Είναι γνωστό πως ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κάρπαθος τα τελευταία χρόνια είναι η έλλειψη νερού. Πρόβλημα που ενδεχόμενα θα γίνεται ολοένα οξύτερο, λόγω και της κλιματικής αλλαγής, της μείωσης των βροχοπτώσεων, αλλά και της αυξανόμενης ζήτησης. Θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι θα υπήρχε ένας στοιχειώδης ορθολογικός σχεδιασμός και προγραμματισμός για την αντιμετώπισή του. Δυστυχώς και τα δύο φαίνεται να λείπουν.
Το καλοκαίρι του 2017 δημοσιεύθηκε πρόσκληση του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης για την υποβολή προτάσεων στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Ειδικού Σκοπού για το Νότιο Αιγαίο 2017-2020 με στόχους μεταξύ άλλων τη «βελτίωση υποδομών και μέσων για τη διασφάλιση επάρκειας και ποιότητας ύδατος (π.χ. υδατοδεξαμενές, μονάδες αφαλάτωσης, φράγματα, γεωτρήσεις κλπ.)». Αντι αυτών το Δημοτικό Συμβουλιο Καρπάθου ενέκρινε ομόφωνα την υποβολή πρότασης με τίτλο: «Σύστημα ελέγχου διαρροών και εξοικονόμησης ενέργειας δικτύων ύδρευσης Δήμου Καρπάθου».
Στόχος, κατά την εισήγηση, «ο εκσυγχρονισμός της λειτουργικότητας του δικτύου ύδρευσης ανά την επικράτεια του Δήμου με: α) την εγκατάσταση συστήματος αυτοματισμού τηλεελέγχου/τηλεχειρισμού στo Δήμο Καρπάθου μέσω του εκσυγχρονισμού των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των γεωτρήσεων, των προωθητικών εγκαταστάσεων, των δεξαμενών και των κυρίων εισόδων νερού στα δίκτυά τους, την τοποθέτηση οργάνων μέτρησης (όπως ηλεκτρονικοί μετρητές παροχής νερού, σταθμήμετρα, πιεσόμετρα, θολόμετρα, μετρητές υπολειμματικού χλωρίου, μετρητές ενέργειας & ρύθμισης αντλιών κλπ), διασυνδεμένων συστημάτων αυτοματισμού και τηλεμετρίας με αντίστοιχα συστήματα ασύρματης επικοινωνιακής διάταξης. β) την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων αυτόματου ελέγχου των δικτύων, την αποτύπωση των δικτύων σ’ αυτές τις περιοχές καθώς και συστήματος ελέγχου διαρροών και ενέργειας, για την ορθολογική διαχείριση του όλου δικτύου ύδρευσης.»
Ο τίτλος της πρότασης τροποποιήθηκε στην συνέχεια σε «Σύστημα εξοικονόμησης, διασφάλισης επάρκειας και βελτίωσης ποιότητας πόσιμου νερού Δήμου Καρπάθου» και τελικά εγκρίθηκε η ένταξή της στο πρόγραμμα “ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι” με χορήγηση επενδυτικού τοκοχρεολυτικού δανείου στο Δήμο 3.372.800€.
Το δάνειο καλύπτεται κατά 75% από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και κατά 25% από πόρους του Τ.Π. & Δανείων και θα αποπληρωθεί σε μια δεκαπενταετία από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (Π.Δ.Ε.). Η συμμετοχή του δήμου παρουσιάζεται ως μηδενική. Ισως αυτό να επηρέασε τους Δημοτικούς Συμβούλους αβασάνιστα στην ομόφωνη αποδοχή του δανείου, χωρίς να εξετάσουν ποιο θα είναι το όφελος του συστήματος σε σχέση με το κόστος, ότι η τοκοχρεωλυτική δόση του δανείου των 300 χιλιαδων ευρώ τον χρόνο είναι ενδεχόμενο να μειώσει ή και να στερήσει από τον Δήμο δυνατότητα άντλησης πόρων από το Π.Δ.Ε. την επόμενη 15ετία για άλλα έργα, καθώς και ότι ενεχειριάζονται τα έσοδα του Δήμου για την εξασφάλιση του Δανείου.
Να σημειωθεί πως και στο Πρόγραμμα «ΦιλόΔημος Ι» στις «Υποδομές ύδρευσης για την εξασφάλιση επαρκούς ποσότητας και ποιότητας ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση» θα μπορούσαν να ενταχθούν και χρηματοδοτηθούν αντικαταστάσεις παλαιών δικτύων, προμήθειες εξοπλισμού για τον εντοπισμό και τη μείωση των διαρροών, εξωτερικά υδραγωγεία, έργα καθαρισμού νερού, αφαλατώσεις, δεξαμενές και αντλιοστάσια νερού. Αντί λοιπόν ο Δήμος να επιδιώξει την ένταξη έργων και εξοπλισμού που θα συνέβαλαν στον εμπλουτισμό των υπόγειων αποθεμάτων, στην εκμετάλλευση των επιφανειακών νερών που χύνονται στην θάλασσα και εν ανάγκη και στην προμήθεια μονάδων αφαλάτωσης, ώστε να εξασφαλίζεται η επάρκεια του νερού που χρειάζεται το νησί μας, επέλεξε να υποβάλει πρόταση 3,372 εκατομμυρίων για τηλε-μετρήσεις και τηλε-ελέγχους . Θα μπορούσε για παράδειγμα να διατεθεί το ¼ του δανείου για την προμήθεια δυο αυτόνομων μονάδων αφαλάτωσης ημερήσιας απόδοσης 1000 κμ της κάθε μιας, ώστε να ενισχύονται τα διατιθέμενα υδατικά αποθέματα με πόσιμο νερό κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και να μη δυσφημείται το νησί από τις διακοπές ή την έλλειψη νερού.
Θα μπορούσε ακόμη μέρος του δανείου να διατεθεί για την αντικατάσταση των πεπαλαιομένων και πολλές φορές ακατάλληλων δικτύων, ώστε να μην υπάρχουν διαρροές αντί του εξοπλισμού για τηλε-ενημέρωση ύπαρξης διαρροών. Το κόστος των αυτοματισμών -τηλεχειρισμού δεξαμενής-αντλιοστασίου μπορεί να περιοριστεί με την προμήθεια απλών συστημάτων αυτοματισμού που λειτουργούν μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας και κοστίζουν 800 ευρω το κάθε σετ. Τελος ο έλεγχος διαρροών αλλά και των παράνομων συνδέσεων μπορεί να επιτευχθεί με πολύ οικονομικότερους τρόπους .
Σημειώνεται πως από πρόχειρη έρευνα του θέματος διαπιστώθηκε ότι δεν είναι μόνο ο Δήμος Καρπάθου που σκοπεύει να προμηθευτεί σύστημα τηλεμετρίας. Αρκετοί άλλοι Δήμοι ή ΔΕΥΑ σχεδιάζουν να επενδύσουν σε παρόμοια συστήματα. Μεταξύ αυτών και ο Δήμος Αγκιστρίου με 1100 κατοίκους. Φαίνεται πως οι προμηθευτές των συστημάτων αυτών έχουν πειστικούς πλασιέ. Εντύπωση όμως προκαλεί η διακύμανση του κόστους των προτάσεων. Από τα πρακτικά της συνεδριάσεως του Δ.Σ. και την σχετική εισήγηση δεν προκύπτει τι ακριβώς περιλαμβάνει το σύστημα που θα προμηθευτεί ο Δήμος Καρπάθου και το οποίο θα κοστίσει 3.372.800 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση όμως το κόστος που αντιστοιχεί σε 500 ευρώ ανα παροχή κρίνεται υπερβολικά υψηλό. Ο Δήμος Μάνδρας με έκταση μεγαλύτερη της Καρπάθου και υπερδιπλάσιο πληθυσμό προκήρυξε πρόσφατα διαγωνισμό για παρόμοιο «Σύστημα εξοικονόμησης, διασφάλισης επάρκειας και βελτίωσης ποιότητας πόσιμου νερού», εκτιμώμενης αξιας 849.400€.
Η Δ.Ε.Υ.Α. Λάρισας, ενός δήμου με πληθυσμό 162.000 κατοίκων, έχει σε εξέλιξη δημοπράτηση συστήματος αξίας 1.330.814 Ευρώ που αφορά στον εκσυγχρονισμό των υφισταμένων εγκαταστάσεων (γεωτρήσεις, δεξαμενές και αντλιοστάσια), με τη διευκόλυνση του ελέγχου και της αυτοματοποίησής τους, στην εγκατάσταση νέων οργάνων και συστημάτων τηλε- ελέγχου-τηλεχειρισμού και αυτοματοποίησης (S.C.A.D.A.), καθώς στον εκσυγχρονισμό των παλαιών σε 30 τουλάχιστον κομβικά σημεία της πόλης, από τα οποία θα λαμβάνονται λεπτομερείς πληροφορίες για ολόκληρο το δίκτυο και την ποιότητα του παρεχόμενου νερού καθώς και στην εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης των Υδάτινων Πόρων, για το σύστημα υδροδότησης και στην εγκατάσταση ενός Κεντρικού Διαχειριστικού Συστήματος, για την επεξεργασία των πληροφοριών που θα λαμβάνονται απ’ όλες τις εγκαταστάσεις και υποσυστήματα.
Καλό λοιπόν θα είναι να επανεξετασθεί το θέμα και να αναζητηθούν φτηνότερες λύσεις για το σύστημα αυτοματισμών και τηλε-ελέγχου και να διατεθεί το υπόλοιπο του δανείου για εκσυγχρονισμό- αντικαταστάσεις των δικτύων , ώστε να μην υπάρχουν διαρροές, καθώς και την αξιοποίηση των υδάτινων πόρων του νησιού και εφόσον αυτά δεν επαρκούν στην προμήθεια μονάδων αφαλάτωσης.
Προτιμότερο είναι ο Δήμος Καρπάθου αντί να ενταχθεί «στους leader της ηλεκτρονικής διαχείρισης των δικτύων ύδρευσης» όπως αναφέρεται στην εισήγηση της πρότασης, να καταστεί πρωτοπόρος στην αξιοποίηση και ορθολογική χρησιμοποίηση των υδάτινων πόρων και την εξασφάλιση επάρκειας φτηνού νερού.
