με το γλέντι με κατάλληλους χειρισμούς χωρίς υπερπατριωτικές κορώνες και σοβινιστικές υπερβολές, που οδηγούν σε μια εμφύλια διαμάχη η οποία δεν ωφελεί κανένα και σε τίποτε.

Ας σημειωθεί πως ένα από τα έξι στοιχεία που έχουν εγγραφεί με πρόταση της Ελλαδας στον Κατάλογο ΑΠΚ. της UNESCO είναι η Τέχνη της Ξερολιθιάς  Στην πρόταση συμμετείχαν η Γαλλία, η Ελβετία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κροατία, η Κύπρος και η Σλοβενία.

Όταν λοιπόν για την εγγραφή ενός στοιχείου ΑΠΚ συνεργάζονται διαφορετικές χώρες είναι παράλογο οι κοινότητες της Καρπάθου να μη μπορούν να συνεργαστούν για την καταχώρηση  στο Εθνικό Ευρετήριο ενός κοινού στοιχείου της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, όπως είναι το γλέντι.

Υποναύαρχος Λ.Σ.(εα) Ν. Κανάκης